|
|
|
This is a machine translation made by Google Translate and has not been checked. There may be errors in the text. On the right, there are more links to translations made by Google Translate. In addition, you can read other articles in your own language when you go to my English website (Jari's writings), select an article there and transfer its web address to Google Translate (https://translate.google.com/?sl=en&tl=fi&op=websites).
Euthanasia na swikombiso swa minkarhi
Dyondza leswi ku dlaya hi ku dlaya swi vulaka swona, leswaku i swilo swihi leswi tirhisiweke ku kombisa leswaku ku lulamile ni leswaku ku yi amukela swi yisa kwihi
Xihloko lexi xi vulavula hi ku dlaya hi ku dlaya, kumbe rifu ra tintswalo, leri entiyisweni ri vulaka ku humesa rifu eka muvabyi loyi yena kumbe van’wana va nga teki vutomi bya yena byi fanerile ku hanya. I mhaka leyi minkarhi yin’wana yi tlhelaka yi humelela loko vanhu van’wana va kombela leswaku yi va enawini. Nsusumeto wa kona ku nga ha va ku tshika ku xaniseka, swivangelo swa timali kumbe ku hlayisa xindzhuti eku feni. Marito ya nkoka eka xiyenge lexi ya katsa:
Ku dlaya hi ku tirhandzela swi vula ku dlaya hi vomu hi xikombelo xa munhu yoloye. Swi ringanisiwa ni ku tidlaya hi ku pfuniwa.
Ku dlaya munhu un’wana hi ku tirhandzela swi vula ku dlaya munhu hi ku pfumela leswaku swa antswa leswaku a fa. Vanhu van’wana va hlawula sweswo hikuva muhlaseriwa a nga swi koti ku phofula vonelo ra yena.
Ku dlaya munhu hi ku nga swi lavi i ku dlayiwa ka munhu ku nga swi lavi.
Active euthanasia swivula ku dlaya hi vomu hiku tirhisa xiendlo, kufana naku nyika chefu leyi dlayaka.
Passive euthanasia swivula ku hatlisisa rifu hiku tshika vutshunguri kumbe ku sivela ku fikelela swakudya na mati. Hi tlhelo ra mahanyelo a swi le kule ni ku dlaya hi ku dlaya hi ku gingiriteka, tanihi leswi havumbirhi bya swona swi endleriweke ku hetelela hi rifu.
Kambe xana u nga yi tshinelela njhani nhlokomhaka leyi ya nkoka, leyi khumbaka swivutiso leswi dzikeke swinene swa vutomi: nhlamuselo ya vutomi bya munhu, ku xaniseka na vaakelani? Hi leti timhaka leti kambisisiweke laha hansi. Xikongomelo i ku rhanga hi bula hi minjhekanjhekisano leyi tolovelekeke swinene, leyi tirhisiweke ku sirhelela ku dlaya hi ku dlaya hi ku dlaya.
Xana vutomi lebyi nga ni xikongomelo i yini ? Xin’wana xa swivangelo swa ku dlaya hi ku dlaya hi ku dlaya ku vile leswaku loko munhu a ri na vulema lebyikulu kumbe vuvabyi, swi n’wi sivela ku hanya vutomi lebyi xiximekaka na lebyi nga na nhlamuselo. Ku ehleketiwa leswaku khwalithi ya vutomi bya yena a yi nge vi leyi nga ta eneriseka no tsaka. Hambiswiritano, xivutiso xa nkoka hi leswaku i mani la hlamuselaka mfanelo ya vutomi bya munhu? Xikombiso, vanhu vo tala lava nga na vulema ku sukela loko va velekiwa (xikombiso, Down’s syndrome) va nga tsaka no eneriseka evuton’wini bya vona. Va nga tisa ntsako eka ndhawu leyi va rhendzeleke, hambileswi vutomi bya vona byi nga ha vaka byi nga nyawuli ku tlula van’wana. Swi hoxile ku vula leswaku a va hanyi vutomi lebyi nga ni xikongomelo. Loko hi pima nkoka wa hina ntsena hi ku tirha kahle, kutani hi rivala vumunhu. Ku vuriwa yini hi mirhi yo hunguta switlhavi ni mpfuno wa vutshunguri leswaku u kuma vutomi bya xiyimo xa le henhla? Swa hlamarisa leswaku njhekanjhekisano wa ku dlaya hi ku dlaya hi ku dlaya hi ku dlaya wu ve kona ntsena eminkarhini ya manguva lawa, loko swiyimo swa ku hunguta switlhavi swi antswa ku tlula rini na rini. Sweswi swa olova ku hunguta switlhavi swa miri hi ku tirhisa mirhi. Vo tala lava vavisekeke eka timhangu kumbe lava vavisekeke va nga swi tirhisa leswaku va hanya vutomi lebyi enerisaka. Hakanyingi, xiphiqo a hi ku vava, kambe i ntshikilelo, lowu susumetelaka munhu ku lava ku fa. Hambiswiritano, swa koteka ku hola eka ntshikilelo wa mianakanyo, naswona ku vava ku nga ha tlhela ku susiwa eka swiyimo leswikulu hi ku tirhisa murhi wo titivata. Un’wana ni un’wana a nga va ni minkarhi ya ntshikilelo ni ku vava emirini evuton’wini bya yena. Van’wana va nga tlhela va vula leswaku va khensa ku nyikiwa nkarhi wo tala wo hanya hi ku pfuniwa hi michini yo hefemula na tiphayiphi (xiengetelo xa n’hweti na n’hweti ku suka eka Helsingin Sanomat, 1992 / 7 – xihloko lexi nge “Eläköön elämä” [vutomi bya Hurrah]) - lexi vaseketeri vo tala ya euthanasia yi teka yi tekela ehansi ni leyi nga fanelangiki xindzhuti xa munhu. Hikwalaho, swi hoxile ku vulavula hi vanhu hinkwavo, leswaku vuvabyi byin’wana kumbe vulema i xihinga eka khwalithi ya vutomi bya vona. Vanhu lava fanaka va nga ha va va horile hi ku helela endzhakunyana kutani va pfuka eka khoma leyikulu endzhaku ka tin’hweti. Milandzu yo tano na yona ya tiviwa.
Lexi hlamarisaka, vaaki va veka vanhu lavanene emirini ni lava tlhariheke ehenhla eka xiyimo xa khwalithi ya vutomi, ku nga khathariseki mhaka ya leswaku minkarhi yin’wana hi vona lava nga tsakiki ngopfu. Hi hala tlhelo, vaaki va teka khwalithi ya vutomi bya vanhu lava pfumalaka yi ri ehansi, hambileswi minkarhi yin’wana va nga eneriseke ngopfu. (1) .
Nxopaxopo wa nkoka lowu lwisanaka ni ku navela ka vutshunguri ku nga tekiwa tanihi leswaku hakanyingi wu vulavula hi langutelo ra munhu la hanyeke kahle ni la hanyeke kahle eka vutshunguri bya vuvabyi lebyikulu. Swi tiveka swinene leswaku mavonelo ya vanhu ya cinca emhakeni leyi. Munhu la hanyeke kahle a nga endli swiboho leswi fanaka ni swa munhu la vabyaka. Loko nkarhi wa vutomi wu ya wu hunguteka, hakanyingi vutomi byi titwa byi ri bya risima swinene. Dokodela la nga ni khensa u sindzise mutirhi-kulobye leswaku a titlhavela murhi lowu dlayaka loko vuvabyi lebyi byi ya byi nyanya. Kutani, loko khensa yi nyanya, muvabyi u sungule ku chava naswona a nga n’wi tshembi lerova a ala hambi ku ri ku cheriwa mirhi yo hunguta switlhavi. Hambiswiritano, vavabyi vo tala lava lamaleke swinene va hlawula vutomi ku tlula rifu. Endzhaku ka mhangu leyi, i un’we ntsena wa vanhu lava nga ni swirho swa milenge (quadriplegics) lava ponisiweke hi muchini wo hefemula loyi a a navela ku pfumeleriwa ku fa. Vavabyi vambirhi a va nga tiyiseki, kambe 18 va navele mpfuno wa xinkarhana hi muchini wo hefemula nakambe loko swi laveka. (2) (3) .
Vanhu lava lamaleke na lava nga riki na vulema eka vaaki va hina a va lavi ku tiyisisiwa nakambe ka xifaniso xa vumunhu lexi hi tumbuluxeriweke xona hi vaxavisi na swinavetisi swa mavunwa swa mphikizano, mintlangu, rihanyo, ku saseka, vutomi byo olova – na rifu ro olova.. .. Nakambe minkarhi hinkwayo va ringeta ku hi byela leswaku ntsako ni ku xaniseka a swi nge ngheni eka munhu un’we ni le ka vutomi kumbe rifu rin’we hi nkarhi wun’we. Ku vuriwa eka hina leswaku munhu la lamaleke i munhu la lamaleke ntsena naswona a hi hi nkarhi lowu fanaka u tlhela a hanye kahle naswona a ri munhu na swin’wana swo tala. Tlhari ra nkoka swinene eku hlayiseni ka mianakanyo ya lava nga ematimbeni nakambe i mianakanyo ya leswaku ku pfumala mpfuno ni ku titshega i swilo swo biha ntsena. Hi ndlela leyi fanaka, tlhari leri nga ni khombo ri tlhela ri vulavula hi vutomi lebyi xiximekaka - lava nga ematimbeni va vula leswaku ku ni nchumu wo tano ivi va hlamusela leswaku i yini. Namuntlha, Muyimeri na muhlanganisi wa ndhavuko lowukulu wa miehleketo leyi tolovelekeke i Jorma Palo loko a tsala hi ku tsongahatiwa tanihi ku xaniseka loku tikaka ngopfu loku fambelanaka na vulema. Ku tsongahatiwa ku ta eka vanhu vo tala hikwalaho ka swivangelo swo hambana-hambana hi nkarhi wo karhi evuton’wini bya vona. Ha swi tiva leswaku ku tsongahatiwa ku nga ringetiwa ku baleka ni ku landzula kumbe ku rihisela, kambe i vatsongo swinene va hina lava swi xiyaka leswaku ku nga langutana hi langutanile naswona handle ko baleka. A hi na xifaniso lexi nga kumekaka emiehleketweni loko swi laveka, ndlela yo kula exikarhi ka ku tsongahatiwa no kuma nchumu wuntshwa na wa nkoka. I ntiyiso leswaku i nchumu lowu hambaneke hi ku helela leswaku a swi lulamanga ku tsongahata munhu un’wana. Hi ku vona ka mina, swiendlo swa Palo hi yexe se swi le kusuhi swinene na ku tsongahata vanhu lava nga na vulema lebyikulu. Hambiswiritano, vutomi hi byoxe bya tsongahata, ku hambana ni munhu la endlaka leswo biha. Hambi ku ri munhu la lamaleke loyi a khathaleriwaka u vona xiyimo xi hambanile swinene ku ya hi ndlela leyi munhu un’wana loyi a va khathalelaka a tihlanganisaka ha yona na yena. (4) .
Xikombiso xin’wana xi kombisa ndlela leyi vanhu va nga ha ehleketaka leswi hambaneke swinene ha yona loko va hanye kahle ku tlula eka xiyimo lexi va lahlekeriweke hi vuswikoti bya vona byo tirha. Vunyingi bya vanhu lava nga ni swirho swa mune a va lava ku hanya. Hakanyingi a hi mavabyi lama khumbaka ku navela ku hanya, kambe i ntshikilelo wa mianakanyo. Hambi ku ri vanhu lava hanyeke kahle emirini va nga khomiwa hi ntshikilelo wa mianakanyo.
Eka nkambisiso wun’wana, vantshwa lava hanyeke kahle va vutisiwile loko va ta lava ku pfuxiwa hi vutshunguri lebyikulu loko va nga ha fambi hilaha ku nga heriki eka mhangu. Kwalomu ka hinkwavo va hlamule leswaku va nga tsakela ku fa. Loko ku burisana ni vantshwa va 60 lava nga ni vuvabyi bya quadriplegia, lava a va lamarile hi xitshuketa, i un’we ntsena wa vona loyi a vuleke leswaku a a nga fanelanga a pfuxiwa. Vambirhi a va nga swi koti ku hlamula, kambe vanhu hinkwavo a va lava ku hanya. A va kume vutomi lebyi nga ni xikongomelo hambiloko va lamarile. (5) .
Ikhonomi. Ku dlaya hi ku dlaya hi ku dlaya hi ku dlaya na kona ku lulamile hikwalaho ka swivangelo swa ikhonomi. I njhekanjhekisano wun’wana lowukulu lowu tirhisiwaka ku seketela ku dlaya hi ku dlaya hi ku dlaya. Njhekanjhekisano lowu fanaka na wona wu tirhisiwe hi Manazi eka mavunwa ya wona. Hambiswiritano, ku ni xivangelo xo kanakana swibalo malunghana ni vutshunguri ni swiendleko swin’wana. Ku hlayisa mali a swi hetisekanga eka hinkwaswo:
Tani hi minkarhi hinkwayo, vahlayisi va tiakhawunti va hi hlongorisa, va hlomile ku fikela etinweni hi swikoxo leswi nga erivaleni swo hunguta ku durha. I ntiyiso, a swi ta fikeleriwa loko un'wana na un'wana a ri na tiwili ta nhlayiso ntsena, loko nhlayiso wa hospice a wu hleleriwe hi ndlela leyinene, naswona loko "a swi laveki" (hi ta vuya hi languta nhlamuselo ya rito rero ku nga ri khale) vutshunguri byi yimisiwile. Hi February 1994, Emanuel na Emanuel va Xikolo xa Vutshunguri xa Harvard va humese nkambisiso lowu heleleke wa swihloko leswi tsariweke hi nhloko-mhaka leyi emisaveni hinkwayo naswona va gimete hi ku: “Ku hava ku hlayisiwa ka mali ya munhu hi xiyexe eku heleni ka vutomi - hambi swi fambisana ni tiwili ta vutshunguri, nkhathalelo wa le hospice kumbe ku yimisiwa ka vukorhokeri lebyi nga lavekiki - i bya xiboho. Hinkwaswo swi kombetela eka tlhelo rin’we: ku hlayisiwa ka mali eka magoza ya vutshunguri lama fambelanaka na ku hela ka vutomi a hi ka nkoka. Mali leyi kumbexana a yi ta hlayisiwa hi ku hunguta vukarhi, . maendlelo lama hlayisaka vutomi bya vavabyi lava nga eku feni i 3,3% wa mali hinkwayo ya nhlayiso wa rihanyo.” Swi tele ngopfu hi ku hlayisa eku feni; ku suka eka endlelo ro tika ra mahanyelo ya vukorhokeri ku ya eka swiphiqo swo tika, swa bioethical leswi nga kona sweswi eka njhekanjhekisano wa nhlayiso wa rihanyo. At least eka ndhawu leyi yin’we ya nkoka, sweswi hi khunguvanyeka hi milenge ya hina. (6) .
Xisweswo swibalo swa vutshunguri ni swiendleko swin’wana swi nga kanakanisiwa. Hambi leswi, ku nga ntiyiso leswaku ku na swiendleko eka vutshunguri hi xivumbeko xa miholo, na swin’wana, mali leyi fanaka yi ta rhendzeleka yi tlhelela eka vaaki. Vatirhi va le swibedlhele va hakela swibalo, va xava swakudya na swixavisiwa (hinkwaswo ku katsa na xibalo xa nkoka lowu engeteriweke) ku fana na vanhu van’wana. Ndlela yin’wana i ku va hlongola entirhweni ni ku hakela mali yo pfumala ntirho, kambe xana sweswo swa twala? Swi ta endla ntsena leswaku ku pfumaleka ka mintirho ku andza naswona a swi ta endla leswaku ikhonomi yi yimanyana. Hi ku angarhela a ku ta va ntlhantlho lowu nga pfuniki nchumu swinene. Ntirho wu nga engeteriwa hi ku thola vatirhi vo tala eka sekithara ya nhlayiso wa rihanyo, laha vatirhi vo tala va sweswi va tirhaka ku tlula mpimo. Loko xibalo xa muholo wa vahlawuli van’wana hinkwavo eFinland, xikombiso, (2 wa timiliyoni ta vatirhi, muholo wa xikarhi wa 35 000 wa ti-euro) a xi ta tlakusiwa hi 0,5 wa tiphesente naswona xi ta tirhisiwa ku thola vatirhi vo tala, swi ta engetela ntirho hi ca. 7000 wa vanhu (ku hava mali ya xikweleti leyi faneleke ku tirhisiwa ku thola). Kutani mali leyi a yi ta tlhelela eka ku hangalasiwa ni le ka vaaki hi xivumbeko xa swibalo ni ku hakela swin’wana. Eka doroba rofana na Helsinki (500 000 wa vaaki) swinga vula ca. 700 wa vatirhi lavantshwa, naswona endhawini yo fana na Lahti (100 000 wa vaaki) 140 wa vatirhi lavantshwa, hi ku landzelelana. Loko xibalo xa muholo xi tlakusiwile hi 0,25 %, swi ta vula hafu ya tinomboro leti. Vatirhi vo tala lava va nghenaka eka sekithara ya nhlayiso wa rihanyo swi ta endla leswaku ku tirha swi tsakisa swinene naswona swi ta nyika nkarhi wo nyika vukorhokeri byo tala bya vumunhu eka vakulu na vavabyi. Ku xiyiwile leswaku vanhu vo tala va tiyimisele ku hakela swibalo swo tala ku seketela vukorhokeri bya xiyimo xa le henhla.
Matimu na vutshunguri. Ku twisisa matimu ya vutshunguri emisaveni ya le Vupela-dyambu ku paluxa leswaku byi kuceteriwe swinene hi Xihlambanyo xa Hippocratic, mindhavuko leyi akiweke ku rhendzela xona, naswona nakambe mianakanyo ya mahanyelo leyi humaka eka ku twisisa ka Vukriste ka vumunhu. Swiyenge sweswo swi kucetele hi ndlela leyi endleke leswaku vanhu va teka vutomi bya munhu byi ri bya nkoka ku sukela eku sunguleni, i.e. ku sukela loko a tikile. Misinya ya milawu ya nkoka swinene yi katsa ku ponisa vutomi bya vanhu ni ku hunguta switlhavi hi ndlela leyinene ngopfu. Endlelo leri ri vonaka ebukwini ya Nhlangano wa Vutshunguri wa le Finland leyi vuriwaka Lääkärin etiikka [Mahanyelo ya Dokodela], leyi kandziyisaka leswaku muvabyi a nga fanelanga a tshikiwa a nga tshunguriwi:
Maendlelo yo lehisa vutomi ma nga tshikiwa loko rifu ri languteriwile hakunene naswona muvabyi a nga tshunguleki. Leswi swi vuriwa mpfuno lowu nga tirhiki wa rifu, kambe i xivutiso xa ntirho wa dokodela lowu tolovelekeke hi ku helela, laha swiboho swi faneleke ku endliwa nkarhi na nkarhi leswaku ku hlawula ndlela leyi faneleke swinene ya vutshunguri eka muvabyi. Hi hala tlhelo, active euthanasia, i.e. ku hatlisisa rifu, swi nga ha va swi endla hi ku landza xikombelo xa muvabyi loko a lava ku dlayiwa. Langutelo leri tolovelekeke ra madokodela malunghana ni ku fa hi ku pfuniwa eFinland ra nyenyetsa. Mahanyelo ya ndhavuko ya dokodela a ma amukeli ku tirhisiwa ka vutshila bya vutshunguri ku dlaya munhu hi vomu. Nawu wa Vugevenga wu veka nxupulo wo tika loko a dlaya munhu, hambiloko swi endliwa hi ku komberiwa ka munhu yoloye. Vanhu vo tala va ehleketa leswaku mianakanyo hinkwayo ya ku dlaya hi ku dlaya hi ku dlaya yi fanele yi tshikiwa, hikuva yi nyika ntsena mianakanyo ya leswaku dokodela hi yena a vangaka rifu ra muvabyi ematshan’weni ya vuvabyi. Ku ni mavabyi lama nga tshungulekiki, kambe muvabyi a nga si tshama a sala a nga tshunguriwi. (7) .
Xana xiyimo xi njhani namuntlha? Swirhendzevutana swo tala swa filosofi swi lava ku herisa ndhavuko lowunene ni lowu hlayisekeke lowu a wu ri kona eka vutshunguri eka makume ya malembe hinkwawo. Goza ro sungula ro ya eka nkongomiso lowu a ku ri ku lava leswaku ku susa khwiri ku endliwa enawini. A yi laviwa hi swirhendzevutana swa vutshunguri, kambe hi valandzeri va ndhavuko wa ku titsakisa lowu nga ni vutianakanyi. A va ehleketa leswaku a swi bihanga ku dlaya n’wana loko swi humelela leswaku a nghena endleleni ya makungu ya vatswari. Masiku lawa, kwalomu ka ku susa khwiri hinkwako ku endliwa hikwalaho ka swivangelo swa ntshamisano, ku nga ri hileswi vutomi bya manana a byi ta va ekhombyeni. Xikombiso eIndia na le China vana va vanhwanyana va dlayiwa hi ku susa khwiri, emisaveni ya le Vupeladyambu rimbewu hinkwaro ra dlayiwa.(EIndiya ku ni vavasati va 914 ntsena eka vavanuna van’wana ni van’wana va 1000. Tanihi leswi swi kotekaka ku kambela rimbewu ra xihlangi ka ha ri ni nkarhi, swi endle leswaku ku susiwa khwiri hi timiliyoni ta vanhwanyana lava nga si velekiwaka.) Hi yihi nkongomiso lowuntshwa? Swi nga ha endleka leswaku ku amukela ku dlayiwa ka n’wana endzeni ka khwiri ra manana swi ta endla leswaku leswi fanaka swi amukeriwa ehandle ka khwiri. Hi laha ku twisisekaka ku ehleketiwa leswaku loko ku dlayiwa ka n’wana ekhwirini swi lulamile, ha yini ku fanele ku va ni ku hambana eku swi endleni ehandle ka mbeleko. Ematikweni man’wana se ku ve ni mabulo ya ku herisa vutomi bya tincece leti ha ku velekiwaka leti lamaleke swinene, vavabyi lava nga ekhomeni ni vanhu lava lamaleke swinene. Minjhekanjhekisano leyi fanaka leyi a yi tirhisiwa ku sirhelela ku susa khwiri yi tirhisiwa ni ku seketela ku dlaya hi ku dlaya hi ku dlaya. Loko bulo ri ri karhi ri ya emahlweni, swa koteka leswaku mindzilakano yi ya yi hunguteka hi ku ya hi leswi vumbeke vutomi lebyi nga ni xikongomelo. Swirhendzevutana swa filosofi swi teka nhluvukiso na mbulavurisano hi ndlela leyi nkoka lowu heleleke wa vutomi bya munhu wu lahlekeriwa hi ku yelana ka wona ngopfu.(E Holland, laha mukhuva lowu wu nga tekiwa wu ri wa le kule, ku tlula khume ra vanhu lava dyuhaleke va vule leswaku va chava leswaku madokodela ya vona ma ta va dlaya hi ku ya hi ku navela ka vona. [8] Magidi ma rhwala khadi eswikhwameni swa vona kwalaho leri vulavulaka hi leswaku a va swi endli . va lava ku dlayiwa va nga swi lavi loko va etlerisiwa exibedlhele.) Albert Schweitzer u te:
Loko munhu a nga ha xiximi muxaka wihi na wihi wa vutomi, a nga ha xiximi vutomi hinkwabyo. (9) .
Nhluvukiso wa manguva lawa a hi wuntshwa kumbe mianakanyo ya manguva lawa. Loko hi tlhelela eJarimani hi va-1920 na va-1930, moya lowu fanaka a wu ri kona kwalaho hambiloko Manazi ma nga si sungula ku fuma. Hitler a nga tumbuluxanga ndlela leyi yo ehleketa, kambe yi huma etafuleni ra vativi va filosofi. Mhaka ya nkoka ngopfu-ngopfu a ku ri buku leyi kandziyisiweke hi dokodela wa mianakanyo Alfred Hoche ni muavanyisi Karl Bilding eku sunguleni ka va-1920, leyi a yi vulavula hi vanhu lava nga pfuniki nchumu ni vutomi lebyi nga fanelangiki ku hanya. Sweswo ni mavunwa ya Manazi swi pfule ndlela ya leswaku vanhu va amukela mianakanyo ya vutomi lebyi nga ehansi. Hinkwaswo swi sungule ku sukela eku sunguleni lokutsongo. Mikhuva yo tanihi ntivo-vukwembu bya ntshunxeko ni dyondzo ya hundzuluko na yona yi kuceteriwe swinene endzhaku. Va ve ni nseketelo lowukulu eJarimani eku sunguleni ka va-1900.
Swi ve erivaleni eka vanhu lava endlaka ndzavisiso hi vugevenga bya nyimpi leswaku ku dlaya loku ku hangalakeke ku sungule hi ku cinca kutsongo ka langutelo. Eku sunguleni endlelo ra madokodela ri cince kutsongo ntsena. Mianakanyo ya leswaku vutomi a byi fanelanga ku hanya yi amukeriwile. Eku sunguleni leswi a swi khumba vanhu lava nga ni vuvabyi lebyi nga tshungulekiki ntsena. Hakatsongo-tsongo, nhlayo ya vanhu, lava a va tekiwa va nga dlayiwa, yi andzile yi va lava nga vuyerisiki eka ntshamisano, lava a va ri ni mianakanyo yo hambana-hambana, lava nga ni xihlawuhlawu xa rixaka naswona eku heteleleni va ya eka hinkwavo lava nga riki Majarimani. I swa nkoka ku lemuka leswaku xitimela lexi xa miehleketo xi sungule eka ku cinca kutsongo ka langutelo eka lava vabyaka lava nga riki na ntshembo, lava a va ehleketiwa leswaku a va ha pfuxetiwi. Hikwalaho ku cinca lokutsongo ko tano eka langutelo ra dokodela ku fanele ku kamberiwa. (10) . Xana nhluvuko wu endleka njhani? Loko ku vile na ku cinca eka vaaki eka xiyenge xa mahanyelo – ku amukeriwa ka ku susa khwiri, vuxaka bya rimbewu bya mahala, na swin’wana – ku cinca ku tala ku landzelela xivumbeko lexi fanaka. Mukhuva lowu fanaka wu phindhiwe minkarhi yo hlayanyana naswona wu endle leswaku ku cinca langutelo ra vanhu. Eka modele lowu, magoza ya nkoka swinene i swilo leswi landzelaka:
1 . Vanhu va nga ri vangani lava tlakukeke va huwelela mahanyelo lamantshwa, va ala mahanyelo lama tekiweke ma ri lamanene ku ringana makume ya malembe. Leswi swi humelerile eku heleni ka malembe yava 1960s, loko ku twarisiwa miehleketo ya vuxaka bya rimbewu bya mahala na ku susa khwiri. Hilaha ku fanaka, vusodoma, lebyi khale a byi tekiwa tanihi ku soholota naswona a ku twisisiwa leswaku byi vangiwa hi swiyimo, byi langutiwa kahle namuntlha. Ku dlaya hi ku dlaya hi ku dlaya i nchumu wun’wana lowu fanaka eka mbulavurisano lowu:
A ndzi ri ekule ni tiko ra ka hina ku ringana malembe manharhu, ku nga malembe ya 1965 ku ya eka 1968. Loko ndzi vuya hi ximun’wana xa 1968, ndzi hlamarisiwe swinene hi ku cinca loku veke kona eka moya wa bulo ra le rivaleni. Leswi a swi khumba thoni ya mbulavurisano ni ku vumbiwa ka swivutiso. (...) Emisaveni ya swichudeni, lava a va lava ku lulamisiwa ka vuxaka bya rimbewu hi vona lava a va pfula ti- trombone ta vona hi rito lerikulu. Hi xikombiso, va sindzise leswaku vafana ni vanhwanyana va fanele va pfumeleriwa ku tshama swin’we etindlwini to etlela eka tona ta le yunivhesiti hambileswi va nga tekanangiki. Switikomba onge Teen League ayi tekiwile hi varhangeri lavantshwa lava ava huwelela kungari ntsena vusoxalisi na xidemokirasi xa xikolo, kambe na miehleketo ya vuxaka bya rimbewu lebyi ntshunxekeke. Hinkwaswo hi ku angarhela, lexi a xi ri xintshwa a ku ri leswaku mintlawa ya swikombo yi vumbiwile leyi vulavulaka erivaleni swinene hi timhaka ta rimbewu ku tlula leswi a swi tolovelekile khale emahlweni ka vanhu, yi hehla vaaki na Kereke hi ku tirhisa mimpimanyeto yimbirhi. (11) .
2. Swihangalasamahungu swi nyika ndhawu eka vayimeri va mahanyelo lamantshwa, swi va teka tanihi muxaka wo karhi wa tinhenha:
Mimpatswa leyi hanyaka ku tshama swin’we loku nga riki enawini yi burisanile emahlweni ka vanhu tanihi muxaka wo karhi wa tinhenha ta mahanyelo lamantshwa leti nga ni xivindzi xo yima ni mahanyelo ya rixaka ra vubourgeois leri onhakeke. Hilaha ku fanaka, ku burisaniwe ni vasodoma naswona ku komberiwe ku susa khwiri mahala (12) .
3. Minhlawulo ya Gallup yi tiyisisa ku cinca ka ndlela. Loko vanhu vo tala va hundzukela ku seketela mukhuva lowuntshwa, wu khumba van’wana lava hlayaka minhlawulo leyi.
4. Xiyenge xa vumune i loko vaendli va milawu va tiyisisa mukhuva lowuntshwa, va wu teka wu ri lowunene, hambi leswi nchumu wun’we wu tekiweke wu hoxile eka malembe hinkwawo. William Booth, musunguri wa Vuthu ra ku Ponisiwa, u vhumbhe leswaku leswi swi ta endleka emahlweninyana ka ku vuya ka Yesu. A ku ta humelela vaendli va milawu lava nga xiximiki Xikwembu ni swileriso swa xona nikatsongo. Swa tika ku kaneta leswaku nhluvuko wu fambe hi ndlela leyi.
1. "Kutani ku ta va na tipolitiki handle ka Xikwembu... Siku ri ta fika leri pholisi ya mfumo ya ximfumo ya misava hinkwayo ya le Vupeladyambu yi nga ta va hi ndlela ya leswaku ku nga ha vi na munhu eka xiyimo xihi na xihi lexi fumaka loyi a nga ta chava Xikwembu... xitukulwana lexintshwa xa varhangeri va tipolitiki." yi ta fuma Yuropa, xitukulwana lexi nga ta ka xi nga ha chavi Xikwembu nikatsongo;
Ku dlaya. Loko ku sirhelela euthanasia, hakanyingi ku nga tirhisiwa marito yo saseka yo fana na rirhandzu, rifu leri xiximekaka, rifu leri pfuniwaka, rifu ro olova, rifu lerinene kumbe ku ti ntshunxa eka vutomi lebyi nga fanelangiki ku hanya. Ntivomarito lowu fanaka wu tirhisiwa ni lowu Manazi ma ma tirhiseke eka mavunwa ya wona hi va-1930. Hambiswiritano, milandzu leyi hundzeke yi vulavula hi ku dlaya munhu. Ku tlula kwalaho, loko ku vulavuriwa hi rifu lerinene kumbe leri xiximekaka, leswi entiyisweni swi vulaka swona i vutomi. Vutomi bya minkarhi yo hetelela byi nga va lebyinene kumbe byo biha, kambe rifu hi roxe i ndzilakano eka un’wana ni un’wana naswona ri humelela hi xihatla. Hikwalaho matirhiselo ya ririmi i ya nkoka, naswona leswi hi swona leswi xitlhokovetselo lexi landzelaka xi kombetelaka eka swona. Swivulavulelo swa xirhendzevutani swi endla leswaku hi twela vusiwana hi ku olova ku tlula marito lama kongomeke.
Hi 2004, Nhlangano wa le Britain wa ku dlaya hi ku dlaya wu cince vito ra wona wu va Dignity in Dying. Hi nkarhi lowu hi tsalaka xiviko lexi, webusayiti ya vona hi vukheta yi papalate marito yo kongoma yo fana na "euthanasia", "ku tidlaya" kumbe "ku dlaya hi tintswalo". Ematshan'wini ya sweswo, swiga leswi nga twisisekiki swo fana na "rifu leri xiximekaka leri nga na ku xaniseka kutsongo hilaha swi nga kotekaka hakona", "vuswikoti byo hlawula no lawula ndlela leyi hi faka ha yona", "rifu leri pfuniwaka" na "xiboho xo herisa ku xaniseka loku hundzukeke loku nga tiyiselekiki" swi tirhisiwile ematshan'wini ya sweswo. A hi vanhu hinkwavo lava khorwisiweke hi endlelo leri. Muxopaxopi un'wana wa Daily Telegraph u te: "Yi vula swo karhi loko nhlangano wu fanele ku tivula hi rito ro rhendzeleka. Sosayiti ya Euthanasia sweswi yi kunguhata ku tivula Dignity in Dying. I mani exikarhi ka hina loyi a nga ta ka a nga lavi ku fa hi xindzhuti? A swi nonon'hwi ku endla tano." va pfumela leswaku vaseketeri va ku dlaya hi ku dlaya hi ku dlaya (hakunene!) va chava ku vula hi ku kongoma leswi va swi chayelaka hakunene, ku nga ku dlaya vanhu.” (13) Muongori un'wana wa hospice u hlamule nhlamuselo ya ku tidlaya hi ku pfuniwa hi rito leri nge "rifu leri pfuniweke": "Vabeburi va pfuneta eku velekeni, naswona vaongori va nhlayiso wo hunguta ku vava va pfuneta hi vukorhokeri byo hlawuleka byo hunguta ku vava. Ku pfuneta a swi fani na ku dlaya. Rito leri nge 'rifu leri pfuniwaka' ri khunguvanyisa lava." ya hina lava hi nyikaka vukorhokeri bya kahle bya makumu ya vutomi. I vuxisi lebyi eka byona ku dlaya ku basisiwa ku endla leswaku swi amukeleka swinene eka vaaki hi ku angarhela. Swi vula leswaku munhu a nga fa hi xindzhuti ntsena loko a dlayiwile." (14) (15) .
Entiyisweni, eka ku dlaya hi ku dlaya i xivutiso xa ku dlaya kumbe ku tidlaya. A swi tekeli enhlokweni ku koteka ka leswaku hi swivumbiwa leswi nga heriki, leswaku hi ta avanyisiwa hikwalaho ka swiendlo swa hina, ni leswaku vadlayi va ta rhukaniwa ehandle ka mfumo wa Xikwembu. Van’wana va nga ha kanetana ni ku koteka loku, kambe va nga swi kombisa njhani leswaku tindzimana leti landzelaka malunghana ni mhaka leyi a hi ntiyiso? Swi fanele ku tekiwa swi ri swa nkoka naswona swi nga tekeriwi ehansi:
- (Marka 7:21-23) Hikuva ku suka endzeni, embilwini ya vanhu, ku huma miehleketo yo biha, vuoswi, vumbhisa, ku dlaya, . 22 Ku yiva, ku navela, ku homboloka, vuxisi, vudlakuta, tihlo ro biha, ku sandza, ku tikukumuxa, vuphukuphuku. 23 Swilo leswi hinkwaswo swo biha swi huma endzeni, swi nyamisa munhu.
- (1 Tim 1:9) Hi ku tiva leswi, leswaku nawu a wu endleriwanga munhu wo lulama, kambe wa lava nga riki na nawu ni lava nga yingisiki, lava nga chaviki Xikwembu ni vadyohi, lava nga kwetsimiki ni lava thyakeke, vadlayi va vatatana ni vadlayi va vamanana. eka vadlayi, .
- (1 Yohane 3:15) Loyi a vengaka makwavo i mudlayi, naswona ma swi tiva leswaku ku hava mudlayi la nga ni vutomi lebyi nga heriki lebyi tshamaka eka yena.
- (Nhlav 21:8) Kambe lava chavaka, ni lava nga pfumeriki, ni lava nyenyetsaka, ni vadlayi, ni vaoswi, ni valoyi, ni vagandzeri va swikwembu swa hava, ni vahembi hinkwavo, va ta va ni xiphemu xa vona etiveni leri pfurhaka ndzilo ni xivavula: leswi nga rifu ra vumbirhi.
- (Nhlav 22:15) Hikuva ehandle ku ni timbyana, ni valoyi, ni vaoswi, ni vadlayi, ni vagandzeri va swikwembu swa hava, ni mani na mani la rhandzaka ni ku hemba.
Xana u nga tshunguli rini ? Loko swi ta eka ku khathalela lava faka ni minkarhi yo hetelela, swa fanela ku hluvukisa nkhathalelo wa le hospice. Leswi hi ntolovelo swa pfumeleriwa. Magoza ya fanele ku tekiwa leswaku muvabyi un’wana na un’wana a ta kuma vukorhokeri lebyinene na bya munhu hi xiyexe eka ndhawu leyi hlayisekeke, na laha ku vava ka yena ku hungutiwaka kona. Swinga koteka ku fikelela leswi hiku pfuniwa hi vutshunguri bya manguva lawa naswona loko kuri na vatirhi voringanela va vuongori naswona vari na nsusumeto lowu faneleke. Leswi swi vile mukhuva lowu tolovelekeke na pakani ku ringana makume ya malembe, xikombiso eka vuongori bya le Finland, xikan’we na le matikweni man’wana yo tala. Ku vuriwa yini hi xiyimo lexi swi nga erivaleni leswaku munhu se wa fa naswona ku nga ri na ntshembo wa leswaku u ta hola? (Hi ntolovelo, endlelo ro fa ri teka ku sukela eka tiawara ti nga ri tingani ku ya eka masiku ma nga ri mangani. Rifu ri sungurile loko munhu a tsanile hi ku hatlisa naswona ku nga ri na ntshembo wa leswaku u ta hola.) Eka xiyimo lexi, hakunene swi nga ha fanela ku yimisa vutshunguri bya xihatla, hikuva ri a swi vuyerisi kumbe hambi ku ri ku va ni khombo. A hi ku dlaya hi ku dlaya, kambe i ku herisiwa ka vutshunguri lebyi nga pfuniki nchumu. I swinene ku hambanisa exikarhi ka swilo leswi swimbirhi. Hambiswiritano, hambi ku ri eka swiyimo leswi, vukheta byi nga tekiwa leswaku ku oloviwa swikombiso.
Hambiswiritano, ku fika nkarhi evuton’wini bya muvabyi un’wana ni un’wana laha ku tirhisiwa ka mirhi leyi tshungulaka swi nga ta vanga khombo ro tala ku tlula ku va pfuna eka muvabyi. Eka xiyimo lexi, ku endla leswaku ku va ni rifu lerinene ni leri nga vavisiki hi ku pfuniwa hi vukorhokeri bya le xibedlhele xa lava lamaleke i vuyelo lebyinene bya vutshunguri. Hi hala tlhelo, vutshunguri lebyi nga lavekiki ni ku lehisa rifu, i xihoxo lexikulu xa vutshunguri. Loko vutshunguri lebyi nga lavekiki byi tshikiwa, a hi mhaka ya leswaku dokodela a teka mintirho leyi nga ya Xikwembu. Ku tshika vutshunguri eka xiyimo xo tano a swi hlamarisi ku tlula ku papalata ku sungula vutshunguri lebyi nga lavekiki. Hi ntumbuluko, swiboho leswi swi fanele ku buriwa eka ntlawa wa vutshunguri, naswona swivangelo swo yimisa vutshunguri ni ku tshika ku pfuxiwa swi fanele swi vekiwa erivaleni eka hinkwavo lava katsekaka. (16) .
Joni Eareckson Tada u hlamusela ku ya emahlweni (17):
Rifu ra tatana ri dyondzise ndyangu wa ka hina ku lava vutlhari. A hi navela ku pfuna tata wa hina leswaku a hanya ku fikela emakumu ni ku n’wi tshika a fa, loko nkarhi wu fika. Ku nyika lava nga ni ndlala swakudya ni lava nga ni torha mati i masungulo ya vumunhu. Hambileswi a swi ri erivaleni leswaku tatana u le kusuhi ni ku fa, a hi lava ku n’wi endla a titwa a ntshunxekile hilaha swi nga kotekaka hakona. Vutlhari bya Xikwembu byi katsa ntwela-vusiwana ni ntwela-vusiwana. Ku khathalela vaakelani i xin’wana xa swileriso leswi heleleke eBibeleni. Hambiswiritano, madokodela ma byele ndyangu wa mina leswaku eka swiyimo swin’wana ku phamela ni ku nyika muvabyi mati, hambi swi endliwa hi nomu kumbe hi tiphayiphi, a swi pfuni nchumu naswona, ehenhla ka sweswo, swa vava eka muvabyi. Rita Marker ku suka eka komiti ya ntirho ya matiko ya misava yo lwisana na ku dlaya hi ku dlaya u ri:
Loko muvabyi a ri ekusuhi swinene ni ku fa, va nga va exiyin’weni lexi endlaka leswaku mati ma engetela ku nga tsaki ka yena, hikuva miri wa yena a wa ha swi koti ku ma tirhisa. Swakudya na swona a swi gayeli, loko miri wa munhu wu sungula ku “pfaleka” loko endlelo ro fa ri sungurile. Ku fika nkarhinyana, laha ku nga vuriwaka leswaku munhu wa nyama wa fa hakunene. (18) .
Vanhu lavanene. Loko ku kongomisiwa eka rixaka lerinene, hakanyingi ku vekiwa nkoka lowukulu eka timhaka ta timali. Swi kandziyisiwa swinene naswona nkoka wa swona a wu nge tekeriwi ehansi. Loko ikhonomi yi nghena eka xiyimo xo biha, swi nga onha ku hleleka ka vaaki hinkwavo. Sweswo swi humelerile minkarhi yo hlayanyana ematin’wini hinkwawo. Kambe nchumu wa nkoka swinene eku fikeleleni ka rixaka lerinene i langutelo ra le ndzeni ra vanhu: xana va khathalelana kumbe mbilu ya vona yi tele hi vutianakanyi, rivengo na ku pfumala rirhandzu? Phela swiphiqo leswikulu eka vaaki a hi swa timali, kambe swi huma eka langutelo leri hoxeke eka vaakelani va hina: swisiwana, lava vabyaka, vadyuhari, vanhu va matiko mambe, lava lamaleke, etc. Level ya vaaki yi nga pimiwa hi ndlela leyi va khomaka ha yona mintlawa leyi ni yin’wana. Eka rixaka lerinene, vanhu hinkwavo va tekiwa ni ku tekiwa va ri va nkoka hi ku ya hi ndhavuko wa vona, kambe ku ya hi ndlela yin’wana swi endla leswaku vanhu va titwa va nga ntshunxekanga. Vanhu va nga famba hi ndlela yin’wana ni yin’wana, swi titshege hi leswaku hi swihi swivumbeko swa mianakanyo leswi tataka mianakanyo ya vanhu. A hi languteni tindzimana ti nga ri tingani leti vulavulaka hi mhaka leyi. Va tirhana ni vululami ni langutelo leri faneleke eka muakelani wakwe. Loko xitsundzuxo lexi xi landzeleriwa ngopfu, xi ta engetela vuhlayiseki hinkwabyo bya vaaki. Ku landzela swileriso swin'wana swi yisa eka tlhelo leri fanaka (Marka 10:19,20: Wa tiva milawu, U nga endli vuoswi, U nga dlayi, U nga yivi, U nga nyikeli vumbhoni bya mavunwa, U nga kanganyisa, U xixima tata wa wena na mana wa wena. A hlamula, a ku eka yena: “Mudyondzisi, hinkwaswo leswi ndzi swi hlayisile ku sukela evuntshweni bya mina.”
Langutelo eka vaakelani
- (Mat 22:35-40) Kutani un'wana wa vona, loyi a a ri gqweta, a n'wi vutisa xivutiso, a n'wi ringa, a ku: 36 Mudyondzisi, hi xihi xileriso lexikulu eNawini? 37 Yesu a ku eka yena: “ U ta rhandza Hosi Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo ni hi moya-xiviri wa wena hinkwawo ni hi mianakanyo ya wena hinkwayo.” 38 Lowu i xileriso xo sungula ni lexikulu. 39 Ya vumbirhi yi fana na yona: U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza. 40 Nawu hinkwawo ni vaprofeta swi lengalenga eka milawu leyi yimbirhi.
- (Gal 6:2) Mi rhwalana mindzhwalo, kutani mi hetisisa nawu wa Kriste.
Swisiwana
- (Marka 14:6,7) Kutani Yesu a ku: “ N'wi tshikeni ; why u ku karhata yena? u tirhile ntirho lowunene eka mina. 7 Hikuva swisiwana u na swona minkarhi hinkwayo, naswona nkarhi wun’wana ni wun’wana loko u swi lava, u nga swi endla leswinene, kambe mina a wu na swona minkarhi hinkwayo.
- (1 Yohane 3:17) Kambe mani na mani loyi a nga na leswinene swa misava leyi, a vona makwavo a pfumala, a pfalela marhumbu ya yena ya ntwela-vusiwana, xana rirhandzu ra Xikwembu ri tshama njhani eka yena?
- (Yakobo 2:1-4,8,9) Vamakwerhu, mi nga vi na ripfumelo ra Hosi ya hina Yesu Kriste, Hosi ya ku vangama, hi ku xixima vanhu. 2 Hikuva loko ku ta enhlengeletanweni ya n’wina munhu la ambaleke xingwavila xa nsuku, a ambale swiambalo swo saseka, kutani ku nghena ni xisiwana lexi ambaleke swiambalo swo biha; 3 Kutani u xixima loyi a ambaleke swiambalo swa vusodoma, u ku eka yena: “ Ku tshamise laha endhawini leyinene; u byela swisiwana u ku: ‘Yimani, kumbe u tshama laha ehansi ka xitulu xa mina. 4 Xana a mi yi hi nghohe, kutani mi hundzuke vaavanyisi va miehleketo yo biha? 8 Loko u hetisisa nawu wa vuhosi hi ku landza Tsalwa leri nge, “ U fanele ku rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza, u endla leswinene. 9 Kambe loko mi xixima vanhu, mi endla xidyoho, naswona mi khorwiseka hi Nawu tanihi lava tlulaka nawu.
Vululami
- ( Det 16:19) U nga tshuki u hlula vuavanyisi; mi nga tshuki mi xixima vanhu, mi nga tshuki mi teka nyiko, hikuva nyiko yi pfala mahlo ya lavo tlhariha, yi soholota marito ya lavo lulama.
- (Swiv 17:15) Loyi a lulameke lavo homboloka, ni loyi a solaka lavo lulama, havumbirhi bya vona i manyala eka HOSI Xikwembu.
- ( Esaya 61:8 ) Hikuva mina HOSI Xikwembu ndzi rhandza ku avanyisa, ndzi venga ku phanga ku va gandzelo ro hisiwa; ndzi ta kongomisa ntirho wa vona entiyisweni, ndzi endla ntwanano lowu nga heriki na vona.
Vanhu va matiko mambe
- (Lev 19:33,34) Loko muluveri a tshama na n'wina etikweni ra n'wina, mi nga tshuki mi n'wi karhata. 34 Kambe muendzi loyi a tshamaka na n’wina u ta fana ni loyi a velekiweke exikarhi ka n’wina, u ta n’wi rhandza kukota loko u tirhandza; hikuva a mi ri valuveri etikweni ra Egipta: Hi mina HOSI Xikwembu xa n'wina.
- ( Yr 7:4-7 ) U nga ku tshembi hi marito ya mavunwa, u ku: Tempele ya Yehovha, Tempele ya Yehovha, Tempele ya Yehovha, hi lawa. 5 Hikuva loko u lulamisa tindlela ta wena ni swiendlo swa wena hi ku helela; loko u hetisisa ku avanyisa hi ku helela exikarhi ka munhu ni muakelani wa yena; 6 Loko mi nga xanisi valuveri, la nga riki na tatana, ni noni, mi nga halati ngati leyi nga riki na nandzu endhawini leyi, naswona mi nga fambi endzhaku ka swikwembu swin’wana leswaku mi vavisa. 7 Kutani ndzi ta mi tshamisa endhawini leyi, etikweni leri ndzi ri nyikeke vatata wa n’wina, hilaha ku nga heriki.
Mudyuhari
- (Lev 19:32) U ta pfuka emahlweni ka nhloko yo basa, u xixima xikandza xa mukhalabye, u chava Xikwembu xa wena: Hi mina HOSI.
SWITSALWANA:
1. Joni Eareckson Tada: Oikeus elää, oikeus kuolla (When is it Right to Die?), p. 65 2. Gardner B P et al., Ventilation or dignified death for patients with high tetraplegia. BMJ, 1985, 291: 1620-22 3. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 91 4. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 126,127 5. Päivi Räsänen: Kutsuttu elämään, p. 106 6. Bernard Nathanson: Antakaa minun elää (The Hand of God), p. 130 7. Lääkärin etiikka, 1992, p. 41-42 8. Richard Miniter, ”The Dutch Way of Death”, Opinion Journal (huhtikuu 28, 2001) 9. Marja Rantanen, Olavi Ronkainen: Äänetön huuto, p. 7 10. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 38,39 11. Matti Joensuu: Avoliitto, avioliitto ja perhe, p. 12-14 12. Matti Joensuu: Avoliitto, avioliitto ja perhe, p. 12-14 13. http://telegraph.co.uk/comment/telegraph-view/3622559/Euthanasias-euphemism.html 14. Quote from article: Finlay, I.G. et.al., Palliative Medicine, 19:444-453 15. John Wyatt: Elämän & kuoleman kysymyksiä (Matters of Life and Death), p. 204,205 16. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 92 17. Joni Eareckson Tada: Oikeus elää, oikeus kuolla (When is it Right to Die?), p. 151,152 18. Rita L. Marker: New Covenant, January 1991
|
Jesus is the way, the truth and the life
Grap to eternal life!
|
Other Google Translate machine translations:
Timiliyoni ta malembe / ti- dinosaur /
ku hundzuka ka vanhu? |
