1. ¿Kay kutitachu wakmanta runaman tukunchik?

Reincarnación yachachikuymanta rimaspaqa, chaypim tarichwan achka mana tupaq lógico nisqakunata hinaspa tapukuypa señalninkunata. Chaynallataqmi reencarnación nisqamanta investigacionpas, hipnosis nisqawan hinaspa espontáneo yuyariykunawanpas. Chaytaqa qatimuq ejemplokunata qhawarispan estudiasunchis:

¿Imanasqataq mana yuyarinchikchu? Ñawpaq kawsayninchismanta ñawpaq kaq, cheqaqtapunin aswan chaninchasqa tapukuyqa; “¿Imanasqataq mana sapa kutichu paykunamanta imatapas yuyarinchik?”, nispa. Sichus cheqaqtapuni qhepanchispi huk cadena ñawpaq kawsayniyoq kanchis chayqa, ¿manachu lógico kanman yuyarisunman askha detallekunata kay ñawpaq kawsaykunamanta familia, escuela, residencia, llank’ana, machuyay? ¿Imaraykutaq mana ñawpaq kawsayninchismanta kaykunata yuyarinchischu, kay kawsaymanta pachak-pachak, waranqa waranqa sucesokunatapas facil-llata yuyarisunman chaypas? Chhaynaqa, ¿manachu kayqa sut’i prueba chay ñawpaq kawsaykuna mana hayk’aqpas kasqanmanta, mana chayqa cheqaqtapunin yuyarisunman? 

   Sichus Mosoq Pacha kuyuymanta kanki, hinaspataq reencarnación nisqapi iñinki chayqa, tapukunayki imaraykun mana imatapas yuyarinkichu kay ñawpaq kawsaykunamanta. Hinaspapas qhawarinanchismi reencarnacionta askha yanapaqkuna negasqankuta, kay ñawpaq kawsaykunata yuyarisunmanchu nispa. H. B. Blavatskypas, sociedad teosófica nisqa paqarichiqqa, ichapas pimantapas aswanta 1800 watakunapi occidental nacionkunapi reencarnación nisqamanta reqsichikuq, tapukurqan imaraykun mana yuyariyta atisunmanchu:

Ichapas nisunman wañuq runaq kawsayninpiqa manan kanchu almaq, cuerpoq chhayna ñak’ariynin, manataqmi kanmanchu ima huchaq rurunpas, consecuencianpas, ñawpaq kawsaypi ruwasqa. Ichaqa huk ladomantaq, kunan kawsayninpiqa manan chaykunamanta huk yuyariyllapas kanchu. (1) .

Runakuna mirariy.  Iskay kaq sasachakuyninchikqa, runa mirayninmi. Sichus reencarnación chiqap kanman hinaspa pipas sapa kuti mokshaman chayan hinaspa ciclomanta lluqsipun chaymantaqa kay Pachapi runakunapa yupayninmi pisiyanan – utaq aswanpas mana yapakunanmi. Huk rimaypiqa, kunan pachaqa aswan pisi runakunam kay Pachapi kanan, ñawpaqmantaqa.

   ¿Imanasqataq chay situacionqa contranpi kachkan? Runakuna ciclomanta lluqsisqankurayku tukuy pacha pisiyananku kaqtinqa, aswanpas sapa kutillanmi yapakushan, chaymi kunanqa yaqa 10 kuti aswan askha runakuna kanku 500 wata ñawpaqmanta, yaqa 30 kuti aswan 2.000 wata ñawpaqmanta. Chiqaptaqa, kunanpachaqa aswan achka runakunam kay Pachapi kachkan ñawpaqmantaqa hinaspapas sapa kutim yapakurqa pachak watakunapi.

   Chiqaptaqa, manam wakin waranqa watamanta aswan qipamanqa rinanchikchu karqa – kunan runakunapa mirayninpi yupaykunata hapispa – manaraq cero nisqaman chayachkaspanchik, chaypiqa manam runakuna kanmanchu. (Tupachiy Génesis 1:28, "Miraychis, askhayaychis; kay pachata hunt'aychis...”).

   Runakuna wiñayninqa cheqaq sasachakuymi reencarnación nisqamanta, astawanqa wakin almakuna chay ciclomanta kacharichisqa kaqtinku. Kayqa manan yanapanchu reencarnación nisqataqa; chaywanmi contradecikun.

Oriente y Occidental reencarnación nisqa. Oriente lawpi runakunapa huk kaqninmi, runaqa animalman otaq plantamanpas tukunmanmi, occidental nacionkunapiñataqmi runakunaqa runa hinalla kanankupaq piensanku. Awya Yalapi aswan ñawpaq, aswan ñawpaq qhawariyqa tukuy rikch'aq kawsaykunatam hap'in; chayraykum almakunapa huklawman astakuynin nispa sutichanku. Ejemplopaq, Olavi Vuori (p. 82,  Hyvät henget ja pahat ) kay hinatan willarqan China nacionpi ancha reqsisqa religionmanta:

China nacionpi runakunaq ancha reqsisqan religionpin kashan hukmanta runaman tukupuymanta yuyaykuy. Llapa tribunalkunata pasasqan qhepamanmi almaqa kay pachaman wakmanta runaman tukupunqa. Ima formapichus runa wakmanta runaman tukupunqa, chay runap ñawpaq kawsayninmanta kanqa. Wasi uywakunata mana allinta trataqkunaqa wasi uywa hinam nacenqaku. Chayraykum religioso chinokunaqa mana uywakunata wañuchinkuchu. Laotseqa yuyaychasqañam, “Uywakunawan amistad kay. Paykunaqa ñawpaq taytaykichismi kanmanku”, nispa.

Chayrayku tapukusunman, ¿imaraykutaq kay aspectota mana anchatachu uywarqanku Occidente suyupi? Ancha pisillapim – utaq mana haykapipas – ñawincharqanchik pipas challwa utaq bacteria kasqanmanta, ejemplopaq, ñawpaq kawsayninpi; hinaspa, ¿pitaq yuyarinman chayna ñawpaq kawsayta uywa hina? Huk tapukuypas sut’iman rikch’akuqmi: Sichus ñawpaq kawsayninchispi bacteria hina otaq sach’a hinaraq kawsarqanchis chayqa, ¿imatan chaypacha yacharqanchis? Chiqamanta, bacterias, sach’as ima, mana entiendenkuchu.  Askha runakunan creenku reykuna otaq huk reqsisqa runakuna kasqankuta ichaqa reencarnación nisqamanta estudiokunapiqa manan uyarinchischu pipas ñawpaq kawsayninpi animal kasqanmanta – kay clase willakuykunaqa llapanpin chinkapun.

   Ichapas allinta tapukuchwan imanasqataq occidental runakunapa hinaspa Oriente lawpi runakunapa qawasqankuwan anchata hukniray kanku. ¿Manachu chay huk prueba runakuna mana ima chiqap kaqtapas yachasqankumanta? Chay yuyaykusqankuqa sasan otaq mana atikuq creenciakunapin sayarin.

Reincarnaciones nisqakunapura chawpi kaq.  Huk contradicción nisqapas reincarnación ukhupiqa, reincarnación nisqakunaq hukniray intervalos nisqakunan, huk pachapi pasasqan tiempo. Yuyaykunaqa anchatan t’aqanakunku, culturankuman hina otaq llaqtankuman hina. Kay ejemplokunan rikuchin chay mana kaqlla kasqankuta:

- Oriente Mediopi Druus ayllupiqa runakunaqa chiqap reencarnación nisqapim iñinku; manataqmi kanchu intervalo.

- Rosa Cruz kuyuypiqa sapa 144 watamantam musuqmanta runayayqa kanqa  .

- Antroposofía nisqa 800 wata chawpipi musuqmanta runayaypi iñin.

- Reincarnación nisqamanta yachaqkunam ninku, chay intervaloqa 5 watamanta 60 watakamam.

Chhaynaqa allin tapukuyqa kaymi, ¿mayqentaq kay hamut’aykunamanta, iñiykunamantapas allin, icha llapanchu pantasqa? ¿Manachu kay contradiccionkuna pruebanku kay runakuna mana cheqaq willakuyniyoq kasqankuta kaymanta, hinallataq sapa runaq llulla creencianmanta tapukuylla kasqanmanta? Ichapas chay intervalos nisqakuna, ñawpaq kawsaykunapas mana hayk’aqpas karqanchu.

   Huk aswan hatun sasachakuytaqmi, chunka otaq pachak watakunaña, askha kutitaña huk pachapi kashanchis chayqa, ¿imaraykutaq mana chaykunamanta yuyarinchischu? ¿Imanasqataq mana yachanchikchu espiritukunapa pachanpi kay intervalokuna pasasqanmanta, ñawpaq kawsayninchikpi hina? Wakinqa kay mana yuyariy kasqanmantam sut’inchanku, yuyariyninchikqa ichapas pichasqaña kachkan nispa. Ichaqa sichus yuyariyninchis pichasqa karqan chayqa, ¿imaynatataq pruebasunman reencarnación nisqa kasqanmanta? Ñawpaq kawsayninchismanta, chaykunaq chawpinpi imatapas mana yuyarisunchu chayqa, reencarnacionta yanapaq pruebakunaqa pisillan kashan.

Frontera hawapi tinkuchiy hinaspa reencarnación.  Tipikunmi Mosoq Pachapi askha runakuna reencarnación nisqapi creeqkunapas wañusqakunaq espiritunmanta willakuykunata chaskisqankuta creesqankupas. Paykunaqa cheqaqtapunin creenku wañusqakunawan tupanakusqankuta, ichaqa piensankutaqmi reencarnacionpas cheqaq kananpaq. Paykunaqa arreglankumanmi sesiones especiales espirituales nisqakunata, chaypin creenku fronteramanta aswan karumanña astakuq runakunamanta mensajekunata chaskisqankuta. Ejemplopaq, huknin aswan reqsisqa medios de comunicación, wañukuq Leslie Flint, Marilyn Monroe, Valentino, Victoria reina, Mahatma Gandhi, Shakespeare, Chopin, huk reqsisqa runakunawan ima rimanakurqan.

   Musuq pacha kuyuypi achka runakunapa mana qawarisqankuqa, imaynam kay iskay asuntokuna – reencarnación hinaspa wañusqakunawan tupay – huk kutillapi allin kanman. Chaykunata huñuyta munaspaqa makinchikpim chaqwallaña kanqa. Chaytaqa qatimuq ejemplokunapin rikusunman:

¿Pikunawantaq rimasunman?  Ñawpaq kaq sasachakuyqa piwanchus tupasqanchikta riqsiymi. Sichus mayqen runapas qhepanpi chunka imaymana runayachisqa kashan Pachamamapi, chayraqtaq Mateo sutiyoq runa hina fronteramanta aswan karuman ripurqan chayqa, ¿mayqenwantaq kay chunka runakunamanta tupashanchis?

   Kayta willakuq qatiq listata qhaway. Runaykunaqa pachaman hinam churasqa kachkan – huk runapa sutinkunallam tikrakun hukniray kawsayninpi. Kay Pachapi qhipa runayachisqanqa Mateom karqan, ñawpaq kaqtaq Aaronmi.

1. Aaron

2. Adan

3. Ian

4. Walt sutiyuq runa

5. Richard

6. Wayna

7. Santiago

8. Eduardo sutiyuq runa

9. William sutiyuq runa

10. Mateo

Sasachakuyqa kaymi, kay chunka runakuna cheqaqtapuni huk runalla kashaqtinku, ¿chaymantaqa chunkantin runakunawanchu tupasunman icha Mateowanllachu, paymi kay pachapi qhepa kaq kawsarqan? Icha, ¿huk runallachu frontera chimpapi hukniray ruwaykunata ruwanku necesarioman hina, chaymi mayninpi Mateo, mayninpi Aaron, mayninpi Richard, mayninpitaq huk runa? Musphaymi, frontera chimpapi t’inkisqa kasqankuta creeqkunaqa manan yaqa llapanpichu chhayna sasachakuykunapi tarikunku. Paykunaqa creenkupunin munasqanku runakunawan tupasqankuta. Ichaqa kay ejemplota qhawarispan iskayrayanapaq hina.

¿Imataq kanman chay runa wakmanta runaman tukuspa kunan Pachamamapi kawsachkaptin?  Ñawpaq yuyaywan puririspaqa, yuyaykusunmanmi, chunka runayay qhepanpi kaq kikin runa kunan kay pachapi mosoq runaman tukupushasqanmanta, llapan mosoq runa hina; kunanqa Gary hinam kutimun. Chaynaqa, Pachamamapi kikin runapa chunka hukniyuq runayayninmi.

   Kay sumaq casopi sasachakuyqa kaymi, sichus kunan kallpachakusunman chunka runakunamanta hukninwan tupayta manaraq kunan kaqwan (Aaron, William, hukkunapas, Mateowan tukuspa), ¿imaynatataq allinta ruwasunman chay runa kunan Pachamamapi kawsasqanmanta pacha? Ejemplopaq, chay hawapi rimasqanchis Leslie Flint iñiqmasinchismi creerqan Marilyn Monroewan huk reqsisqa runakunawanpas tupasqanmanta ichaqa sichus kay runakuna kay Pachaman kutimuspa runaman tukupunkuman karqan chayqa, ¿imaynatataq kay tinkuchiy ruwakunman karqan? ¿Manachu mana atikuqlla kanan karqa? (Chayqa kanmanmi karqan Leslie Flint kay Pachapi kay runakunawan mosoq runayayninkupi tupanman karqan chayqa.)  Chayraykun hatun sasachakuykuna kan kay iskay yachaykunata hukllaman churayta munaspaqa.

¿Atinmanchu runa kikinwan tupayta?  Hinallataqmi huk situacionwanpas tupasunman, chaypin Gary, chunka hukniyoq runaman tukupuq, ñawpaq runayachisqankunamanta hukninwan rimayta munan. Cheqaqtapunin atikunman huknin ñawpaq runayachisqanwan otaq llapankuwanpas huk kutillapi tupananpaq kallpachakusqan. Tapukuyqa kaymi, ¿imaynatataq chay ruway atikunman, kikin kay runa kunan Pachamamapi kasqanrayku, manataqmi frontera hawapichu? Kayqa iskay kitimanta sasachakuymi: ¿imaynatataq huk kutillapi iskay kitipi huk runalla kanman? Rikuchwanmi mana atikuq kasqanta.

¿ Imanasqataq runakunaqa chay ciclopiraq kachkanku ? Reincarnación nisqapiqa sapa kuti wiñariypi kasqanchistan yuyaykunchis, karma kamachikuymi ñawpaq kawsayninchispi imayna kawsasqanchisman hina premiawanchis, muchuchiwanchis ima. Sivilizasqa comportamiento, allin kaypas sapa kutim kay pachapi wiñananchik wiñasqanchikman hina.

Ichaqa kaypiqa hatun sasachakuymi kachkan reencarnación nisqamanta. Kay pachaqa manan hayk'aqpas aswan allin ñanmanchu purishan, aswanpas aswan mana allinmanmi (Pabloq nisqan hina: "Ichaqa kayta marcay: Qhepa p'unchaykunapin kanqa manchay tiempokuna. Runakunaqa kanqa paykuna kikinkuta munakuq, qolqe munakuq, hatunchakuq, hatunchakuq, k'amikuq, tayta-mamankuta mana kasukuq, mana agradecekuq, mana ch'uya, 2 Tim 3:1,2). Hucha ruwayqa manan pisiyashanchu aswanpas yapakushanmi. Ñawpaqpiqa, chakrakunapin, chaymi mana sapa kutichu necesario karqan punkukunata wisq’anapaq nitaq suwakunaq alarmakunata utilizanapaq suwakunata manchakuspa, kunan tiempopipas chaykunatan utilizanku.Chaynallataqmi kay qhepa pachak watakunapi iskay aswan thuñichiq guerrakuna karqan, chaypin millonninpi runakuna wañurqanku, sichus kay cheqaspi ima wiñariypas karqan chayqa, armakunallamanta, tecnología nisqamantawan, manan runakunapichu .

Huk ladumantaq, sichus paykunaq qhepanpi waranqa waranqa runaman tukupuqkunaña kashan chayqa, ¿manachu kunankamaqa llapa mana chanin ruwaykuna tukukunan karqan? Sichus mana allin karma onqoywan, wakcha kaywan, huk ñak’ariykunawan ima, ñawpaq kawsayninchispi mana allin ruwaykunaq qhepanpuni kanman chayqa, ¿manachu llapa runa yachananku karqan waranqa waranqa runaman tukusqankupi ruwasqankuq mana allin kasqanmanta? Ichaqa, ¿imaraykutaq ‘ciclo’ nisqapiraq kachkanchik, imaraykutaq mana chaymanta aswantachu wiñariyqa puririrqa, llapa runa mana yupay atina experienciayuqña kaptinku, ruwasqankupa consecuenciankunamanta yachanankupaq? Kaypiqa sut’i rikukuq contradiccionmi kan iskayninkupi, chaymi huknin aswan atiyniyoq kaqkunamanta riman reencarnación contra.

Pachamamapi, frontera hawapipas kawsayninchis. Occidente runakunaq reencarnación nisqa yuyaykusqankuqa, astawanqa, sapa kuti frontera chimpaman risqanchis yuyaywanmi, wañusqanchis qhepaman huk samariyta pasananchispaq. Chaymantapas, wañuymanta, frontera hawapipas kawsaymanta rimaspaqa, inti chinkaykuy suyukunapiqa, allin kawsay, thak kaywan, munakuywan hunt’asqa kasqanmantan willakun. Ejemplopaq, Rauni Leena Luukanenpa allin reqsisqa libronpi "Kuolemaa ei ole" nisqapi kay qhawariyqa sut'itan rikuchikun. Qatiqnin citasqa qillqamantam (p. 209, 221), chaypim qillqaqpa "abuela" nisqanqa, fronteramanta hawamanta willakuyta apachin, kikillanmanta qillqasqawan (Chiqaptaqa, engañaq espiritum karqa, paymi qillqaqpa hatun maman hina rikurirqa) .Willakuyqa riman frontera hawapi kawsaymanta, chaymantataqmi tupachikun kay pachapi mana munakuyniyuq, chiri pachawan:

Munakuyqa runakunatam tinkuchin. Manataqmi necesitakunchu simikuna, makiwan rimaykuna, sut’inchaykuna ima. Aychapi kuyakuyqa manam kanchu. Tukuy munakuyqa espiritualmi. Runakunaqa qariña, warmiña otaq warmaña kaspankupas kaqllatam kuyanakunku. Cheqaq munakuyqa chhaynami Pachamamapipas ichaqa imaymanapin rikukun pisi cuerponchisrayku.

   Kay Pachapi runakunaqa mana munakuyniyuq, chiri pachakunapim kawsanku. Pachamamapiqa yachanchikmi ichaqa, kaypiqa yapa-yapamanta kutimunanchikmi chiqap kuyakuy yachachikuyta yachananchikpaq, wiñayninchikman hina yachananchikpaq hinaspa purinanchikpaq, runamasinchikkunata servispa kuyaspa.

   (...) Pachamamapiqa manam yuyaymanayta atinmanchu huknin chiqap kaqpi kuyakuytapas sumaq kaytapas. Runakuna kayman hamuspankuqa admirakunkum colorninkunawan, hawka kayninwan hinaspa sumaq kayninkunawan, chaykunataqa manam rimayllawanqa willakunmanchu.

Ichaqa, sichus frontera hawapi kawsay chhayna kanman chayqa (imataq kanman mana pesapakuq millay ruwaqkunamanta, paykunaqa hukkunatapas ñak’arichirqanku, Hitler hina runakunamanta, millonnintin runakunata wañuchisqanmanta huchayoq; ¿chay hinatachu experimentanku?) hinaqa, ¿imaraykutaq mana kay Pachamamapi kaq wayra pachallachu kamachikun? Sichus llapanchisña karqanchis chay frontera hawapi maypichus tukuy imapas hukniray, ¿imaraykutaq mana kaqllachu kay Pachamamapipas pasakun? Kayqa manam sasachakuychu kanan, chaypipas kaypipas kaqlla runakuna kasqankumanta tapukuy kasqanrayku – chay sitiollam tikrakun.

   Kayqa huk sasachakuyraqmi reencarnación nisqamanta; imaraykutaq kikin runakuna kay iskay kitikunapiqa hukniraytapuni kawsanku; paykunaqa hukmanta hukmantan allinta, mana allinta ima comportakunku, maypi tiyasqankuman hina. Chayqa hatun sasachakuymi, imaynan mana imatapas yuyarinchischu chay intervalos nisqamanta nitaq ñawpaq kawsayninchismantapas.

¿Imanasqataq kay Pachapi nacekuna mana necesario kaptin?  Astawanraqmi occidental nacionkunapi yachachinku wañuy qhepaman kawsayqa kusikuy, thak kay, llapa cadena materialkunamanta kacharichisqa kaymi (kaymantan rimarqanchisña ñawpaq parrafopi), hinaspapas sapa kutillanmi akllasunman hayk’aqchus kay Pachapi wakmanta runayananchista, astawanqa "yuyayninchis wiñasqanrayku". Kaytaqa rikukunmanmi, ejemplopaq,  Mitä on New Age?  (Kati Ojalapa qillqasqan, p. 22). Chay libron nin, kay Pachaman kutispa runaman kutispaqa imayna kawsananchistapas akllakusunmanraqmi.

  Hinallataq paykunarayku, huk pachamanta astralmanta lluqsispa kutisun aswan pisi nivel de vibración nisqaman, materia física nisqaman hinallataq mosoq runayayman. Ichaqa manaraq chayta ruwashaspaqa akllakusunmi imakunachus pasananta, hamuq tiempopi ima tiempopi kawsananchispaq.

  (...) Tayta mamanchikta, amistadninchikta, vecinonchikta...

Ichaqa, wañuy qhepaman kawsay llapan kusikuy, thak kay kaptinqa, ¿imaraykutaq kay Pachapi wakmanta runayakuyta munasunman? Sichus yachasunman mana allin karmarayku ñak’ariy suyawasqanchista (ejemplopaq, Hitlerpas askha millay ruwaqkunapas), manan pipas munanmanchu kay Pachapi wakmanta runayakuyta. Aswan allinmi kanman "kusisqa p'unchawkuna" frontera hawapi pasayta – kikillanchikpaq munaq kasqanchikrayku – manataqmi kayman kutimusunmanchu. Hinaptinqa, Pachamamaqa chiqapmi allin ch’usaq kanman, manataqmi kunan hatun achka runakunapas kanmanchu.

   Hinallataqmi iskayrayanapaq hina kayman kutispa runaman tukupusunman yuyaypi wiñayta munasqanchisrayku. Chayqa iskayrayanapaqmi, yaqapaschá pachakmanta 90 runakuna mana haykapipas chaypi piensasqankurayku. Sichus chay razon aswan importante kanman reencarnacionninchispi chayqa, cheqaqtapunin yuyayninchista hap’inman karqan qallariymantapacha, ichaqa manan chhaynachu.

   Huk sasachakuymi astawanqa rikurin occidental runakunapa reencarnación nisqamanta qawasqankupi, chaymi mana tupanchu ñawpaq Asia lawpi piensasqankuwan. Inti lluqsimuy ladopiqa, metaqa ciclomanta lluqsiymi ichaqa imaraykutaq kay Pachapi wakmanta runayakuyta munankuman sichus metankuman chayarqankuña chayqa? Paykunaqa kay Pachapi manaña nacenankupaq decidikuspallan imachus munasqankuta hunt’ankuman. Inti lluqsimuy ladopiqa manan creenkuchu kay atikusqanpi, kay qhawariyqa yapamantan huknin chay contradiccionkunamanta, chaykunan rikhurin reencarnación yachachikuypi.

¿Imaynatataq karma kamachikuy llamkan? Reincarnación nisqamanta pakasqa yachaykunata qhawarisun chayqa, hukninmi karma nisqa kamachikuy. Tipiku qhawariyman hinaqa, llank’ananmi, ñawpaq kawsayninkuman hina runakunata premiananpaq otaq muchuchinanpaq. Sichus pipas mana allinkunata ruwarqan otaq mana allinta yuyaykurqan chayqa, mana allinpaqmi kanqa; huk ladumantaq allin yuyaykunaqa allin wiñariypi tukunqa.

   Ichaqa, pakasqa yachayqa imaynatas ima mana runaq kamachikuypas chhaynata llank’anman chaytan. Manan mayqen mana runaq atiypas nitaq kamachikuypas yuyayta atinmanchu, ruwaykunata t’aqayta atinmanchu, nitaq ima ruwasqanchistapas yuyariyta atinmanchu – imaynan huk libro estatutopas mana chayta ruwayta atinmanchu: necesitankipunin kamachikuy hunt’aq runata, sapan runata; kamachiyllaqa manan chaytaqa ruwayta atinmanchu.

   Nitaqmi mana runaq kamachikuypas hamuq kawsayninchispaq ima yuyaykuytapas ruwayta atinmanchu, nitaqmi ima condicionkunapichus nacenanchista, kawsananchistapas kamachinmanchu, chay ruwaykunaqa sapa kutillanmi runata necesitan, karma kamachikuypas manan runachu. ¿Imaynatataq kamachikuyllaqa ñawpaqpi nisqanchis hina llank’anman?

   Iskay kaq sasachakuyqa kaymi: sichus karma kamachikuyqa ñawpaq kawsayninchispi imayna kawsasqanchisman hina sapa kutilla premiawasun, muchuchiwasun chayqa, ¿imaraykutaq mana imatapas yuyarisunmanchu ñawpaq kawsayninchismanta? Ñawpaq kawsayninchikrayku castigasqa kaspaqa yachananchiktaqmi imarayku castigasqa kasqanchikta. Imaraykutaq muchuchiyqa mana sut’ichu kanman chayqa, ¿imapitaq kamachiypa sapin? Kayqa hukninmi chay pakasqa yachaykunamanta, tapukuypa señalninkunamantawan, chaykunaqa reencarnación nisqa yachachikuywanmi tupan.

¿Ima nisunmantaq qallariymanta?  Wichaypiqa, kay Pachapi kay kawsayllapin kamasqa mana allin karmata qhawarirqayku. Yacharqanchikmi reencarnación niyta munan kaypi Pachamamaman kuti-kutirispa, chaymanta reencarnacionninchikqa sapa kutim imayna ñawpaq kawsasqanchikman hina. Yaqa llapanpiqa yuyaykukunmi, Inti lloqsimuy ladopipas, ñawpaq kawsaykunaq karmanmi destinonchista, kay kawsaypi ima ruwananchistapas kamachin. Mana allin karma ñawpaq kawsayninchikpa rurun kasqanraykum runakunaqa chaymanta lluqsiyta munanku, aswantaqa Inti lluqsimuy ladupi. Paykunaq munayninqa, wakmanta runayaymanta kacharichisqa kaymi, chhaynapi manaña kay Pachapi wakmanta runaman tukunankupaq. Ejemplopaq, Buda sutiyoq runan yachachiran pusaq parteyoq ñanqa chayta ruwanapaq huknin kasqanmanta.

   Huk kaqninpim runakunaqa mana piensankuchu, chaymi qallariypi. ¿Imaynataq qallariynin karqa, manaraq pipas Pachamamapi kawsachkaptin, ñawpaq kawsaykunarayku mana millay karma kachkaptin? Maypipas qallariymi kanan, mana imapas, mana pipas Pachamamapi.

   Allin tapukuyqa kaymi: ¿imataq qallariy karqa? Runakunapa chiqapchasqa historianqa manam kutinchu 5.000 watamanta aswan pachaman, chakra llamkay, qillqay atiy, cerámica, wasikuna, llaqtakuna kamasqa kaptin. Nitaqmi globo nisqapas, hawanpi kawsaypas, Intipas wiñaypaq kanmanchu – mana chayqa Intipa kallpa waqaychasqanpas, chayhina Pachamamapi kawsaypas unayñam tukukunman karqan.

   Chhaynaqa, huk pakasqa yachayqa, ¿imaynatan “mana allin karma” ñawpaqta sut’i rikukurqan? ¿Imaynatataq qallarirqa kay Pachapi kawsayninchikta impaktayta, mana ñawpaq kawsayniyuq kaspanchik, maymantachus chayta jap’isunman karqa? Generalmente pusasqa kanchis creenanchispaq kay kawsaypiqa cosechananchismi ñawpaq kawsayninchispi tarpusqanchiskunata ichaqa sichus, qallariypi, mana ñawpaq kawsaykuna karqanchu chayqa, ¿imaynataq kay yachachikuy karma kamachikuymanta cheqaq kanman? Chiqamanta, kayqa niyta munanman, sichus qallariypi mana mana allin karmayuqchu kasunman karqan ñawpaq kawsayninchismanta chayqa chaymantaqa hunt’asqaña kasunman karqan manataqmi necesitakunmanchu karqan reencarnación ciclo. Chiqap kaptinqa, ¿imaynatataq chay cicloqa unanchasqa karqa, ñawpaq mana allin kawsayninchikmanta mana allin karmalla unanchaptin hinaspa puririchiptinqa? ¿Imataq qallarichiq karqa?

   Chay puntokunataqa sut’inchasunmanmi qatiqnin citawan. Riman imaynatas chay ciclo ichapas chawpimanta qallarinman ichaqa manan qhawarinchu qallariypa sasachakuyninta. Kay willakuy qillqaqqa budista monjekunawanmi riman:

Pu-ör-an llaqtapi budista yupaychana wasipin huk t’aqa monjekunawan tiyaykurqani. Chay rimanakuyqa maymantan runaq espiritun hamun chay tapukuyman tukupurqan. (...) Huknin monjemi quwarqa unay hinaspa allinta sut’inchawarqa hatun kawsay ciclomanta, chaymi waranqantin millon watakunapi sapa kuti purin, musuq formakunapi rikurispan, aswan altoman utaq urayman hamuspan, sapakamapa ruwayninpa allin kasqanman hina. Kay kutichiy mana kusichiwaptin, huknin monje kutichirqa: "Almaqa Budamanta hamurqa inti chinkaykuy hanaq pachamanta" Hinaptinmi tapurqani: "Maymantam Buda hamun hinaspa imaynatataq runapa alman paymanta hamun?", yapamantam huk hatun yachachikuy karqa ñawpaq hinaspa hamuq Budakunamanta, paykunam qatinakunqaku unay pachamanta, mana tukukuq ciclo hina. ichaqa manan qallariymantapachachu. Ñam kanki huk Buda kay pachaman naceq chaymanta huk huk Buda listo kanki. Huk hunt’asqa runayoqmi kanki, payqa mana tukukuq tiempotan ciclonta pasashan”, nispa. Tapukusqayman sut’i, pisi kutichiyta tariyta munarqani: maymantataq hamurqanku ñawpaq runa, ñawpaq Buda ima? ¿Maymantataq qallarirqa hatun wiñariy muyu?

    (...) Mana mayqin monjepas kutichisqachu, llapanku upallalla karqanku. Huk ratomantataq nirqani: "Kayta willasqayki, manaña ñoqa hina religiontachu qhawanki chaypas. Kawsay qallariyqa Diosmi. Payqa manan Budaykichis hinachu, paykunan mana tukukuq serie hina qatinakunku hatun ciclo de desarrollo nisqapi ichaqa wiñaypaqmi kaqlla, mana cambiaqtaqmi. Payqa llapanpa qallariyninmi, Paymantataqmi hamun runaq espiritunpa qallariynin". (...) Manam yachanichu kutichisqay paykunata satisfacerqachu icha manachu. Ichaqa, huk posibilidadta tarirqani paykunawan rimanaypaq kawsaypa paqarisqanmanta, kawsaq Diosmanta, paypa kaynin sapallanmi huk tapukuyta allichayta atin maymanta kawsaymanta, teqsimuyuntinpa paqarimusqanmantawan. (2) .  

2. Reincarnación nisqamanta t’aqwiy

Sichus pipas Mosoq Pachapi qelqakunata, qelqakunatawan leerqan reencarnación nisqamanta chayqa, yaqapaschá chay librokunapiqa sapa kutilla tarirqan kaypi estudiasqankuta. Payqa repararqanpaschá reencarnación nisqamanta estudiokunapi iskay aswan común métodokuna hipnosis nisqa kasqanmanta, espontáneo yuyariypas.

   Kay ruwaykunamanta wak qhawariyta jap’inapaqqa, kay chirukunata ñawiriyqa allin. Tukuy imamanta, kay métodos mana ancha confiablechu nitaq allintachu. Ñawpaqtaqa hipnosis nisqawan yanapachikuytam qawarinchik:

 Hipnosis nisqawan yanapachikuy

Mana normal modochu . Ñawpaq kaq razon hipnosis llamk’achiyta tapunapaq, mana normal estadonchikchu kasqanrayku. Manan estado normalninchischu, chaypin normalmente ruwanchis, yuyaykunchis, yuyarinchis ima. Manam haykapipas musquyninchikpipas imatapas yuyariyta qallaykunchikchu, aswanqa rikchasqa kaspallam. Kayqa ruwakuntaqmi estudios normales nisqakunapipas, chaykunatan ruwanchis escuelakunapi, huk cheqaskunapipas. Rikch’asqa kashaqtinchismi pasashan, manan puñushaspachu.

    Chayrayku, ñawpaq kawsaykuna chiqap kaptinqa, normal rikchariypipas yuyarinanchikmi, manam hipnosisllapichu, chayqa manam normal kayninchikchu. Chaykunata mana yuyarisqanchismi tapukun hayk’aqllapas chaykunata kawsarqanchischu icha manachu chayta.

Subconsciente nisqa . Hipnosis nisqawan huk sasachakuyqa subconsciente nisqanchismi chayman haykunman. Ichapas chay sesión nisqapi tarisqanchikqa mana ñawpaq kawsaymantachu hamun, aswanqa novelamanta utaq huk materialmanta, chaytam hipnotizado runa mayninpi leesqanmanta. Kay probabilidadqa sapa kutim kachkan.

    Harold Rosenpa "A Scientific Report on the Search for Bridey Murphy" nisqa liwrunmi allin ejemplota qun chayna casomanta:

Ejemplopaq, hipnosis nisqapiqa huk runan rimayta qallarirqan indoeuropeo simita Oski nisqa simita, chaytaqa rimaqku Campani llaqtapin ( Italia) manaraq Cristo kashaqtin 3 ^kaq  siglopi. Oski simipipas huk juramentollatam qillqanman karqa. Qhepamanmi sut’ita rikukurqan askha kutita hipnosis ruwasqanku qhepaman, chay runaqa chayllaraqmi bibliotecapi oski simimanta gramatica librota raphicharqan. Subconsciente nisqanqa yuyarisqañan askha idiomakunata Oski simimanta, chaymantataq hipnosis nisqawan “rikurimurqan”.

Huk ruwayman hina allinchakuy.  Kimsa kaq sasachakuy hipnosismantaqa, ichapas hipnotizasqa runaqa paymanta suyasqa ruwaymanlla allinta tupan, hipnotizadorpa yuyaychasqanman hinallam kutichin. Achka yachaqkunam yuyanku 95% hipnosisqa huk ruwayllata ruwaspa, hipnotizadorwan acuerdopi kasqankuta (Bradbury Will, s. 174,  In i det okända , Reader’s Digest, Sthlm 1983). Reincarnación nisqamanta allin reqsisqa investigaq Ian Stevensonpas reqsikurqanmi hipnosis nisqapi huk papelta ruwaypas, hipnotizadorpa munasqanman hina allinchakuypas atikusqanmanta:

"Chay 'personalidadkuna' hipnosiswan inducisqa 'ñawpaq kawsay' pachapi kawsachisqa kaqkunaqa hukniray elementokunayuq hinam. Chaykunapiqa chay pacha runapa personalidadninmanta imapas karqan, hipnotizadorpa suyasqanmanta suyakuyninkunamanta, ñawpaq kawsaynin imayna kananmanta yuyayninpi imaymanakuna, ichapas elemento paranormalkunapas". (3) .

Mana riqsisqa espiritukuna.  Hipnosiswan tawa kaq peligroqa kay sesiones nisqapi runakunaqa mana riqsisqa espiritukunawanmi tupanku, chaymantam willakuyqa hamun. Kayqa ancha chaninchasqam, achka runakuna facil hipnotizasqa kaqkunam kawsayninkupi achka paranormal fenómenos nisqakunata rikurqaku, espiritualismo nisqapi tarisqankuman rikchakuq.

  Helen Wambach, pichus  ñawpaq kawsaykunata hipnosiswan qhawarispa  , pay kikin riqsikurqa espiritukunap chaqrukuynin hipnosispi atikusqanmanta. Paymi nirqa:

Reqsinim achka runakunata, paykunaqa layqakuywanmi atipanakurqaku, paykunam piensanku supaypa hapichikuyninqa chiqap peligro kasqanmanta hipnosiswan hapichikuq runakunapaq. (...) Yaqa pantachisqam karqani. Espiritualista sesiones nisqapi espiritukuna, impar mensajekuna, automática nisqa qelqakuna ima rikhurimuyta qallariqtinmi, mana hayk’aqpas yuyaykusqaymanta aswan askhata yacharqani. (4) .

Kikinmanta yuyariykuna

Hipnosis nisqamanta aswantaqa, reencarnación   nisqamantaqa, espontáneo yuyariykunawanmi qhawarirqanku . Wakin kutipiqa ancha chiqan willakuykunatam uyarichwan huk runamanta, achka kutipiqa warmamanta, huk runa kasqanmanta piensaspan ñawpaq kawsaymanta riman. Kay ruwaypi pisi kallpakunaqa kayhinallapas kanku:

Yaqa llapan runakunam mana imatapas yuyarinkuchu.  Aswan mana allin sasachakuyqa yaqa llapan runakunam ñawpaq kawsayninkumanta mana ima yuyariyniyuq kasqanku. H. B. Blavatskypas chaytan reqsikurqan, payqa teosófica nisqa sociedadta paqarichiqmi karqan, paymi Occidente ladoman reencarnación nisqa yachachikuyta apamurqan. Sichus cheqaqtapuni ñawpaq kawsaykunata kawsarqanchis chayqa, yuyarinanchistaqmi. Ichaqa, ¿imaraykutaq mana atisunmanchu?

Culturaman watasqa . Iskay kaq qhawariy ruway atisqanchisqa, runakunaq culturanman, suyakuyninmanpas watasqa kasqanmi. Maypichus runakuna creenku reencarnación nisqapi, tarillanchistaqmi aswan yuyariykunata ichaqa pisillan kanku occidental suyukunapi. Llapamanta aswantaqa tarikunku wañuy qhepaman reencarnación nisqa qayllallapiña kasqanpi creeq llaqtakuna ukhupin. Cultural nisqaman hukllawakusqankuraykum, chiqaptapuni yuyaymanachwan sichus chay yuyariykuna ima chaniyuqpas icha manachu, occidental suyukunapiqa pisillatam rikurin.

Huk t’inkikuna.  Askha runakunan “reincarnación yuyariyniyoq” kaqkunapas rikuranku paranormal fenómenos nisqakunata, chaymi iskayrayachiwanchis espiritukunamanta tapukuyllachus icha manachus chayta. Ichapas runakunaqa kay mana riqsisqa espiritukunamanta willakuyninkuta chaskinku hinaspapas manam chiqap reencarnación nisqamanta tapukuychu.

   Ian Stevensonpas, yuyariykunamanta aswan reqsisqa investigaqpas, reqsikurqanmi askha situacionkuna reencarnación nisqamanta prueba hina qhawarisqa, cheqaqtapuniqa layqa ruwaykunamanta, mana reqsisqa espiritukunawanpas tupasqanmanta. Kaymanta aswanta, Stevensonqa Indiap urayninmanta huk Hinduswami (Sri Sri Somasundara Desika Paramachariya) nisqamanta kichasqa qillqata chaskirqan. Kay cartapin Hinduswami runaqa willaran chay hawapi rimasqanchis atikusqanmanta. Paymi qillqarqa:

Chay 300 casokunamanta niwasqaykimantaqa manan mayqenpas reencarnación nisqataqa yanapanchu. (...) Chaykunapiqa, espirituq atiyninwan haykuymanta tapukuymi, chaytaqa manan anchatachu chaninchanku India del Sur llaqtamanta yachaysapa runakunaqa. (5) .

Kikin runa hina kawsaspa.  Reincarnación nisqamanta willakuykunapiqa aswan allinmi iskay warmakuna huk runa hina kawsasqankuta yuyarisqanku. Chaynam karqa Said Bouhamsy sutiyuq runa, Ian Stevenson sutiyuq runam allinta estudiarqa.

    Bouhamsyqa druza runan karqan, 1943 watapi carro accidentepi wañurqan, wañusqanmanta kuskan wata qhepamanmi ñañan huk qhari wawata wachakurqan, payqa yaqa ñawpaq rimayninpi Bouhamsypa wawankunaq sutinta rimarqan. Chay waynaqa willayta atirqataqmi chay accidentemanta, chaymi tukururqa "awpaq kawsayninta", achka watakunañataqmi manchay manchakurqa camionkunata.

    Sasachakuyllaqa karqan, qhepaman, 1958 watapi, huk qhari wawa nacerqan 50 km karullapi, paypas ñawpaq kawsayninmanta yuyariyta qallarirqan Said Bouhamsy! Yuyarirqam chay accidente kasqanmanta hinaspa wawankunapa hayka kasqanmanta hinaspa chayman rikchakuq kaqkunata. Paypas camionkunatan sinchita manchakurqan.

    Chhaynaqa, chhayna casokunamanta rimaspaqa iskay runakuna yuyarinku huk runa hina kawsasqankuta, manan atikunmanchu reencarnación nisqawan sut’inchayta. Al menos manan kanmanchu imarayku iskay runakuna huk runa hina kawsayninkuta yuyarinankupaq. Yaqapaschá kay casokunapipas huk espirituq atiyninman urmay.

Runaqa kawsachkanraqmi.  ¡Mayninpiqa pasakunmi huk wawa ñawpaq kawsayninta yuyarin kawsaqraq runa hina! Kaymi karqan Jasbir Laliq mana yachay atina cason, huknintan Ian Stevenson qhawarirqan.

   1954 watapi Jasbir 3,5 watayuq kachkaptin, yaqa wañurqa viruela unquywan, chay unquymanta qhaliyasqanmanta pisi pachamanta rimayta qallarirqa imaynatachus ñawpaq kawsayninpi Sobha Ram llaqta qayllapi wayna kasqanmanta. Payqa chay wayna kashaspa kawsayninmantan allinta willarqan; imakunachus cheqaq kayninta qhawarikunman karqan.

   Ichaqa Jasbir Lali casopiqa sasachakuyqa karqan Sobha Ram manaraq Jasbir naceshaqtin mana wañusqanmi; payqa Jasbir 3 watanpi kashaqtinmi wañupurqan.

   Chayrayku, kay casoqa mana reincarnación nisqamantachu kanman, imaraykuchus chay runa kawsachkarqaraq. Huk sut’inchaypas kanmanmi.

Achka Napoleonkuna.  Hinallataqmi karqan mana atikuq, kusikunapaq hina casokuna reencarnacionkunawan. Ejemplopaq, ¡América nacionpin tarisunman askha runakunata, paykunan ninku Cleopatra otaq Napoleón hina kawsasqayta! Paykunaqa ninku huk kutipiqa Cleopatra otaq Napoleón hina kawsasqankuta, kay pachaq historianpi huk Cleopatralla huk Napoleónlla kashaqtinpas. Hinallataqmi reparananchis pachak masnin runakuna kasqankuta, paykunan ninku H. B. Blavatsky hina kawsasqankuta, paymi sociedad teosófica nisqa paqarichiq karqan!

   Kay casokunamanta tapunapaq allin tapukuyqa kaymi: ¿chay espontáneo yuyariykuna chaqrusqañachu? ¿Imataq chay nisqankupa teqsin? Kay kikin especial ruwayqa Daniel Homepas repararqanmi, payqa chay tiempopi aswan reqsisqa mediumkunamanta hukninmi karqan. Iskay chunka Alejandro Magnowan tuparqan huk riqsisqa runakunawan, huk rikch'anapaq. Entiendesunmanmi kay clase yuyariykuna mana cheqaq kayta atisqanmanta:

Kusikuywanmi tuparqani chunka iskayniyuq Marie Antoinetteswanpas, soqta utaq qanchis Mariawan, Escociapa Reinawan, huk enteron huñu Luis Hatunkunawan achka huk reykunawan, yaqa iskay chunka Alejandro Hatunkunawanpas, ichaqa manam haykapipas John Smith hina comun runawanqa. Chiqaptam munani chayna mana costumbrasqanku casowan tupayta.

Chay casos fronterizos , wañuy fronteramanta aswan karuman watukuykuna, manan chay hinachu ñawpaq kawsaymanta yuyariykunapi churasqa kashan, ichaqa reencarnación nisqapas contradicikunmanmi. Chhaynapin, ejemplopaq, Maurice Rawlings sutiyoq runa, payqa yaqa 35 wata doctormi karqan, wañuy peligropi tarikusqanmanta, qonqaylla wañuytapas qatiparqan, doctor kashaspaqa manan hayk’aqpas runakunata tapushaspa reencarnación nisqamanta pruebatapas chaskisqanmanta. Rajan taakse ja takaisin nisqa liwrunpi (p. 106, Infiernoman kutiyman) qillqarqan:

Interesantem, wañuy puñunapiqa manam ima rikuypipas rikurqanichu huk rimayllatapas reencarnacionmanta, reencarnacionwan Pachamamaman kutimuq runakuna, utaq nacesqaña runapipas yachasqankuta. Kay ‘dueño’ hamutayqa mana suyasqallanmi reencarnación yachaq Ian Stevensonpa haywarirqan, naceq runakunapi kawsasqankumanta sut’inchanapaq hina".

3. Reincarnación icha wiñay kawsaychu?

¿BIBLIA YACHACHINCHU WAK RUWAYMANTA ? I Sichus pipas leeran librokunata reincarnación nisqamanta chayqa, yaqapaschá chay yuyaywan tuparan Bibliapipas reencarnación nisqamanta yachachisqanmanta otaq mayninpi chaymanta horqosqa kasqanmanta, yaqapaschá 553 watapi Concilio de Constantinopla nisqapi.

   Ichaqa, ¿cheqaqtachu kay willakuy cheqaq icha manachu? Kayta qhawarisunchis qatiqnin willakuykunata qhawarispan:

Concilio de Constantinopla 553. Ñawpaqtaqa, 553 watapi Conciliopi cristianokunaq iñiyninmanta, Bibliamantawan reencarnación yachachikuy horqosqa kasqanmanta yuyaykuqtinkuqa manan cheqaqchu. Kay huñunakuypiqa manan cheqaqtachu rimarqanku reencarnación nisqamanta, aswanpas almaq ñawpaqmantaraq kasqanmanta, chaymi karqan Orígenes nisqa yachachikuy. Chay huñunakuypim mana chaskisqachu karqa.

    Chhaynaqa manan Bibliamanta reencarnación nisqataqa horqorqankuchu, mana hayk’aqpas kasqanrayku. Kikin Orígenespas kikinpa qelqasqankunapin mana chaskirqanchu reencarnación nisqa yachachikuyta, chaytaqa ruwarqanku ñawpaq iglesiapi askha taytakuna hinan. Chayqa, Mateoq Evangeliomanta rimasqanpin yuyaymanarqan Bautizaq Juanwan profeta Elíaswan imayna kawsasqankumanta (¡Qhaway iskay kinsa parrafokunata ñawpaqpi!) ichaqa nirqanmi kayqa manan ima ruwayniyoqpaschu reencarnaciónwan, "chayqa huk admirakuypaq yachachikuymi Diospa iglesiapaq, manan Apostolkunamantachu hamun, manataqmi maypipas Bibliapi rikukunchu".

Qillqasqa tarisqa. 553 watapi Conciliopi reencarnación nisqa chinkachisqa kasqanmanta yuyaykusqankuqa manan allinchu, chay qelqakuna tarisqankupas, chaykunaqa manaraqmi chay tiempomantachu, manan rikuchinchu Bibliapi huk cambio kasqanmanta. Aswanpas kay qelqapi tarisqankun rikuchin Bibliaqa kunankama kashasqanta, chaymi mana yanapanchu wakmanta runaman tukupuyta. (Llapanpiqa 24000 masninmi tarirunku griego rimaypi huk ñawpaq qillqakunapipas, 100 watamanta 400 watakama. Kay yupayqa ancha hatunmi, qatiqninpi aswan achka copiasqa qillqasqaqa Homeropa Iliada nisqa qillqasqan kasqanmanta yuyaymanaspaqa: 643 qillqasqakunallam kachkan. Chayqa niyta munan, kunan pachaqa yaqa 40 kuti aswan ñawpaq qillqasqakuna Bibliamanta kapuwanchik Iliadamanta).

    Hinallataqmi reparanapaq hina, llapan Mosoq Testamentota, 11 versiculokunallamanta t’aqakuspa, Jesuspa tiemponmanta 300 wata qhepaman iglesia taytakunamanta waqaychasqa citakunamanta mosoqmanta hatarichiyta atikunman. Museo Británico nisqapa estudiasqanman hinaqa, kunanqa yaqa 89.000 pasajekunam kachkan, chaykunatam Ut. Kay yupayqa hatunmi, chaymi qawachin hayka Ut llamkachisqankutaña qallariy punchawkunapi. Chay citasqakunaqa rikuchintaqmi Mosoq Testamento kunan kasqanman hina qhepakusqanmanta, chaymi mana yanapanchu reencarnación nisqataqa.

Bautizaq Juanwan profeta Eliaswan. Huknin pasajetan sapa kutilla citanku askha oriental místico runakuna, Mosoq Pacha movimientopi kaqkunapas, Jesuspa rimasqanmi, Bautizaq Juan Elías kasqanmanta (Mateo 11:11-14, Marcos 9:11-13). Paykunaqa piensankum kayqa reencarnacionta qawachinman.

    Ichaqa allinmi kayta qhawariy, p.h. Lucas 1:17 rikuchin Juan Jesuspa ñawpaqman risqanmanta "Eliaspa espiritunwan atiyninwan ima". Huk rimaypiqa, ñawpaq Testamentopi ñawpaqnin hina Espirituq influenciasqan hanaqmi karqan, ichaqa llapanpiqa hukniray runan karqan.

    Chaymantapas, Juanqa manapuni Eliaschu kasqanmanta aswan sut’i pruebaqa, chayta negaspa kikinpa rimasqanmi. Cheqaqtapunin pay kikin aswan allinta yacharqan pi kayninta, nisqanrayku: 

 - (Juan 1:21) Paykunataq tapurqanku: ¿Imataq? ¿Qanchu Elias kanki? Paytaq nirqan: –Manan ñoqaqa kanichu, nispa. ¿Qanchu chay profeta kanki? Paytaq kutichirqan: –Manan, nispa. 

Huk kuti wañuy . Bibliaq tukuy yachachikuyninta qhawarisun chayqa, manan yanapanchu reencarnación nisqatapas. Atisunmanmi chunka chunka otaq cheqaqtapuni pachak versiculokunata tariyta, chaykunan niwanchis graciawanlla qespichisqa kananchista (Efe 2:8,9: Graciawanmi qespichisqa kankichis iñiywan; manataqmi qankuna kikiykichismantachu: Diospa qokuyninmi: manan ruwaykunamantachu , ama pipas alabakunanpaq.) , Jesuspa chawpinta hinallataq atikunman huk runaq huchankunata kunanpacha pampachasqa kayta. Kayqa sut’itan contranpi kashan reencarnación nisqa yachachikuywan, chaypin runaqa pisi-pisimanta qespichikuyta munan askha kawsaykunawan, pisi-pisimanta wiñaspa ima.

    Hinallataqmi ancha allin, wañuy qhepaman kawsay hinalla kananpaq rimaspaqa, Bibliaqa manan rimanchu mosoq cuerpoman mosoq runaman tukupuymanta, aswanpas huchachaymanta, hanaq pachamantawan hinallataq paykunaq ñawpaqenpi taripaymantawan - kaykunaqa llapantan qarqonku wakmanta runayaymanta. Huk kuti runa wañuptin - mana achka kutichu taripayqa ruwakun:

- (Hebr 9:27) Runakunapaq huk kutilla wañunankupaq  churasqa kasqanman hina  , chay qhepamantaq juzgasqa kanqa :

- (2 Cor 5:10) Llapanchismi   Cristoq taripay tiyananpa ñawpaqenman rikhurinanchis. chay hinapin sapanka runa cuerponpi ruwasqakunata chaskinanpaq,  allin otaq mana allinña kaqtinpas .

¿IMAYNATAQ ORIENTAL Y BIBLIAQ CONCEPCIONES RIKUCHIKUNKU? Admirakuypaqmi, orientalmantawan bibliamanta yuyaykuykunapas askha rikch’akuykuna kasqanpas, ahinataq runaq responsabilidadninmanta yuyaykuypas. Imaraykuchus Occidente suyupiqa sapa kutinmi k’amisqa kanman condenacion yuyayqa, ichaqa Oriente nisqa yuyaypiqa kaqlla yuyaymi kashan, runan ruwasqanmanta huchayoq kasqanmanta. Chayqa rikuchikun, ejemplopaq, kay puntokunapi:

Tarpuypas, cosechapas.  Sichus qallarisun imaynatas responsabilidad rikuchikun oriental religionkunapi, hinaqa astawanqa reencarnación yachachikuypi, chayman perteneceq karma kamachikuypipas kay asuntomanta yuyaymi kashan, hinallataq runaqa mana allin ruwasqanmanta allichakunan, paganantaq. Wakin runakuna sapa kuti neganku juiciowan huchachasqa kasqanchismanta yuyaykusqankuta chaypas, reencarnación nisqamanta qallariy yachachikuypiqa kaqlla yuyaymi kashan, tarpusqanchistan cosechananchis, chaymi mana allin ruwasqanchismanta pagananchis.

    Tarpuymanta, cosechamanta yuyayqa Rauni-Leena Luukanenpa ancha riqsisqa liwrunpim rikurimun "Kuolemaa ei ole" , tukupay rakinpi, chaypim qillqaqpa "abuela" nisqan huk willakuyta frontera chimpapi apachin kikillanmanta qillqaywan. Kay cita (p. 186) riman ruwasqanchikmanta responsable kanchik, tarpusqanchikta cosechasun nispa yuyaymanta:

Huk importante yachachikuyqa kaymi: Runaqa tarpusqantan cosechan. Tukuypaq, ima ruwasqaykumantaqa ñuqaykuqa responsable kayku. (...) Runakunaqa manan entiendenkuchu karma kamachikuypa ima ninan kasqanmanta.

Mosoq Testamentoq yachachikuyninpas chayman rikch’akuqmi: tarpusqanchistan cosechasun. Kayqa niyta munan, taripayqa ruwaykunaman hina ruwakun kay versiculokunapi rikuchisqanman hina:

- (Gal 6:7 )  ... runaqa tarpunmi, chaytataqmi cosechanqa.

- (Col 3:25) Mana allin ruwaqmi ichaqa mana allin ruwasqanmanta chaskinqa, manataqmi runakunataqa respetankuchu.

- (Apo 20:12-15) Hinan rikurqani wañusqakunata, huch’uytapas hatuntapas, Diospa ñawpaqenpi sayashaqta. librokunataq kicharikurqan, huk librotaq kicharikurqan, chaymi kawsay libro,  wañusqakunataq juzgasqa karqanku librokunapi qelqasqa kaqkunamanta,  ruwasqankuman hina .

13 Lamar-qochataq chaypi kaq wañusqakunata saqepurqan. wañuypas, infiernopas paykunapi kaq wañusqakunatan entregarqanku,  sapankankutaq ruwasqankuman hina juzgasqa karqanku .

14 Wañuywan infiernowantaq nina qochaman wikch'uykusqa karqanku. Kaymi iskay kaq wañuy.

15  Pipas kawsay libropi qelqasqata mana tariqtinqa nina qochamanmi wikch'uykusqa karqan .

Condenacionmanta qhawariy. Responsabilidadninchismanta yuyaykuy, mana allin ruwaq runa ruwasqanmanta paganan kasqanmanta yuyayqa manan ñawpaq citallapichu, reencarnación nisqa yachachikuyllapichu. Chay hinallataqmi askha religionkunapipas rikukun, chaypin llapa runakuna creenku infiernopi, mana allin ruwaykuna mana allin ruwaykunapipas. Islam religionpas judaísmo religionpas infiernopin creenku, ichaqa budismo religionpas chaymantan wakin yuyaykunku. Kay citasqa riman Inti lluqsimuy yuyaymanta: 

Estudianteykunan generalmente yuyaykunku allin runakunalla paraisoman chayankuman, mana allin runakunataq infiernoman rinanku. Japonmanta budismoqa yachachinmi kay iskaynin "lugares" nisqakuna kasqanmanta, manataqmi imapipas manchakunkuchu chay llaqtapi religioso rimaypi "infierno" nisqa simita utilizayta. Kallpanchakuni warmakuna kikinku mana allin rurasqankuta qawanankupaq. (6) .

Wiñay kawsay.  Responsabilidadninchismanta, wiñaypaq juiciomanta rimaspaqa, Inti lloqsimuy ladomanta reencarnación nisqa yachachikuypas, mosoq pacha Movimiento nisqapi askha runakuna creesqanku, yanapasqankupas, kaqllatataqmi kaqllatataqmi apamunman.

    Sichus huk mana allin ruwaq (ahinataq Hitler hina runa) mana allinta ruwaspallapuni kanqa, manataq kawsayninpa puriyninta allichanqachu chayqa, paypas qatiqnin kawsayninpi paganan kanqa karma kamachiyrayku. Mana allin ruwaqpa muchuchisqanqa huk niypiqa wiñaypaqmi, mana haykapipas imayna kawsakuyninta cambiaptinqa. Chayqa ancha atikunmi reencarnación nisqa yachachikuypa kanchayninpi. Principiopiqa, chayraykun mana imapipas hukniraychu Bibliapi rimasqan wiñaypaq huchachasqa kaymanta.

    China nacionpa ancha riqsisqa religionninpipas rikurinmi wiñaypaq taripaymanta yuyayqa. Paykunaqa creenkun wakin runakunapaq, astawanqa runa wañuchiqkunata, wiñaypaq muchuchisqa kasqanpi. Manataqmi atiyniyoqpaschu kanku mosoqmanta runaman tukunankupaqpas, chaytan willawanchis qatiqnin cita:

China nacionpi ancha reqsisqa religionpin kashan hukmanta runaman tukupuymanta yuyaykuy. (...) Wañuchiq runaqa manañam haykapipas kay Pachapi nacenqañachu. Payqa wiñaypaqmi muchuchisqanta muchunqa. Aswanpas, sichus huk runa ñawpaq kawsayninpi sinchi allin runa karqan chayqa, reencarnación muyumantan kacharichisqa kanqa, hinaspan inti haykuy lado hanaq pachaman astakunqa, chaypin Budaman tukupunqa. (7) .

! Bibliaq yachachikuyninqa, taripayqa kanqa, hanaqpi horqosqa kashaqtinpas, kusikuy willakuyqa, sapa runan Jesucristowan juzgaymanta, huchachasqa kaymantawan llapanpi kacharichisqa kayta atin. Cheqaqtapunin chay hinaqa, Jesucristoqa manan runakunata juzgananpaqchu kay pachaman hamurqan, aswanpas paykunata qespichinanpaqmi. Payqa hamurqan runakunata qespichinanpaqmi, llapa runa Dioswan huñunakuyman haykunankupaq, manataq Infiernoman rinanchu karqan. Bibliaq qatiqnin versiculonkunapin rimashan kay importante asuntomanta:

- (Juan 3:17)  Diosqa manan Churinta kay pachaman kachamurqanchu kay pachata huchachananpaq. aswanqa paywan kay pacha salvasqa kananpaqmi .

- (Juan 12:47) Pipas rimasqayta uyarispa mana iñispaqa manan juzganichu, manan  kay pachata juzganaypaqchu hamurqani, aswanpas kay pachata qespichinaypaqmi hamurqani .

 - (Juan 5:24) Cheqaqtapunin niykichis: Pipas simiyta uyarispa kachamuwaqniypi iñiqqa wiñay  kawsayniyoqmi, manataqmi huchachasqachu kanqa. ichaqa wañuymanta kawsaymanmi pasasqa .

- (Rom 8:1) Chayraykun kunanqa Cristo Jesuspi kaqkuna mana huchachasqa kankuman, paykunaqa manan aychaman hinachu purinku, aswanpas Espirituman hinan purinku.

Chaymi kunan aswan allinqa Jesucristoman kutirikuy, paywanmi juicioqa chinkapun. Payllapin, Payman kutirispallan wiñay kawsayta tarinki, huchachaymantataq kacharichisqa kanki. Kay importante asuntomanta yachachiq kay versiculokunapi yachasun:

- (Juan 5:40)  Manataqmi ñoqaman hamunkichu kawsayniyoq kanaykipaq .

 - (Juan 6:35) Hinan Jesusqa paykunata nirqan:  –Ñoqan kani kawsay t'anta, noqaman hamuqqa  manan hayk'aqpas yarqachikunqachu. Pipas noqapi iñiqqa manan hayk'aqpas ch'akinqachu.

 - (Mat 11:28-30)  Llapa llank’aq, llasa q’epiyoq, hamuychis, ñoqan samachisqayki .

29 Yugoyta apakuy, hinaspa noqamanta yachay. Llamp'u sonqo, huch'uyyaykukuq sonqoyoqmi kani, chaymi almaykichispaq samayta tarinkichis, nispa.

30 Yugoyqa facilmi, llasa q'epiypas.

- (Juan 14:6) Jesustaq payta nirqan:  Ñoqan kani ñanpas, cheqaq kaqpas, kawsaypas, manan pipas Yayamanqa hamunchu, aswanpas ñoqawanmi .

- (Juan 6:68,69) Simón Pedrotaq kutichirqan: —Señor  , ¿pimantaq risaqku? wiñay kawsay simikunayoqmi kanki .

69 Ñoqaykuqa creeyku, seguron kayku kawsaq Diospa Churin Cristo kasqaykimanta.

REFERENCES:

1. Quote from Jälleensyntyminen vai ruumiin ylösnousemus (Reincarnation), Mark Albrecht, p. 123

2. Toivo Koskikallio, Kullattu Buddha, p. 105-108

3. Quote from Jälleensyntyminen vai ruumiin ylösnousemus (Reincarnation), Mark Albrecht, p. 79

4. Same p. 89

5. Same  p. 14

6. Mailis Janatuinen, Tapahtui Tamashimassa, p. 53

7. Olavi Vuori, Hyvät henget ja pahat, p. 82,83