|
|
|
This is a machine translation made by Google Translate and has not been checked. There may be errors in the text. On the right, there are more links to translations made by Google Translate. In addition, you can read other articles in your own language when you go to my English website (Jari's writings), select an article there and transfer its web address to Google Translate (https://translate.google.com/?sl=en&tl=fi&op=websites).
Eutanasia hinaspa pachakunapa señalninkuna
Yachay ima ninanmi eutanasia, imakunawanmi chayta chaninchanapaq, maymanpas chayta chaskikuy pusawanchik
Kay qillqasqaqa eutanasia utaq khuyapayakuy wañuymantam riman, chaymi ruwaypiqa wañuyta paqarichiyta munan huk unquqpaq, paypa utaq hukkunapas mana kawsanapaq hinachu qawasqanku. Chayqa huk temam, wakin kutipiqa wakin runakuna legalizasqa kananpaq qayaptinkum kaqmanta rikurimun. Imaraykupas kanmanmi ñak’ariykunata saqey, qolqemanta razonkuna otaq wañuypi allin qhawarisqa kayta waqaychay. Kay llamk'aypi ancha chaniyuq simikunaqa kayhinam:
Voluntariamente eutanasia nisqa runaq mañakusqanman hina mana yuyaypi wañuchiymi. Chayqa tupachisqa kanman yanapasqa wañuchikuywan.
Mana munasqa eutanasia nisqaqa pitapas wañuchiymi, wañuy aswan allin kasqanmanta iñispa. Huk runakunaqa chayta akllanku, chaynataqa mana piensasqankuta rimayta atisqanraykum.
Mana munaspa wañuchinakuy nisqaqa runata mana munaspa wañuchiymi.
Eutanasia activa nisqaqa huk ruwaywan mana yuyaypi wañuchiymi, wañuypaq veneno quy hina.
Eutanasia pasiva nisqaqa hampichikuyta saqispa utaq mikhuykunata yakutapas mana tarispa utqaylla wañuytam. Moralmenteqa manan karuchu eutanasia activa nisqamanta, iskayninku wañuypi tukunankupaq kasqanrayku.
Ichaqa, ¿imaynatataq kay hatun temaman asuykusunman, chaymi llamiykun kawsaypa aswan ukhu tapukuyninkunata: runaq kawsayninpa, ñak’ariyninpa, vecinokunaq ima niyniyoq kayninmanta? Chaykunamantan kay urapi t’aqwirikun. Chaypaqqa ñawpaqtaqa rimanapaqmi aswan riqsisqa rimanakuykunamanta, chaykunatam eutanasia nisqamanta defienderqaku.
¿ Imataq sumaq kawsay ? Huknin justificacionmi eutanasia nisqapaqqa karqan, sichus huk runa sinchi discapacidadniyoq otaq onqoyniyoq kanman chayqa, hark’anmi allin qhawarisqa, allin yuyayniyoq kawsayta. Yuyakunmi, allin kawsayninqa manam chaynachu kanman, chaynapi kusisqa hinaspa kusisqa kananpaq. Ichaqa, importante tapukuyqa, ¿pitaq runapa allin kawsayninta riqsichin? Ejemplopaq, askha runakunan nacesqankumantapacha discapacidadniyoq (ejemplopaq, síndrome de Down) kusisqa, kusisqa ima kawsankuman. Muyuriqninkupi kaqkunata kusikuyta apamunmanku, kawsayninku hukkunamanta aswan pisillaña kanman chaypas. Mana allin kawsayniyuq kasqankuta niyqa mana allinchu. Sichus allin ruwayllapi kikinpa chaninchayninchista tupusun chayqa, runa kaytan qonqapunchis. ¿Ima nisunmantaq nanay hampikunamanta, hampiq yanapayninmanta allin kawsaypaq? Admirakuypaqmi eutanasiamanta debateqa kunan tiempollapiraq hamurqan, chay tiempopin nanayta pisiyachinapaq condicionkuna aswan allin kashan. Kunanqa hampikunawanmi mana sasachakuspalla cuerpo nanayta allichayqa. Askha accidentekunapi k’irisqa otaq nanayniyoq kaqkunan chaywan kusisqa kawsankuman. Yaqa llapanpiqa manan nanaywanchu sasachakuyqa, aswanpas llakikuymi, chaymi runaqa wañuyta munan. Ichaqa atikunmi llakikuymanta qhaliyayta, sinchi casokunapipas anestesiawanmi nanayta horqokunman. Llapa runan kawsasqanku tiempopi huk tiempokunapi llakikuywan cuerponkupi nanaywan tarikunman. Wakinqa ninkumantaqmi agradecido kasqankuta aswan tiempota qosqa kasqankumanta kawsanankupaq samay maquinakunaq yanapayninwan, tubokunaq yanapayninwan (Helsingin Sanomatmanta sapa killa suplemento, 1992 / 7 – huk qelqa “Eläköön elämä” [Hurrah kawsay]) - chaytan askha yanapaqkuna de eutanasia nisqamanta qhawarinku pisichasqa hinallataq mana allintachu runaq dignidadninman hina. Chayraykun mana allinchu llapa runakunaq rantinpi rimayqa, wakin onqoypas otaq mana atiyniyoq kaypas hark’akuqmi allin kawsayninkuta. Chay kikin runakunapas qhepamanmi allinta qhaliyarqanku otaq rikch’arirqanku askha comamanta. Chayna casokunapas riqsisqam.
Raroraqmi, sociedadqa allin cuerponkupi hinaspa yuyaysapa runakunatam altoman churan calidad de vida nisqapi, wakin kutipiqa aswan mana kusisqa kaptinkupas. Huk ladumantaq, llaqtan wakcha runakunaq allin kawsayninta pisipaq qhawarin, wakin kutipi aswan kusisqa kankuman chaypas. (1) .
Huk importante critica contra kay tratamiento voluntad kaqmanta qhawarikunman kay sapa kuti willan actitudta huk allin kallpayuq chanta qhali runa huk sinchi unquy hampiymanta. Allin reqsisqan kashan runakunaq yuyaykusqanku kay asuntomanta cambiasqanqa. Qhali runaqa manan onqosqa runa hinachu akllakun. Kawsayqa pisiyasqanman hinan sapa kutilla kawsayqa aswan valorniyoq hina sientekun. Cáncer onqoyniyoq doctormi llank’aqmasinta insistirqan chay onqoy astawan yapakusqanman hina wañuchiq inyeccionta churakunanpaq. Chaymantataq, cáncer onqoy astawan yapakuqtin, onqosqa runaqa mancharikuran, manataqmi confiaranchu, chaymi mana munaranchu nanay hampikunawanpas inyeccionkunata. Ichaqa yaqa llapan sinchi discapacitado onqosqakunan wañuymantaqa kawsayta akllanku. Chay accidente qhepamanmi huklla tetraplégicos (cuadriplegicos) ventiladorwan qespichisqa wañunankupaq saqeyta munarqan. Iskay unqusqakuna mana segurochu karqanku, ichaqa 18 munarqanku hukmanta ventilador temporal yanapakuyta necesario kaqtin. (2) (3) .
Llaqtanchispi mana atiq runakunapas, mana atiq runakunapas manan necesitankuchu aswan kallpachayta runaq rikch’ayninta, chaytan kamawanchis llulla qhatuqkuna, qhali kay, qhali kay, sumaq kay, facil kawsay – hinallataq facil wañuy.. .. Hinaspapas sapa kutillanmi niwanchis, kusikuypas ñak’ariypas manan huk runallapichu, huk kawsaypi otaq wañuypipas huk kutillapi haykunmanchu. Discutiwawanchismi discapacitado runaqa discapacitado runallan manataqmi al mismo tiempochu qhali hinallataq runa hinallataq aswan askha. Kamachiqkunaq yuyaykuyninta waqaychanapaq ancha importante armaqa, mana ima ruway atiy, dependencia ima mana allinkunalla kasqanmanta yuyaykuypas. Chaynallataqmi, peligroso armaqa allin kawsaymanta rimaypas - kamachiqkunam chayna kasqanmanta ninku, chaymantam ima kasqanmanta sut'inchanku. Kunan, Representante hinaspa consolidador de la corriente principal de pensamiento típico nisqa Jorma Palo, humillacionmanta qillqaptin, ancha sasa discapacidadwan tupaq ñakariy hina. Yaqa llapan runakunamanmi pisichasqa kayqa hamun imaymana razonkunarayku mayninpi kawsayninkupi. Yachanchismi p’enqaypi ayqekuyta munaspa negayta otaq vengakuyta, ichaqa pisillan reparanchis uyapura tupananchista mana ayqekuspalla. Manataqmi ima siq’ipas kanchu, necesario kaqtin yuyaypi tarinapaq, imaynatas p’enqay chawpipi wiñaspa ima mosoq importante kaqtapas tarisunman. Arí, hukniraymi huk runata p’enqay ruwayqa mana allinchu. Ñoqaq yuyaykusqayman hinaqa, kikin Palo ruwasqanqa ancha qayllallapiñan kashan sinchi discapacidadniyoq runakunata p’enqachinanpaq. Ichaqa, kikin kawsayqa p’enqaymi, manan mana allin ruwaq runa hinachu. Cuidasqa discapacitado runapas hukniraymi sientekun, chaytaqa ruwan huknin cuidaq runa paykunawan imayna tupasqanman hinan. (4) .
Huk ejemplon rikuchin imaynatas runakuna qhali kashaspa contranpi yuyaykunkuman, manaña llank’ayta atisqankupi. Yaqa llapan tawa plégicos nisqakunan kawsakuyta munarqanku. Sapa kutim mana unquykunachu kawsakuy munayta afectan, aswanqa llakikuymi. Aychapi qhali runakunapas llakikuywanmi ñak’arinkuman.
Huk estudiopin qhali wayna-sipaskunata tapurqanku sichus accidentepi wiñaypaq mana kuyuriq kankuman chayqa, cuidado intensivo nisqawan kawsarichiyta munankumanchu icha manachu chayta. Yaqa llapankum kutichirqaku wañuy aswan allinqa nispa. Cuadriplegia onqoyniyoq 60 mozo-sipaskunata, qonqayllamanta discapacitado kaqkunata tapuqtinkun, paykunamanta hukllan nirqan mana kawsarichinanku kasqanmanta. Iskayqa manam kutichiyta atirqakuchu, ichaqa llapallankum kawsakuyta munarqaku. Paykunaqa paralisis onqoywanpas allin kawsaytan tarisqaku. (5) .
Economia. Eutanasia nisqapas razones económicas nisqawanmi justificasqa karqan. Chayqa huknin hatun argumento eutanasia yanapanapaq llamk’achisqa. Chaynallatataqmi nazi runakunapas propagandankupi rimarqaku. Ichaqa kanmi razon iskayrayanapaq calculokunamanta hampikuykunamanta hinaspa huk gastokunamantapas. Gastokuna waqaychayqa manam llapanpaqchu tukupanapaq:
Sapa kuti hinam, contadorkuna qatipawanchik, kirukama armasqa, gastokunata pisiyachinapaq sutilla mañakuykunawan. Chiqamanta, chaykunaqa aypakunman karqan sichus llapa runa cuidado testamentokunallayoq kankuman, sichus hospicio cuidado aswan allinta organizasqa kanman, hinallataq sichus "mana necesario" (kutimusaqku chay simiq significadonta qhawarinanchispaq pisi tiempollamanta) hampikuna sayachisqa kaqtin. Febrero killapi 1994 watapi, Emanuelwan Emanuelwan Harvard Hampi Yachaywasimanta, tukuy pachantinpi kay temamanta qillqasqa qillqakunamanta tukuy imamanta qhawayta lluqsichirqanku, tukurqankutaq: “Mana sapan runap qullqi waqaychaynin kawsay tukukuypi - hampikuy testamentokunawan, hospicio qhawaywan utaq saqisqa kaptinpas mana necesario cuidado - kanku decisivo. Tukuy imapas huk ñanllatam qawarichin: qullqi waqaychayqa hampiy tupuykunapi kawsay tukukuywan tupaqpiqa manam ancha hatunchu. Chay qolqeta ichapas waqaychanman agresivota pisiyachispa, . wañuy patapi kaq unqusqakunapaq kawsayta waqaychaq ruwaykunaqa aswan 3,3% tukuy qhali kay qullqimanta”. Anchata wañuypi waqaychaypaq; huk enfoque moral utilitario estricto nisqamanta, sasa, bioético nisqa sasachakuykunaman, kunan pacha debate de atención sanitaria nisqapi. Kay huk critica kaqpipas kunanqa kikin chakiykumantam urmaykuchkanchik. (6) .
Chaynapim hampichikuykunamanta hinaspa huk gastokunamantapas yupaykunata iskayrayachwan. Aunque, chiqapmi kan gastokuna hampiykunapaq, sueldokuna hina, hukkunapas, chay qullqillam muyukunqa kutimun sociedadman. Hospitalpi llamkaqkunam impuestokunata paganku, mikuykunata hinaspa imapas rantinku (llapallankum impuesto a la valor agregado nisqawan) huk runakuna hina. Huk ruwaytaqmi kanman qarqoy, mana llank’anayoq kasqankumanta qolqeta pagana, ichaqa, ¿imapas allinchu chay ruway? Chayqa mana llamkayniyuq kay yapakunanpaqllam apamunman, economía nisqatapas huk samaymanmi chayanman. Tukuypiqa aswan desfavorecido solucionmi kanman. Llank’ayqa yapakunmanmi aswan llank’aqkunata contrataspa sector salud nisqapi, chaypin askha kunan llank’aqkuna nishuta llank’anku. Sichus Finlandia suyupi llapa wakin contribuyentekunaq impuesto a la nómina nisqa, p.h., (2 millón llank’aqkuna, promedio ingreso 35 000 euros) sapa pachakmanta 0,5 hoqarisqa kanman hinaspa aswan llank’aqkunata contratanapaq utilizakunman chayqa, llank’anata yapanman ca. 7000 runakuna (mana manu qullqita contratacionpaqqa churanachu). Chay qolqeqa chaymantan kutimunman karqan circulación nisqaman hinallataq sociedadman impuesto nisqawan huk pagaykunawan ima. Helsinki hina llaqtapi (500 000 runa) niyta munanman ca. 700 musuq llamkaqkuna, Lahti hina sitiopi (100 000 tiyaq) 140 musuq llamkaqkuna, sapakama. Sichus impuesto a la nómina nisqa 0,25 % nisqawan huqarisqa kanman chayqa, chay yupaykunamanta kuskantan niyta munanman. Kay achka llamkaqkuna sector de atención sanitaria nisqaman yaykuspankuqa llamkaytam aswan sumaqta ruwanman, chaynallataqmi huk oportunidadta qunman aswan runa hina atiendeyta kuraq runakunaman hinaspa unquqkunaman. Qawarikunmi yaqa llapan runakuna aswan impuesto pagayta munasqankuta, allin serviciokunata takyachinankupaq.
Historia y medicina. Occidente pachapi hampiypa historianmanta hamut’aymi rikuchin Juramento Hipócrático nisqawan, chaypa muyuriqninpi hatarichisqa tradicionkunawan, hinallataq runa kaymanta cristianokunaq hamut’ayninmanta paqarimuq ética nisqa yuyaywan ima anchata yanapakusqanmanta. Chay aspectokunan influenciarqan, chaymi runakuna runaq kawsayninta chanincharqanku qallariymantapacha, chaymi wiksayakusqanmantapacha. Aswan importante kamachikuykunaqa karqan runakunaq kawsayninta qespichiy, nanaykunata aswan allinpi pisiyachiy ima. Kay ruwayqa rikukunmi Asociación Médica Finlandia nisqapa Lääkärin etiikka [Doctorpa ética] nisqa libronpi , chaypim aswanta rimachkan unquqta mana haykapipas mana hampichikuspa saqisqa kananta:
Kawsay unayta ruwanapaq ruwaykunaqa saqisqa kanman, wañuy chiqamanta suyasqa kaptin, unqusqataq mana hampiyta atispa. Kaytaqa sutichanku wañuypa yanapaynin pasivo nispa, ichaqa huk doctorpa llamkayninmantam, chaypim sapa kuti tanteana, chaynapi unquqpaq aswan allin hampichikuyta akllanapaq. Huk ladumantaq, eutanasia activa, chaymi usqhaylla wañuy, onqosqa runaq mañakusqanman hina ruwashanman wañuchisqa kayta munashaqtin. Finlandia suyupi doctorkunaq actitud generalninku yanapasqa wañuymanta millakuypaq. Doctorpa tradicional ética nisqanqa manam chaskinchu hampi yachaykunata munaspalla wañuchinankupaq. Código Penal nisqapin kamachikun sinchi muchuchiy runata wañuchiqtin, chay runaq mañakusqanman hinaña ruwakunman chaypas. Askha runakunan yuyaykunku llapan eutanasia nisqa yuyayta saqepuna kasqanmanta, chaywanqa hampiq onqoypa rantinpi onqosqa runata wañuchishasqanmanta yuyayllatan qon. Kanmi unquykuna mana hampiy atina, ichaqa unquqqa manam haykapipas mana hampichikuspa saqinchu. (7) .
¿Imaynataq kunan tiempopi kachkan? Achka filosofía muyukunam chunka watakunapi hampiypi allin hinaspa mana imamanta manchakuspa tradicionta chinkachiyta munanku. Kay direccionman ñawpaq kaq ruwayqa karqan aborto legalizasqa kananpaq mañakuymi. Chaytaqa manan hampiq t’aqakunachu mañakurqanku, aswanpas paykunallamanta yuyaykuq kusirikuy culturaman hap’ipakuqkunan. Paykunaqa yuyaykurqankun wawata wañuchiyqa allin kasqanmanta, tayta-mamakunaq yuyaykusqankuman hina kaqtinqa. Kay punchawkunapiqa yaqa llapan abortokunaqa runakunawan kuska kasqanraykum ruwakun, manam mamapa vidan peligropi kasqanraykuchu. Ejemplopaq Indiapi Chinapipas warmi wawakunatam wañuchichkanku abortuspi, occidental pachapiqa iskaynin qari warmitam wañuchinku.(India nacionpiqa sapa 1000 qharikunamantan 914 warmikunalla kanku. Ñawpaqmantaraqmi wawaq qari kayninta qhawayta atikun, chaymi millonninpi manaraq naceq sipaskunata abortarqanku). ¿Imataq musuq ñan? Yaqapaschá mamaq wiksan ukhupi wawata wañuchisqankuta chaskispaqa wiksa hawapipas kaqllata chaskinqaku. Lógicamente yuyaykukun, sichus wiksa ukhupi wawa wañuchiy chanin kanman chayqa, imaraykutaq hukniray kanman wiksa hawapi ruwayqa. Wakin suyukunapiqa rimankuñam chayraq naceq warmachakunapa, coma nisqapi unquqkunapa hinaspa sinchi mana atiqkunapa kawsaynin tukunankupaq. Chay hinallataqmi abortusmanta defiendeq argumentokunata utilizashanku eutanasiatapas yanapanankupaq. Rimanakuy puririsqanman hinaqa, atikunmanmi linderokuna aswan pisiyapun imakunachus allin kawsayta ruwan chaymanta. Filosofico muyukunaqa wiñariyta, rimanakuytapas huk ñanmanmi apashanku, chaypin runaq kawsayninpa chanin absoluto nisqa aswan aswanta chinkachishan.(Holanda suyupi, maypichus kay ruwayta aswan karuman aparqanku, chunkamanta huknin masnin kuraq runakuna nirqanku manchakusqankuta doctorninku mana munasqankuta wañuchinankuta. [8] Waranqantin runakunan chaypi bolsillonkupi huk tarjetata apanku, chaypin willakun mana chayta ruwasqankuta hospitalpi kaptinkuqa mana munayninkupi wañuchisqa kayta munanku.) Albert Schweitzermi nirqa:
Runa ima kawsaytapas manaña respetaspaqa, llapan kawsayta manaña respetanchu. (9) .
Kunan pacha wiñariyqa manam musuqchu nitaq kunan pacha yuyaychu. Sichus Alemania nacionman kutisun 1920, 1930 watakunapi chayqa, chay hinatan chaypiqa karqan manaraq nazikuna kamachikuyta qallarishaqtinkupas. Hitlerqa manan kay hinatachu kamarqan, ichaqa filósofokunaq mesanmantan hamurqan. Huk importante factormi karqan astawanqa psiquiatra Alfred Hoche, juez Karl Bilding ima 1920 wata qallariypi horqosqanku libro, chaypin rimarqan mana valeq runakunamanta, mana valeq kawsaymantawan. Chaywan nazikunaq propagandanmi ñanta kicharirqan runakuna pisipaq qhawarisqa kawsayta chaskinankupaq. Tukuy chaykunaqa huch’uy qallariymantapachan qallarirqan. Liberal teología, evolucionismo nisqa tendenciakunapas qhepamanmi sinchita influenciasqa karqan. Paykunaqa 1900 wata qallariypi Alemaniapi anchata yanaparqanku.
Guerrapi huchakunamanta investigaq runakunapaqqa sut’inmi rikukurqan kay mast’arisqa wañuchiyqa pisi yuyayniyoq kasqankumanta qallarisqan. Qallariypiqa doctorkunaq ruwasqankuqa pisillatan cambiarqan. Kawsayqa mana kawsanapaq hinachu nisqa yuyaymi chaskisqa karqan. Qallariypiqa kayqa ch’uju unquyniyuq runakunallamanta karqa. Pisi pisimantan runakunaq, wañuchinapaq hina qhawarisqa, mast’arikurqan mana socialmente gananciayoqkunaman, hukniray ideologíayoqkunaman, racial discriminadokunaman, qhepamantaq llapa mana alemankunaman. Importantemi reparana kay tren de pensamiento nisqa qallarirqan huk huch’uy cambio de actitud nisqamanta mana suyakuyniyoq onqosqakunaman, paykunaqa yuyaykusqaku manaña rehabilitasqa kanankupaq. Chaymi doctorpa piensayninpi chhayna pisilla cambiasqanqa allinta qhawarina. (10) . ¿Imaynatataq wiñariy ruwakun? Maypachachus sociedadpi cambiokuna karqan chay área de moralidad nisqapi – aborto chaskiy, libre relaciones sexuales, hukkunapas – chay cambiokunaqa sapa kutillanmi qatiparqanku kaqllata. Chay kikin ruwayqa askha kutitan yapa-yapamanta ruwakurqan, chaymi runakunaq yuyaykusqankupas cambiarqan. Kay modelopiqa aswan importante ruwaykunan kanku:
1 . Iskay kimsa kallpawan rimaq runakunam musuq moralidadta willakunku, chunka watakunaña allinpaq hapisqa comportamientota qipanchaspanku. Kayqa 1960 wata tukukuyninpim karqa, chaypim mana qullqillapaq warmi-qari puñuy hinaspa aborto nisqa yuyay willakurqaku. Chaynallataqmi kunan tiempopipas allinta qawanku qaripura warmipura puñuyqa, ñawpaqtaqa huk waqlliy hinam qawasqa karqa, hinaspapas imapas pasasqanraykum entiendesqa karqa. Eutanasia nisqapas huk rikch’aqmi kay rimanakuypi:
Kimsa watam llaqtaymanta karunchakurqani, 1965 watamanta 1968 watakama, 1968 watapi tarpuy killapi kutimuptiymi anchata admirakurqani runakunapa qayllanpi rimanakuypi imapas tikrakusqanmanta. Kayqa rimanapaq tonomanta, tapukuykunapa enmarcación nisqamantapas. (...) Yachaqaq pachapiqa, warmi-qhari puñuypi justificacionta mañakuqkunam trombononkuta kallpawan tocaqku. Ejemplopaq, paykunaqa nirqankun qari wawakunata warmi wawakunatapas universidadpi dormitoriokunapi kuska tiyanankupaq, manaña casarasqa kashaspapas. Yaqachus hina Liga Adolescente nisqataqa mosoq umalliqkuna hap’irqanku, paykunaqa manan socialismo nisqallatachu, escuela democracia nisqallatachu willarqanku, aswanpas libre sexual nisqa yuyaytapas. Tukuy imapi, imachus musuq karqa, qutukuna de referencia ruwasqa karqanku, chay qutukuna aswan sut’ita rimarqanku qhari warmi kayninmanta, ñawpaq costumbremanta runap qayllanpi, sociedadta, Iglesiamanta ima iskay kamachiykunata churasqankumanta tumparqanku. (11) .
2. Medios de comunicación nisqakunan mosoq moralidad nisqamanta representantekunaman espaciota qonku, ima clase heroes nisqatapas qhawarispa:
Mana legalizasqa kuska kawsaq casarasqakunatan runakunaq qayllanpi tapurqanku ima clase heroes hina mosoq moralidadmanta, paykunan atrevikurqanku sayariyta huk degenerada sociedad burguesaq moralidadninpa contranpi. Chaynallataqmi qaripura warmipura puñuqkunatapas tapurqaku hinaspam mana qullqillapaq abortaytapas mañakurqaku (12) .
3. Gallup encuestas nisqakunan chiqanchanku maymanchus puririy tikrakusqanmanta. Aswan achka runakuna musuq ruwayta yanapanankupaq kutirisqankuman hinam, hukkunatapas kay encuestakunata ñawinchaqkunatapas afectan.
. _ Ejército de Salvación nisqa organizacionta paqarichiq William Booth sutiyoq runan willarqan Jesus kutimushaqtin chay pasananta. Legisladores nisqakunan hatarinkuman, paykunaqa manan respetankuchu Diosta kamachikuyninkunata ni imapipas. Sasam negayta wiñariyqa kayman risqanmanta.
1. "Chaymantan kanqa mana Diosniyoq política... Chayamunqa p'unchaymi, llapan occidental pachaq política estatal oficialnin, manaña pipas ima nivel gobernadorpipas Diosta manchakunqachu... mosoq miray umalliq políticokuna". Europata kamachinqa, manaña ni imallapipas Diosta manchakuq miray;
Wañuchiy. Eutanasia nisqamanta defiendespaqa, sumaq simikunatan rimakunman, munakuy, allin qhawarisqa wañuy, yanapasqa wañuy, facil wañuy, allin wañuy otaq mana kawsanapaq hina kawsaymanta kacharichiy. Chay simikunatan utilizanku 1930 watakunapi nazi nisqakuna propagandankupi utilizasqanku simikunawan. Ichaqa ñawpaq casokunaqa runa wañuchiymantan rimashan. Chaymantapas, allin otaq allinpaq qhawarisqa wañuymanta rimaspaqa, cheqaqpiqa kawsaymi. Qhipa pachakunapi kawsayqa allinpas mana allinpas kanmanmi, ichaqa wañuy kikinmi llapa runapaq limite hinaspapas huk ratullapim pasakun. Chayraykum simita apaykachayqa ancha allin, chaymantam kay qatiq citapi rimachkan. Muyu rimaykunawanmi aswan facilta khuyapayakunanchis, manan directo simikunachu.
2004 watapin Asociación Británica de Eutanasia nisqa sutinta cambiarqan Dignity in Dying nispa. Kay qillqasqa kachkaptinqa, web nisqankuqa allintam karunchakurqaku "eutanasia", "suicidio" utaq "khuyapayakuywan wañuchiy" nisqa chiqap simikunata. Aswanpas, mana sut'i rimaykunatan churarqanku, "pisi ñak'ariyniyoq dignificasqa wañuy", "imayna wañusqanchista akllay atiy, controlayta atiy", "yanapasqa wañuy" hinallataq "mana aguantay atina ñak'ariykunata tukuchinapaq decidiy" nisqakunan chaypa rantinpi churakurqan. Chay ruwaywanqa manan llapa runachu convencesqa kashanku. Daily Telegraph nisqapi huk comentarista nirqan: "Imatapas ninmi huk organizacion huk muyu rimaywan rimana kaqtin. Sociedad de Eutanasia nisqa kunanqa yuyaykushanmi Dignidad en Wañuy nispa sutichakuyta. ¿Pitaq noqanchismanta mana munanmanchu dignidadwan wañuyta? Manan sasachu". creenku eutanasia nisqa onqoyta kallpachaqkuna (cheqaqtapunin!) manchakunku cheqaqta niyta imachus cheqaqtapuni carrota manejasqankuta, chaymi runakunata wañuchinku” (13) Huk enfermera hospiciopi yanapasqa suicidio nisqamanta willakuyman kutichirqa "yanapasqa wañuy" nisqa simiwan: "Parterakuna yanapanku wawa wachakuypi, enfermerakuna cuidado paliativo nisqapi yanapakunku cuidado paliativo especial nisqapi. Yanapakuyqa manam kaqllachu wañuchiywan. 'Wañuy yanapasqa' nisqa simiqa chaykunatam phiñachin". ñuqanchikmanta, allin kawsay tukukuypi qhawayta quqninchik. Huk engañom, chaypim wañuchiyqa sanitizasqa kan, chaynapi lliw runakunapaq aswan allin chaskisqa kananpaq. Chayqa niyta munan, huk runaqa wañuchisqa kaptinllam dignidadwan wañunman". (14) (15) .
Chiqaptaqa, eutanasia nisqapiqa wañuchiymanta utaq wañuchikuymanta tapukuymi. Manan yuyaykunchu wiñaypaq kawsananchista, ruwasqanchismanta juzgasqa kananchista, runa wañuchiqkuna Diospa qhapaq suyunmanta hawapi huchachasqa kananchistapas. Yaqapaschá wakinqa rimapayankuman chayna kasqanta, ichaqa, ¿imaynatataq qawachinmanku kaymanta qatiqnin versiculokuna mana chiqap kasqanta? Chaykunataqa allintan qhawarina, manataqmi pisipaqchu qhawarina:
- (Marcos 7:21-23) Runakunaq sonqonmantan lloqsimun millay yuyaykuy, wasanchay hucha, qhelli hucha, wañuchiy. 22 Suwakuy, millay munapayay, millay ruway, q'otukuy, q'otukuy, millay ñawi, k'amiy, hatunchakuy, mana yuyayniyoq kay. 23 Tukuy chay mana allinkuna ukhumanta hamuspa runata qhellichan.
- (1 Tim 1:9) Chayta yachaspanchis, kamachikuy simiqa manan chanin runapaqchu ruwasqa kashan, aswanpas mana kamachikuyniyoqkunapaq, mana kasukuqkunapaq, mana allin ruwaqkunapaq, huchasapakunapaqwan, mana ch'uya runakunapaq, qhelli huchapaqwan, taytanku wañuchiqkunapaq, mamata wañuchiqkunapaqwan. wañuchiqkunapaq, .
- (1 Juan 3:15) Pipas wawqenta cheqniqqa runa wañuchiqmi, yachankichismi mana mayqen wañuchiqpas wiñay kawsayniyoq kasqanta.
- (Apo 21:8) Ichaqa manchakuq runakuna, mana iñiqkuna, millakuypaq runakuna, wañuchiqkuna, qhelli huchapi puriqkuna, layqakuna, idolo yupaychaqkuna, llapa llullakuna ima, ninawan, azufrewan ruphaq qochapi, chaymi iskay kaq wañuy.
- (Apo 22:15) Hawapiqa kanmi allqukuna, layqakuna, qhelli huchapi puriqkuna, wañuchiqkuna, idolo yupaychaqkuna, llullakuq munakuqkunapas.
¿ Hayk'aqmi mana hampinachu ? Wañuq runakunata cuidaymanta, qhepa kaq ratokunamantapas rimaspaqa, allinmi kanman hospiciopi cuiday wiñachiy. Kayqa generalmente qusqa. Medidas ruwakunan tiyan sapa unqusqa allin chanta sapan qhawayta tarinanpaq mana imamanta manchachikuq pachapi, chanta maypichus nanayninku pisiyachisqa kanku. Kaytaqa atikunmi kunan pacha hampiq yanapayninwan, hinallataq enfermerakuna suficiente kaptin, allin kallpanchakuyniyuq kaptinkupas. Kayqa chunka watakunañam huk común ruway hinaspa meta karqa, ahinataq Finlandia enfermería nisqapi, chaynallataq achka huk suyukunapipas. ¿Ima nisunmantaq, sut’ita rikukun runa wañupushasqanmanta, manataq qhaliyananpaq suyakuy kanchu? (Aswantaqa, wañuy ruwayqa pisi horasmanta pisi p’unchawkama. Wañuyqa qallarirqa runa usqhaylla pisiyaptin, manataq qhaliyananpaq suyakuy kanchu.) Kay situacionpiqa, chiqamanta justificasqa kanman cuidados intensivos nisqamanta sayachiyqa, imaraykuchus mana allinchu nitaq mana allinpas kanman. Manam eutanasiachu, aswanqa mana imapaqpas valeq hampiyta tukuchiymi. Allinmi kay iskay kaqkunamanta t’aqakuyqa. Ichaqa chaykunapipas cuidakunmanmi chay onqoypa sintomakunata pisiyachinapaq.
Ichaqa sapa unquqpa kawsayninpiqa kanmi huk pacha, hampiq hampiwan hampichikuyqa aswan mana allinmi kanman unquqpa allinninmantaqa. Kay casopi, allin mana nanayniyuq wañuyta atichiyqa hospiciopi qhawaypa yanapayninwanqa allin hampikuy ruwaymi. Mana necesario hampichikuy hinaspa unayta wañuyqa ichaqa hampiypi hatun pantaymi. Sichus mana necesario tratamientota saqepunku chayqa, manan doctorpa Diospa ruwayninkunata hap’isqanmantachu. Chhaynapi hampichikuyta saqeyqa manan aswan admirakuypaqchu mana necesario hampiyta qallariymantaqa. Naturalmente, kay decisionesmanta rimana tiyan kay equipo de tratamiento kaqpi, chanta ima razones hampiyta saqinankupaq chanta resucitación kaqta saqinankupaq tukuy involucrasqakunaman sut’ita willakunan tiyan. (16) .
Joni Eareckson Tada astawan sut’inchan (17):
Taytaypa wañukusqanmi familiayta yachachirqa yachayta maskanankupaq. Taytaykuta yanapayta munarqayku tukukuykama kawsananpaq, wañunanpaq saqiyta, pacha chayamuptin. Yarqasqakunapaq mikhunata quy, yakunayasqakunapaq yakuta quyqa runa kaypa fundamentalninkunam. Sut’iña papay wañunanpaqña kasharqan chaypas, atisqaykuman hina allinta sientechiyta munarqayku. Diospa yachayninpiqa khuyapayakuypas khuyapayakuypas. Vecinokunata cuidayqa Bibliaq huknin hunt’asqa kamachikuyninmi. Doctorkunan ichaqa familiayman niwarqanku wakin kutipiqa onqosqa runaman unuta mikhuchiypas qoypas, simiwanña otaq tubokunawanña ruwasqa kaqtinpas, mana imapaq valeq kasqanmanta, chay patamantaq onqosqapaqqa nanay kasqanmanta. Rita Marker, huk comité internacional antieutanasia llamk’aqmanta nin:
Unqusqa wañuyman ancha hichpallapi kaptinqa, yakukuna mana allin kayninta yapanman, cuerponku manaña chaykunata llamk’achiyta atisqanrayku. Mikhuypas manan digerinchu, runaq cuerpon “wisq’ayta qallariqtin” wañuy ruway qallariqtin. Huk ratu chayamun, chaypiqa nisunmanmi runaqa cheqaqtapuni wañushan nispa. (18) .
Huk allin sociedad. Allin llaqtata maskhaspaqa, qolqemantan askha valorta churanku. Chaykunaqa anchatan enfatizasqa kashan, manataqmi valornintaqa pisipaqchu qhawarisunman. Economía mana allinman rin chayqa, llapan llaqtaq ordennintan mana allintachu sayachinman. Chayqa askha kutitan pasaran historiamanta. Ichaqa, aswan importante factor ideal sociedadman chayanapaqqa runakunaq ukhupi actitudninmi: cuidanakunkuchu icha sonqonku hunt’asqachu kikillanpaq munaq kaywan, cheqnikuywan, mana munakuywan? Tukuy imamanta, llaqtapi aswan hatun sasachakuykunaqa manan qolqemantachu, aswanpas paqarin runamasinchiskunata mana allin qhawariymanta: wakchakunata, onqoqkunata, kuraq runakunata, hawa llaqtayoqkunata, mana atiq runakunata, hukkunatapas, llaqtaq nivelnintaqa tupukunmanmi imayna tratasqanwan kaykunata, shuktak tantanakuykunatapash. Allin sociedadpiqa llapa runakunan qhawarisqa kanku, chaninchasqataqmi kankupas imayna kawsasqankuman hina, ichaqa huk ladoman riyqa runakunatan mana allintachu sientechin. Sociedadqa iskaynin ñannintapas riyta atinmi, mayqin yuyaykuna runakunap yuyayninta hunt’asqanman hina. Chay temamanta iskay kinsa versiculokunata qhawarisun. Paykunaqa justiciamanta, runamasinwan allin yuyaywan ima rimanku. Kay yuyaychaykunata tukuypi qatipaptinkuqa, llaqtapa tukuyninpi allin kawsakuynintam yapanqa. Wak kamachiykunata qatikuyqa kikin ñanmanmi apawanchis (Marcos 10:19,20: Qanmi yachanki kamachikuykunata, Ama wasanchay hucha ruwaychu, Ama wañuchiychu, ama suwakuychu, Ama llullakuspa testigo kaychu, Ama engañaychu, Taytaykita mamaykitapas yupaychay. Hinan Jesusqa kutichispa nirqan: –Yachachikuq, wayna-sipas kasqaymantapachan tukuy chaykunata qhawarqani.
Vecinokunawan actitud
- (Mat 22:35-40) Hinaptinmi huknin abogado, payta tapurqa, tentaspa, hinaspa nirqa: 36 Yachachikuq, ¿mayqentaq kamachikuy simipi hatun kamachikuy? 37 Jesustaq payta nirqan: –Señor Diosniykitan munakunki tukuy sonqoykiwan, tukuy almaykiwan, tukuy yuyayniykiwan ima, nispa . 38 Kaymi ñawpaq kaq hatun kamachikuy. 39 Iskay kaqtaq kayman rikch'akuq: Runamasiykita munakunki qan kikiykita hina, nispa . 40 Kay iskay kamachikuykunapin llapa kamachikuy simipas profetakunapas warkusqa kashan.
- (Gal 6:2) Qankunapura q'epikunata apanakuychis, chhaynapin Cristoq kamachikuy siminta hunt'aychis.
Wakcha runakuna
- (Marcos 14:6,7) Hinaqtinmi Jesusqa niran: —Sapay , nispa. ¿imaraykutaq payta sasachanki? payqa allin llamkaytam ñuqapi llamkarqa. 7 Wakchakunataqa sapa kutillanmi qankunawan kashankichis, munaspaykichispas allintan paykunata ruwawaqchis, ñoqan ichaqa mana sapa kutichu.
- (1 Juan 3:17) Pipas kay pachaq allin kaqninkunata hap'ispa, wawqenta pisichikuqta rikuspa, khuyapayakuyninta wisq'aqtin, ¿imaynataq Diospa munakuynin paypi tiyan?
- (Santiago 2:1-4,8,9) Wawqe-panaykuna, amayá Señorninchis Jesucristopi iñiychischu, payqa k'ancharishaq Señorninchismi, runakunata respetaspaqa. 2 Huñunakusqaykiman qori anilloyoq sumaq p'achayoq runa hamunman, millay p'achayoq wakcha runapas haykumunman chayqa. 3 Qantaq respetanki gay p'achawan churakuqta, hinaspa ninki: Kaypi allin cheqaspi tiyaykuy, nispa . wakchakunatataq ninki: –Chaypi sayay, otaq kaypi tiyaykuy chaki takyay uranpi, nispa. 4 Chhaynaqa, ¿manachu qankuna kikiykichista pimanpas sayapakunkichis, mana allin yuyaykunapitaq juzgasqa kankichis? 8 Qelqaq nisqanman hina reypa kamachikuyninta hunt'anki chayqa , allintan ruwanki. 9 Runakunata respetaspaqa huchallikunkichis, kamachikuy simita mana hunt’aq kasqaykichista.
Kuskachay
- ( Deut 16:19) Ama juzgaytaqa atipankichischu; ama runata respetankichu, amataq ima qokuytapas chaskinkichischu, huk qokuyqa yachayniyoq runakunaq ñawinta ñawsayachin, chanin runakunaq rimaynintapas waqllichin.
- (Prov 17:15) Millay runakunata chaninpaq qhawariq, chanin runakunata huchachaqqa , iskayninkupas Señor Diospa millay millakuyninmi kanku.
- ( Isaias 61:8) Ñoqa Señor Diosqa juiciotan munakuni, ruphachina sacrificiota suwakuytan cheqnikuni. Paykunawantaq wiñaypaq rimanakuyta ruwasaq.
Wak llaqtayuq runakuna
- (Lev 19:33,34) Qankunawan wak llaqtayoq runa hallp’aykipi tiyaqtinqa ama phiñachiychu. 34 Qankunawan tiyaq wak llaqtayoq runaqa qankuna ukhupi naceq runa hinan kanqa, qan kikiykichista hinataq payta munakunkichis. Egipto suyupi wak llaqtayoqmi karqankichis, ñoqa Señor Diosniykichismi kani.
- ( Jer 7:4-7 ) Ama llulla rimaykunapiqa confiasunkichischu: ‘ Señor Diospa templon, Señor Diospa templon, Señor Diospa templon, kaykunan . 5 Imaymanaykichistapas ruwayniykichistapas allinta allichankichis chayqa. huk runawan runamasinwan juzgayta allinta ruwanki chayqa; 6 Manataq wak llaqtayoqta, mana tayta-mamayoqta, viudatapas sarunchankichischu, manataq kay cheqaspi mana huchayoq yawarta hich’ankichischu chayqa, amataq huk dioskunaq qhepanta puriychischu. 7 Hinaqtinmi kay cheqaspi, ñawpa taytaykichisman qosqay hallp'api wiñaypaq tiyachisqayki.
Yuyaq
- (Lev 19:32) Qankunaqa hatarinkichismi chukchasapa umaq ñawpaqenpi, hinaspan machu runaq uyanta hatunchanki, Diosniykitapas manchakunkichis, ñoqan Señor Diosqa kani.
REFERENCES:
1. Joni Eareckson Tada: Oikeus elää, oikeus kuolla (When is it Right to Die?), p. 65 2. Gardner B P et al., Ventilation or dignified death for patients with high tetraplegia. BMJ, 1985, 291: 1620-22 3. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 91 4. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 126,127 5. Päivi Räsänen: Kutsuttu elämään, p. 106 6. Bernard Nathanson: Antakaa minun elää (The Hand of God), p. 130 7. Lääkärin etiikka, 1992, p. 41-42 8. Richard Miniter, ”The Dutch Way of Death”, Opinion Journal (huhtikuu 28, 2001) 9. Marja Rantanen, Olavi Ronkainen: Äänetön huuto, p. 7 10. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 38,39 11. Matti Joensuu: Avoliitto, avioliitto ja perhe, p. 12-14 12. Matti Joensuu: Avoliitto, avioliitto ja perhe, p. 12-14 13. http://telegraph.co.uk/comment/telegraph-view/3622559/Euthanasias-euphemism.html 14. Quote from article: Finlay, I.G. et.al., Palliative Medicine, 19:444-453 15. John Wyatt: Elämän & kuoleman kysymyksiä (Matters of Life and Death), p. 204,205 16. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 92 17. Joni Eareckson Tada: Oikeus elää, oikeus kuolla (When is it Right to Die?), p. 151,152 18. Rita L. Marker: New Covenant, January 1991
|
Jesus is the way, the truth and the life
Grap to eternal life!
|
Other Google Translate machine translations:
Millonnintin watakuna / dinosaurios /
runap evolucionnin? |
