|
|
|
This is a machine translation made by Google Translate and has not been checked. There may be errors in the text. On the right, there are more links to translations made by Google Translate. In addition, you can read other articles in your own language when you go to my English website (Jari's writings), select an article there and transfer its web address to Google Translate (https://translate.google.com/?sl=en&tl=fi&op=websites).
Euthanasia ken pagilasinan ti panawen
Ammuem no ania ti kaipapanan ti euthanasia, no ania dagiti banag a nausar a mangikalintegan iti dayta, ken no sadino ti pangiturongan ti panangawat iti dayta
Salaysay daytoy nga artikulo ti euthanasia, wenno ipapatay gapu iti asi, nga iti praktis kaipapananna ti panangpataud iti ipapatay para iti pasiente a ti biagna ket saanna nga ibilang a maikari nga agbiag. Maysa dayta a suheto a tumaud manen no dadduma no awagan ti dadduma a tattao a mapagbalin dayta a legal. Mabalin a ti motibo ket tapno isardeng ti panagsagaba, pinansial a rason, wenno tapno mataginayon ti dignidad iti ipapatay. Dagiti napateg a termino iti daytoy a benneg ket mairaman ti:
Ti boluntario nga euthanasia kaipapananna ti di inggagara a panangpapatay iti bukod a kiddaw ti tao. Maidilig dayta iti assisted suicide.
Ti di boluntario nga euthanasia kaipapananna ti panangpapatay iti maysa a tao gapu iti pammati a nasaysayaat no matayda. Dadduma a tattao ti mangaramid iti dayta a pili gapu ta saan a kabaelan ti biktima nga iyebkas ti opinionda.
Ti di boluntario nga euthanasia ket ti panangpapatay iti maysa a tao a maibusor iti pagayatanda.
Ti aktibo nga euthanasia kaipapananna ti di inggagara a panangpapatay babaen ti maysa nga aramid, kas iti panangipaay iti makapapatay a sabidong.
Ti passive euthanasia kaipapananna ti panangpapartak iti ipapatay babaen ti panangisardeng iti panangagas wenno pananglapped iti pannakagun-od kadagiti sustansia ken danum. Iti moral saan nga adayo dayta iti aktibo nga euthanasia, tangay agpada a nairanta nga agpatingga iti ipapatay.
Ngem kasano nga asitgan daytoy serioso a topiko, a mangsagid kadagiti kauunegan a saludsod ti biag: ti kaipapanan ti biag ti tao, panagsagaba ken kaarruba? Dagitoy dagiti banag a nausig iti baba. Ti panggep ket umuna a pagsasaritaan dagiti kadawyan nga argumento, a nausar a mangidepensa iti euthanasia.
Ania ti addaan kaipapanan a biag ? Maysa kadagiti rason ti euthanasia ket no ti maysa a tao ket addaan iti nakaro a baldado wenno sakit, daytoy ket manglapped kenkuana nga agbiag iti nadayaw ken addaan kaipapanan a biag. Maipagarup a ti kalidad ti biagna ket saan a mabalin a kastoy a mapnek ken naragsak. Nupay kasta, ti napateg a saludsod ket siasino ti mangdepinar iti kalidad ti biag ti maysa a tao? Kas pagarigan, adu a tattao nga addaan iti depekto manipud pannakayanakda (kas pagarigan, Down’s syndrome) ti mabalin a naragsak ken mapnek iti biagda. Mabalin a mangyegda iti rag-o iti aglawlawda, nupay mabalin a limitado ti biagda ngem iti sabsabali. Di umiso ti panangibaga a saanda nga agbibiag iti addaan kaipapanan. No rukodentayo laeng ti bukodtayo a pateg iti kinaepisiente, ngarud malipatantayo ti sangatauan. Dagiti ngay pangep-ep iti ut-ot ken medikal a tulong para iti kalidad ti biag? Nakaskasdaaw ta ti debate maipapan iti euthanasia ket timmaud laeng iti moderno a panawen, a dagiti kasasaad para iti pannakabang-ar ti ut-ot ket nasaysayaat ngem idi. Ita, nalakan a mabang-aran ti pisikal nga ut-ot babaen ti agas. Adu a nasugatan iti aksidente wenno nagsagaba iti ut-ot ti makausar kadagita nga agbiag iti makapnek a biag. Masansan a ti parikut ket saan nga ut-ot, no di ket ti depression, a mangtignay iti maysa a tao nga agtarigagay a matay. Nupay kasta, posible ti umimbag manipud iti depression, ket mabalin met a maikkat ti ut-ot kadagiti nakaro a kaso babaen ti anesthesia. Mabalin a makapadas ti tunggal maysa kadagiti panawen ti panagleddaang ken pisikal nga ut-ot bayat ti panagbiagna. Mabalin met nga ibaga ti dadduma nga agyamyamanda ta maikkanda iti ad-adu a panawen nga agbiag babaen ti tulong dagiti makina a pagangsan ken tubo (maysa a binulan a suplemento manipud iti Helsingin Sanomat, 1992 / 7 – maysa nga artikulo nga “Eläköön elämä” [biag ni Hurrah]) - nga adu a mangsupsuporta ti euthanasia ibilangda a makaibaba ken saan a maibagay iti natauan a dignidad. Ngarud, dakes ti agsao para iti amin a tattao, a ti sumagmamano a sakit wenno baldado ket lapped iti kalidad ti panagbiagda. Mabalin a naan-anay a nakaungar wenno nariing dagiti isu met laeng a tattao idi agangay manipud iti nauneg a coma kalpasan ti adu a bulan. Ammo met dagiti kasta a kaso.
Karkarna ta ti kagimongan ipangatona dagiti tattao a nasayaat ti pisikal ken nasaririt iti ranggo ti kalidad ti biag, iti laksid ti kinapudno a no dadduma isuda ti saan unay a naragsak. Iti sabali a bangir, ibilang ti kagimongan a nababa ti kalidad ti panagbiag dagiti napanglaw a tattao, nupay mabalin nga isuda no dadduma ti kaaduan a mapnek. (1) .
Ti napateg a pammabalaw maibusor iti testamento ti panangagas ket mabalin a maibilang a masansan nga ibagana ti kababalin ti maysa a nasalun-at ken nasalun-at a tao iti panangagas iti nakaro a sakit. Pagaammo unay nga agbaliwbaliw ti opinion dagiti tattao maipapan iti daytoy a banag. Saan nga agpili ti nasalun-at a tao a kas iti masakit. Bayat a bumasbassit ti manamnama a panagbiag, masansan a marikna nga ad-adda a napateg ti biag. Impapilit ti maysa a doktor nga addaan iti kanser iti katrabahuanna nga ikkanna ti bagina iti makapapatay nga ineksion bayat a kumarkaro ti sakit. Kalpasanna, idi kimmaro ti kanser, nagbuteng ti pasiente ken saan unay a nagtalek isu a nagkedked uray ti panangineksion iti pangep-ep iti ut-ot. Nupay kasta, kaaduan kadagiti nakaro ti pannakabaldadoda a pasiente pilienda ti biag imbes nga ipapatay. Kalpasan ti aksidente, maysa laeng kadagiti tetraplegic (quadriplegics) a naisalakan babaen ti bentilador ti nagtarigagay a mapalubosan a matay. Dua a pasiente ti saan a masigurado, ngem 18 ti nagtarigagay iti temporario a tulong manen iti bentilador no kasapulan. (2) (3) .
Saan a kasapulan dagiti baldado ken saan a baldado iti kagimongantayo ti ad-adu pay a pannakapapigsa ti imahe ti sangatauan a pinartuat kadatayo dagiti palso a negosiante ken advertiser ti kompetision, isport, salun-at, kinapintas, nalaka a biag – ken nalaka nga ipapatay.. .. Kanayon met nga ikagkagumaanda nga ibaga kadatayo a ti ragsak ken panagsagaba ket saan a maibagay iti maymaysa a tao ken iti isu met laeng a biag wenno ipapatay nga aggigiddan. Maikalintegan kadatayo a ti baldado ket maysa laeng a baldado ken saan a maigiddato met a nasalun-at ken natauan ken adu pay. Ti napateg unay nga igam iti panangtaginayon iti panagpampanunot dagidiay adda iti turay ket ti kapanunotan a ti kinaawan gaway ken panagpannuray ket negatibo laeng a banag. Iti isu met laeng a wagas, ti napeggad nga igam ket pagsasaritaan met ti disente a biag - dagidiay adda iti turay ket mangibagbaga nga adda kasta a banag ket kalpasanna depinarenda no ania dayta. Ita nga aldaw, Ti pannakabagi ken mangpatibker iti kangrunaan a pagayusan ti gagangay a panagpampanunot ket ni Jorma Palo no agsurat maipapan iti pannakaibabain kas narigat unay a panagsagaba a mainaig iti baldado. Umay ti pannakaibabain iti kaaduan a tattao gapu iti nadumaduma a rason iti maysa a punto iti biagda. Ammotayo a ti pannakaibabain ket mabalin a padasen nga aglibas ken ilibak wenno agibales, ngem manmano unay kadatayo ti makaammo a mabalin a sanguen dayta a rupanrupa ken di agtaray. Awan ti ladawantayo a masarakan iti panunot no kasapulan, no kasano ti dumakkel iti tengnga ti pannakaibabain ken agsapul iti baro ken napateg. Siempre, naan-anay a naiduma a banag a saan nga umiso ti panangibabain iti sabali a tao. Iti panagkunak, ti mismo nga aramid ni Palo ket asideg unayen iti panangibabain kadagiti tattao nga addaan iti nakaro a baldado. Nupay kasta, nakababain ti biag a mismo, saan a kas iti tao nga agar-aramid iti dakes. Uray ti baldado a maay-aywan mariknana a naiduma unay ti kasasaad depende no kasano ti pannakilangen kadakuada ti sabali a tao a mangay-aywan kadakuada. (4) .
Ipakita ti sabali pay a pagarigan no kasano a mabalin a panunoten dagiti tattao ti eksakto a kasungani no nasalun-atda ngem iti kasasaad a napukawda ti abilidadda nga agtignay. Kaaduan a quadriplegic ti kayatda ti agbiag. Masansan unay a saan a dagiti sakit ti mangapektar iti pagayatan nga agbiag, no di ket ti depression. Uray dagiti nasalun-at iti pisikal a tattao ket mabalin nga agsagaba iti depression.
Iti maysa a panagadal, napagsaludsodan dagiti nasalun-at nga agtutubo no kayatda ti mapagungar babaen ti intensive care no permanente a dida aggunay no adda aksidente. Dandani simmungbat amin a kaykayatda ti matay. Idi nainterbiu ti 60 nga agtutubo nga addaan iti quadriplegia, a kellaat a nabaldado, maysa laeng kadakuada ti nagkuna a saan koma a mapabaro. Dua ti saan a makasungbat, ngem kayat ti amin a dadduma ti agbiag. Nasarakanda ti addaan kaipapanan a biag uray adda paralisis. (5) .
Ekonomia. Nainkalintegan met ti euthanasia gapu kadagiti rason iti ekonomia. Dayta ti sabali pay a kangrunaan nga argumento a nausar a mangsuporta iti euthanasia. Kasta met laeng nga argumento ti inusar met dagiti Nazi iti propagandada. Nupay kasta, adda rason a pagduaduaan dagiti kalkulasion maipapan kadagiti medikal a panangagas ken dadduma pay a gastos. Saan a konklusion ti panagekonomia iti gastos para iti pakabuklan:
Kas iti kanayon, dagiti accountant ti mangsapsaplit kadakami, nga armado agingga kadagiti ngipen kadagiti nalawag a kalikagum a mangkissay kadagiti gastos. Siempre, maragpat dagitoy no ti tunggal maysa ket addaan laeng kadagiti testamento ti panangaywan, no ti panangaywan iti hospice ket naurnos nga ad-adda nga episiente, ken no dagiti "saan a kasapulan" (agsublitayo tapno usigentayo ti kaipapanan dayta a sao iti mabiit) a panangagas. Idi Pebrero 1994, impablaak da Emanuel ken Emanuel ti Harvard Medical School ti komprehensibo a panangrepaso kadagiti artikulo a naisurat maipapan iti daytoy a topiko iti intero a lubong ket inkonklusionda: “Awan ti indibidual a pannakaisalakan ti gastos iti ngudo ti biag - mainaig man kadagiti testamento ti panangagas, panangaywan iti hospice wenno ti panagsardeng ti saan a kasapulan a panangaywan - ket desidido. Agpada ti direksion ti amin: saan a napateg ti panagekonomia kadagiti addang ti panangagas a mainaig iti panagpatingga ti biag. Ti gatad a nalabit maisalakan babaen ti panangkissay iti agresibo, . dagiti pamay-an a mangsustiner iti biag para kadagiti matmatay a pasiente ket di kumurang a 3.3% iti dagup a gastos iti panangaywan iti salun-at.” Kasta unay ti panagurnong iti ipapatay; manipud iti nainget a utilitariano a moral a pamay-an agingga kadagiti narigat, bioetika a parikut nga agdama nga adda iti debate iti panangtaripato iti salun-at. Di kumurang iti daytoy maysa a kritikal a lugar, maitibkoltayo itan kadagiti bukodtayo a saka. (6) .
Mabalin ngarud a mapagduaduaan dagiti kalkulasion maipapan kadagiti medikal a panangagas ken dadduma pay a gastos. Nupay, pudno nga adda dagiti gastos kadagiti panangagas iti porma ti sueldo, kdpy., ti isu met laeng a kuarta ket agsirkulo manen iti kagimongan. Agbayad dagiti trabahador iti ospital iti buis, gumatang iti taraon ken tagilako (amin ket agraman ti value added tax) a kas kadagiti dadduma a tattao. Ti sabali pay nga alternatibo ket ti panangikkat kadakuada iti trabaho ken panangbayad kadagiti benepisio iti kinaawan panggedan, ngem adda kadi kaipapanan dayta? Mangiturong laeng dayta iti iyaadu ti kinaawan panggedan ken mangyeg iti panagsardeng ti ekonomia. Iti pakabuklan ad-adda a nakurapay dayta a solusion. Mabalin a mapaadu ti panggedan babaen ti panangawat iti ad-adu a trabahador iti sektor ti panangtaripato iti salun-at, a sadiay adu nga agdama nga empleado ti nalabes ti panagtrabahoda. No amin a dadduma pay a buis ti sueldo dagiti agbayad iti buis idiay Finland, kas pagarigan, (2 a milion a trabahador, promedio a matgedan iti 35 000 euro) ket maipangato iti 0,5 a porsiento ken mausar daytoy a mangtangdan iti ad-adu a trabahador, daytoy ket mangpaadu iti panggedan iti ca. 7000 persons (awan koma ti debt money nga usaren para iti hiring). Daytoy a kuarta ket agsubli idin iti sirkulasion ken kagimongan iti porma ti buis ken dadduma pay a bayad. Iti siudad a kas ti Helsinki (500 000 nga agtataeng) kaipapananna ti ca. 700 a baro a trabahador, ken iti lugar a kas iti Lahti (100 000 nga agnanaed) 140 a baro a trabahador, agpada. No ti buis ti sueldo ket naipangato iti 0,25 %, kaipapananna ti kagudua kadagitoy a bilang. Daytoy adu a trabahador a sumrek iti sektor ti panangtaripato iti salun-at pagbalinenna nga ad-adda a makaay-ayo ti panagtrabaho ken mangipaay iti gundaway a mangitukon iti ad-adda a natauan a panangaywan kadagiti panglakayen ken masakit. Napaliiw a kaaduan a tattao ti situtulok nga agbayad iti ad-adu a buis tapno maitandudo ti de kalidad a serbisio.
Pakasaritaan ken medisina. Ti pannakaawat iti pakasaritaan ti medisina iti Lumaud a lubong ipalgakna a dakkel ti impluensiana iti Hippocratic Oath, dagiti tradision a naibangon iti aglawlawna, ken kasta met ti etikal a panagpampanunot a nagtaud iti Nakristianuan a pannakaawat iti sangatauan. Dagita nga aspeto ket nakaimpluensia iti wagas a namagbalin kadagiti tattao a mangipateg iti biag ti tao manipud pay idi damo, kayatna a sawen manipud iti kanito ti pannakayinaw. Dagiti kapatgan a prinsipio iramanna ti panangispal iti biag ti tao ken panangpalag-an iti ut-ot iti kasayaatan a pamay-an. Daytoy a pamay-an ket agparang iti libro ti Finnish Medical Association a naawagan Lääkärin etiikka [etika ti doktor], a mangipaganetget a ti maysa a pasiente ket saan koma a pulos a mabaybay-an nga awan ti pannakaagasna:
Mabalin a mailaksid dagiti pamay-an a mangpaatiddog iti biag no sigurado a manamnama ti ipapatay ken saan a maagasan ti pasiente. Naawagan daytoy iti pasibo a tulong iti ipapatay, ngem saludsod dayta ti naan-anay nga ordinario a trabaho ti doktor, a sadiay masapul a kanayon a maaramid dagiti pangngeddeng tapno mapili ti kasayaatan a pamay-an ti panangagas iti pasiente. Iti sabali a bangir, ti aktibo nga euthanasia, kayatna a sawen ti panangpardas iti ipapatay, ket mabalin nga agtigtignay maitunos iti kiddaw ti pasiente no kayatna ti mapapatay. Makarimon ti sapasap a kababalin dagiti doktor maipapan iti assisted dying idiay Finland. Ti tradisional nga etika ti doktor dina awaten ti panangusar kadagiti medikal a paglaingan tapno inggagara a patayen ti maysa a tao. Ikeddeng ti Kodigo Kriminal ti nainget a dusa ti panangpapatay iti maysa a tao, uray no maaramid dayta iti bukod a kiddaw ti tao. Adu a tattao ti mangipagarup a rumbeng a mabaybay-an ti intero a konsepto ti euthanasia, agsipud ta mangted laeng dayta iti impresion a ti doktor ti pakaigapuan ti ipapatay ti pasiente imbes a ti sakit. Adda dagiti sakit a di maagasan, ngem saan a pulos a mabaybay-an ti pasiente nga awan ti pannakaagasna. (7) .
Ania ti kasasaad ita? Adu a pilosopikal a sirkulo ti kayatda a dadaelen ti nasayaat ken natalged a tradision a nasaknap iti medisina iti intero a dekada. Ti umuna nga addang nga agturong iti daytoy a direksion ket ti panangkiddaw iti pannakaipaulog a legal ti aborsion. Saan a kalikaguman dayta dagiti sirkulo ti medisina, no di ket dagiti mangan-annurot iti kultura ti panagragragsak a naisentro iti bagida. Impagarupda nga okey laeng ti mangpapatay iti ubing no nairana a makalapped iti plano dagiti nagannak. Kadagitoy nga aldaw, dandani amin nga aborsion ket maaramid gapu kadagiti sosial a rason, saan a gapu ta agpeggad koma ti biag ti ina. Kas pagarigan idiay India ken idiay China dagiti maladaga a babbai ket mapapatay kadagiti aborsion, iti Lumaud a lubong agpada a mapapatay ti sekso.(Idiay India adda laeng 914 a babbai iti tunggal 1000 a lallaki. Yantangay posible a nasapa a kitaen ti sekso ti sikog, dayta ti nangiturong iti minilion nga aborsion dagiti di pay naipasngay a babbalasitang.) Ania ti baro a direksion? Posible a ti panangawat iti pannakapapatay ti ubing iti uneg ti aanakan ti ina ket agresulta iti isu met laeng a pannakaawat iti ruar ti aanakan. Lohikal a maipagarup a no nainkalintegan ti panangpapatay iti ubing iti aanakan, apay koma nga adda nagdumaan ti panangaramid iti dayta iti ruar ti aanakan. Iti dadduma a pagilian addan dagiti diskusion maipapan iti panagpatingga ti biag dagiti nakaro ti pannakabaldadoda a kappasngay a maladaga, dagiti pasiente iti coma, ken dagiti nakaro ti pannakabaldadoda. Dagiti umasping nga argumento a nausar a mangidepensa iti aborsion ket maus-usar a mangsuporta met iti euthanasia. Bayat a rumangrang-ay ti saritaan, posible nga ad-adda nga akikid dagiti beddeng no maipapan iti no ania ti mangbukel iti addaan kaipapanan a biag. Dagiti pilosopikal a sirkulo ket mangiturongda iti panagdur-as ken diskusion iti direksion a ti naan-anay a pateg ti biag ti tao ket ad-adda a mapukpukaw ti pakainaiganna.(Idiay Olanda, a sadiay ti praktis ket naipan iti kaadaywan, nasurok a kakasangapulo kadagiti natataengan a tattao ti nagkuna a maamakda a patayen ida dagiti doktorda a maibusor iti pagayatanda. [8] Rinibu ti mangaw-awit iti kard kadagiti bulsada sadiay a mangdakamat a dida aramiden dayta kayatda ti mapapatay a maibusor iti pagayatanda no maospitalda.) Kinuna ni Albert Schweitzer:
No mapukaw ti panagraem ti maysa a tao iti aniaman a kita ti biag, mapukawna ti panagraem iti pakabuklan ti biag. (9) .
Saan a baro wenno moderno a panagpampanunot ti moderno a panagrang-ay. No agsublitayo idiay Alemania idi dekada 1920 ken 1930, nasaknap sadiay ti umasping nga atmospera uray sakbay a nagturay dagiti Nazi. Saan a pinarsua ni Hitler daytoy a wagas ti panagpampanunot, ngem naggapu dayta iti lamisaan dagiti pilosopo. Ti napateg a banag ket nangnangruna ti libro nga impablaak ti sikiatrista a ni Alfred Hoche ken ti hues a ni Karl Bilding idi rugrugi ti dekada 1920, a nagsarita maipapan kadagiti awan serserbina a tattao ken biag a saan a maikari nga agbiag. Dayta ken ti propaganda dagiti Nazi ti nanglukat iti dalan tapno awaten dagiti tattao ti kapanunotan maipapan iti biag a nababbaba. Nangrugi amin dayta manipud iti bassit a pangrugian. Dagiti uso a kas iti liberal a teolohia ken ebolusionismo ket napigsa met a naimpluensiaan iti likudan. Adu ti suportada idiay Alemania idi rugrugi ti dekada 1900.
Nagbalin a nalawag kadagiti tattao nga agsuksukisok kadagiti krimen iti gubat a daytoy nasaknap a panangpapatay ket nangrugi manipud iti bassit a panagbalbaliw ti kababalin. Idi damo bassit laeng ti nagbalbaliwan ti pamay-an dagiti doktor. Naawat ti kapanunotan a saan a maikari nga agbiag ti biag. Idi damo daytoy ket maseknan laeng kadagiti tattao a napaut ti sakitda. In-inut, ti sakup dagiti tattao, a naibilang a mapapatay, ket limmasat kadagiti saan a makaganansia iti kagimongan, dagidiay addaan iti naiduma nga ideolohia, dagiti naidumduma iti puli ken kamaudiananna kadagiti amin a saan nga Aleman. Napateg a mabigbig a daytoy a tren ti panagpampanunot ket nangrugi manipud iti bassit a panagbalbaliw ti kababalin kadagiti awanan namnama a masakit, a naipagarup a saanen a ma-rehabilitate. Maikari ngarud a sukimaten ti kasta a bassit a panagbalbaliw iti kababalin ti doktor. (10) . Kasano a mapasamak ti panagdur-as? No addan dagiti panagbalbaliw iti kagimongan iti benneg ti moralidad – ti panangawat iti aborsion, nawaya a seksual a relasion, kdpy. – masansan a sinurot dagiti panagbalbaliw ti isu met laeng a padron. Namin-adu a naulit ti isu met laeng a padron ken nangiturong iti panagbalbaliw ti kababalin dagiti tattao. Iti daytoy a modelo, dagiti kapatgan nga addang ket dagiti sumaganad a banag:
1 . Sumagmamano a napigsa a tattao ti mangiwaragawag iti baro a moralidad, a laksidenda ti kababalin a maibilang nga umiso iti adu a dekada. Napasamak daytoy idi arinunos ti dekada 1960, idi naiwaragawag ti ideya ti nawaya a seksual a relasion ken aborsion. Kasta met, ti homoseksualidad, a dati a maibilang a panangballikug ken maawatan a maigapu kadagiti kasasaad, ket paborable ti panangmatmat ita. Ti euthanasia ket maysa nga umasping a banag iti daytoy a diskusion:
Tallo a tawen nga adayoak iti pagiliak, dagiti tawen 1965 agingga iti 1968. Idi nagsubliak idi otonio ti 1968, nasdaawak unay iti panagbalbaliw a napasamak iti atmospera ti saritaan ti publiko. Agpada a maseknan daytoy iti tono ti saritaan ken kasta met ti pannakabalkot dagiti saludsod. (...) Iti lubong dagiti estudiante, dagidiay agkidkiddaw iti pannakaikalintegan ti seksual a relasion ket isuda ti mangpuyot iti napigsa a trombona. Impapilitda, kas pagarigan, a mapalubosan koma dagiti lallaki ken babbai nga agkakadua nga agbiag kadagiti dormitorio ti unibersidad uray no saanda a nagkasar. Kasla ti Teen League ket innala dagiti baro a lider a nangiwaragawag saan laeng a ti sosialismo ken demokrasia ti pagadalan, no di pay ket ti kapanunotan ti nawaya a seksual a relasion. Amin-amin, ti baro ket nabukel dagiti reperensia a grupo nga ad-adda a sipapanayag a nagsao maipapan kadagiti isyu ti sekso ngem iti dati a kaugalian iti publiko, a mangak-akusar iti kagimongan ken ti Simbaan a mangyaplikar kadagiti doble a pagalagadan. (11) .
2. Ti media ket mangted ti espasio kadagiti pannakabagi ti baro a moralidad, nga ibilangna ida a kas maysa a kita ti bannuar:
Dagiti agassawa nga agbibiag iti di legal a panagkakadua ket nainterbiu iti publiko kas sumagmamano a kita ti bannuar ti baro a moralidad a nakaitured a tumakder maibusor iti moralidad ti nadadael a burges a kagimongan. Umasping iti dayta, nainterbiu dagiti homoseksual ket naawagan ti libre nga aborsion (12) .
3. Pasingkedan dagiti Gallup polls ti panagbalbaliw ti direksion. Bayat nga umad-adu ti agturong a mangsuporta iti baro nga aramid, apektaranna dagiti dadduma a mangbasbasa kadagitoy a surbey.
4. Ti maikapat a tukad ket no pasingkedan dagiti lehislador ti baro nga aramid, nga ibilangda nga umiso dayta, uray no ti isu met laeng a banag ket naibilang a di umiso iti intero a panawen. Impadto ni William Booth, ti nangipasdek iti Salvation Army, a mapasamak daytoy sakbay la unay ti panagsubli ni Jesus. Tumaud koma dagiti lehislador a di mangraem iti Dios ken kadagiti bilinna uray sangkabassit laeng. Narigat nga ilibak a napan iti daytoy a direksion ti panagdur-as.
1. "Kalpasanna, addanto ti politika nga awan ti Dios... Dumtengto ti aldaw a ti opisial a patakaran ti estado ti intero a Lumaud a lubong ket kastoy nga awanton ti asinoman iti aniaman a mangiturturay a lebel ti agbuteng iti Dios... baro a henerasion dagiti lider ti politika." iturayannanto ti Europa, maysa a kaputotan a saanton a uray sangkabassit a mabuteng iti Dios;
Pammapatay. No idepensa ti euthanasia, masansan a mabalin a mausar dagiti napintas a sasao a kas iti ayat, nadayaw nga ipapatay, natulongan nga ipapatay, nalaka nga ipapatay, nasayaat nga ipapatay wenno panangwayawaya iti bagi manipud iti biag a saan a maikari nga agbiag. Isu met laeng a bokabulario ti nausar a kas iti inusar dagiti Nazi iti propagandada idi dekada 1930. Nupay kasta, dagiti immun-una a kaso ket maipapan iti panangpapatay iti maysa a tao. Maysa pay, no pagsasaritaan ti maipapan iti nasayaat wenno nadayaw nga ipapatay, ti aktual a kayatna a sawen ket biag. Mabalin a nasayaat wenno dakes ti biag kadagiti maudi a kanito, ngem ti ipapatay a mismo ti pagbeddengan ti tunggal maysa ken mapasamak dayta iti apagdarikmat. Napateg ngarud ti panagusar iti pagsasao, ket daytoy ti tuktukoyen ti sumaganad a naadaw a sasao. Dagiti sirkulo nga ebkas ti mangtignay kadatayo a nalaklaka a makipagrikna ngem kadagiti direkta a sasao.
Idi 2004, binaliwan ti British Euthanasia Association ti naganna iti Dignity in Dying. Iti pannakaisurat daytoy, siaannad a liniklikan ti website-da dagiti direkta a sasao a kas iti "euthanasia", "suicide" wenno "mercy killing". Imbes ketdi, nausar ketdi dagiti saan a nalawag a ragup ti sasao a kas iti "nadayaw nga ipapatay nga addaan iti bassit a panagsagaba agingga a mabalin", "ti abilidad a mangpili ken mangkontrol no kasano ti ipapataytayo", "ti natulongan nga ipapatay" ken "ti pangngeddeng a mangpatingga iti panagsagaba a nagbalin a di maibturan". Saan nga amin ket kombinsido iti daytoy a pamay-an. Kinuna ti maysa a komentarista ti Daily Telegraph: "Adda ibagana no masapul a tukoyen ti maysa nga organisasion ti bagina babaen ti nagtimbukel a termino. Plano itan ti Euthanasia Society nga awagan ti bagina a Dignity in Dying. Siasino kadatayo ti saan a mayat a matay a buyogen ti dignidad? Saan a narigat nga aramiden dayta." patienda a dagiti mangitantandudo iti euthanasia (pudno!) mabutengda a mangibaga a direkta no ania ti aktual nga iturturongda, nga isu ti panangpapatay kadagiti tattao.” (13) Maysa a nars ti hospice ti simmungbat iti pannakailadawan ti natulongan a panagpakamatay babaen ti termino a "natulongan nga ipapatay": "Dagiti komadrona ket tumulongda iti panagpasngay, ken dagiti nars ti palliative care ket tumulongda iti espesial a palliative care. Ti panangtulong ket saan a kapada ti panangpapatay. Ti termino a 'assisted death' ket makasair kadagidiay." kadatayo a mangipapaay iti nasayaat a panangaywan iti ngudo ti biag. Daytoy ket maysa a panangallilaw a ti pammapatay ket ma-sanitize tapno ad-adda a maawat ti sapasap a publiko. Ipasimudaagna a ti maysa a tao ket mabalin laeng a matay a buyogen ti dignidad no isu ket mapapatay." (14) (15) .
Kinapudnona, iti euthanasia maysa dayta a saludsod maipapan iti pammapatay wenno panagpakamatay. Saanna nga ikabilangan ti posibilidad nga agnanayontayo a parsua, a maukomtayo gapu kadagiti aramidtayo, ken mailunod dagiti mammapatay iti ruar ti pagarian ti Dios. Mabalin nga ikalintegan ti dadduma daytoy a posibilidad, ngem kasanoda a mapaneknekan a saan a pudno dagiti sumaganad a bersikulo maipapan iti daytoy a suheto? Rumbeng a maseriosoan dagitoy ken saan a tagibassiten:
- (Marcos 7:21-23) Ta manipud iti uneg, manipud iti puso dagiti tattao, rummuar dagiti dakes a pampanunot, pannakikamalala, pannakiabig, panangpapatay, . 22 Dagiti panagtakaw, kinaagum, kinadakes, panangallilaw, kinadakes, dakes a mata, panagtabbaaw, kinatangsit, kinamaag. 23 Amin dagitoy a dakes a banbanag ket aggapu iti uneg, ket mangrugitda iti tao.
- (1 Tim 1:9) Gapu ta ammotayo daytoy, a ti linteg ket saan a naaramid para iti nalinteg a tao, no di ket para kadagiti awanan linteg ken nasukir, para kadagiti di nadiosan ken kadagiti managbasol, para kadagiti saan a nasantoan ken narugit, para kadagiti mammapatay kadagiti amma ken mammapatay kadagiti inna. para kadagiti mammapatay, .
- (1 Juan 3:15) Siasinoman a manggura iti kabsatna ket mammapatay: ket ammoyo nga awan ti mammapatay nga addaan iti biag nga agnanayon nga agtalinaed kenkuana.
- (Apoc 21:8) Ngem dagiti managbuteng, ken saan a mamati, ken dagiti makarimon, ken mammapatay, ken mannakikamalala, ken mangkukulam, ken managdaydayaw kadagiti didiosen, ken amin nga ulbod, addaandanto iti pasetda iti danaw a sumsumged iti apuy ken asupre: nga isu ti maikadua nga ipapatay.
- (Apoc 22:15) Ta iti ruar adda dagiti aso, mangkukulam, mannakikamalala, mammapatay, ken managdaydayaw kadagiti didiosen, ken siasinoman nga agayat ken agulbod.
Kaano a saan nga agasan ? No maipapan iti panangaywan kadagiti matmatay ken maudi a kanito, nainkalintegan ti panangpatanor iti panangaywan iti hospice. Kaaduanna a maited daytoy. Masapul a maaramid dagiti addang tapno tunggal pasiente ket makapadas iti nasayaat ken indibidual a panangaywan iti natalged nga aglawlaw, ken no sadino a mapalag-an ti ut-otna. Posible a maragpat daytoy babaen ti tulong ti moderno a medisina ken no adda umdas a nursing staff ken addaanda iti umno a motibo. Daytoy ket gagangay nga aramid ken kalat iti adu a dekada, kas pagarigan iti Finnish a nars, ken kasta met kadagiti adu a dadduma pay a pagilian. Ti ngay kasasaad a nalawag a matmatayen ti maysa a tao ken awanen ti namnama nga umimbag? (Kadawyanna, ti proseso ti ipapatay ket agpaut manipud sumagmamano nga oras agingga iti sumagmamano nga aldaw. Nangrugin ti ipapatay no napartak a kumapuy ti maysa a tao ket awanen ti namnama nga umimbag.) Iti daytoy a kasasaad, sigurado a nainkalintegan nga isardeng ti intensive care, agsipud ta dayta saan a makagunggona wenno mabalin pay ketdi a makadangran. Saan nga euthanasia dayta, no di ket ti panangpasardeng iti awan serserbina a panangagas. Nasayaat no pagdumaen dagitoy dua a banag. Nupay kasta, uray kadagitoy a kaso, mabalin nga agannad tapno mapalag-an dagiti sintoma.
Nupay kasta, dumteng ti panawen iti biag ti tunggal pasiente a ti panangusar iti makaagas nga agas ket ad-adu ti makadangran ngem iti pagimbagan ti pasiente. Iti daytoy a kaso, ti panangipalubos iti nasayaat ken awan ut-otna nga ipapatay babaen ti tulong ti panangaywan iti hospice ket positibo a resulta ti panangagas. Iti sabali a bangir, ti di kasapulan a panangagas ken ti panangpaut iti ipapatay ket nakaro a medikal a biddut. No maisuko ti di kasapulan a panangagas, saan a saludsod ti doktor ti panangala kadagiti trabaho a kukua ti Dios. Ti panangisardeng iti panangagas iti kasta a kasasaad ket saan a karkarna ngem ti panangliklik iti panangrugi iti di kasapulan a panangagas. Natural laeng a masapul a pagsasaritaan dagitoy a pangngeddeng iti grupo a mangagas, ket masapul a nalawag kadagiti amin a nairaman dagiti pangibatayan iti panangisardeng iti panangagas ken panangtallikud iti panangpabiag manen. (16) .
Ad-adda pay nga ilawlawag ni Joni Eareckson Tada (17):
Ti ipapatay ni tatangko ti nangisuro iti pamiliak nga agsapul iti sirib. Tinarigagayanmi a tulongan ni tatangmi nga agbiag agingga iti panungpalan ken bay-anmi a matay, inton dumteng ti tiempo. Ti panangipaay iti taraon kadagiti mabisin ken danum kadagiti mawaw ti pamunganayan ti sangatauan. Nupay nalawag a dandanin matay ni tatang, kayatmi a komportable agingga a mabalin. Ti sirib ti Dios iramanna ti pannakipagrikna ken asi. Ti panangaywan kadagiti kaarruba ket maysa kadagiti naan-anay a bilin iti Biblia. Nupay kasta, imbaga dagiti doktor iti pamiliak nga iti dadduma a kaso ti panangpakan ken panangted iti danum iti pasiente, maaramid man dayta babaen ti ngiwat wenno babaen kadagiti tubo, ket awan serserbina ken, iti rabaw dayta, nasakit iti pasiente. Kuna ni Rita Marker manipud iti internasional a komite ti panagtrabaho a kontra-euthanasia:
No ti maysa a pasiente ket asideg unay iti ipapatay, mabalin nga addada iti kasta a kasasaad a dagiti likido paaduenna ti pannakariribukda, gapu ta saanen a mausar dagita ti bagida. Saan met a mangrunaw ti taraon, no mangrugin nga “agserra” ti bagi ti tao no nangrugin ti proseso ti ipapatay. Dumteng ti kanito, a maikuna a talaga a matmatayen ti tao. (18) .
Maysa nga ideal a kagimongan. No puntiriaen ti ideal a kagimongan, masansan a maipaay ti dakkel a pateg kadagiti pinansial a banag. Maipaganetget unay dagitoy ken saan a mabalin a tagibassiten ti pategda. No dakes ti kasasaad ti ekonomia, mabalin a dadaelenna ti urnos ti intero a kagimongan. Namin-adu a napasamak dayta iti intero a historia. Nupay kasta, ti kapatgan a banag iti pananggun-od iti ideal a kagimongan ket ti makin-uneg a kababalin dagiti tattao: maseknan kadi iti tunggal maysa wenno napno ti pusoda iti kinamanagimbubukodan, gura ken kinakurang ti ayat? Ngamin, saan a pinansial dagiti kadakkelan a parikut iti kagimongan, no di ket tumaud manipud iti di umiso a kababalin kadagiti kaarrubatayo: dagiti napanglaw, masakit, nataengan, ganggannaet, baldado, kdpy.Marukod ti lebel ti kagimongan no kasano ti panangtratona dagitoy ken dadduma pay a grupo. Iti ideal a kagimongan, maibilang ken maipatpateg ti amin a tattao depende iti nalikudan, ngem ti panagturong iti sabali a dalan ti mangrikna kadagiti tattao a saan a komportable. Mabalin a mapan ti kagimongan iti uray ania a dalan, depende no ania a padron ti panagpampanunot ti mangpunno iti panunot dagiti tattao. Kitaentayo ti sumagmamano a bersikulo maipapan iti suheto. Tamingenda ti hustisia ken umiso a kababalin ti maysa iti kaarruba. No nasaknap a masurot daytoy a balakad, mapaaduna ti pakabuklan a pagimbagan ti kagimongan. Ti panangsurot kadagiti dadduma a bilin ket mangiturong iti isu met laeng a direksion (Marcos 10:19,20: Ammom dagiti bilin, Dika makikamalala, Dika pumatay, Dika agtakaw, Dika agsaksi iti ulbod, Dika agkusit, Raemem ti amam ken inam. Ket simmungbat ket kinunana kenkuana, Maestro, amin dagitoy nasalimetmetak manipud kinaubingko.):
Kababalin kadagiti kaarruba
- (Mat 22:35-40) Kalpasanna, maysa kadakuada, nga abogado, ti nagsaludsod kenkuana, a sinulisogna ken kinunana, 36 Maestro, ania ti naindaklan a bilin iti Linteg? 37 Kinuna ni Jesus kenkuana, Ayatem ti Apo a Diosmo iti amin a pusom, ken iti amin a kararuam, ken iti amin a panunotmo. 38 Daytoy ti umuna ken naindaklan a bilin. 39 Ket ti maikadua ket umasping iti daytoy, Ayatem ti kaarrubam a kas iti bagim. 40 Kadagitoy dua a bilin, nakabitin ti amin a Linteg ken dagiti mammadto.
- (Gal 6:2) Awitenyo dagiti dadagsen ti maysa ken maysa, ket iti kasta tungpalenyo ti linteg ni Cristo.
Dagiti napanglaw
- (Marcos 14:6,7) Ket kinuna ni Jesus, Bay -am isuna; apay a riribukenka kenkuana? nasayaat ti trabahona kaniak. 7 Ta kanayon nga adda kadakayo dagiti napanglaw, ket kaanoman a kayatyo mabalinyo nga aramiden ti naimbag kadakuada: ngem siak saanyo a kanayon.
- (1 Juan 3:17) Ngem siasinoman nga addaan iti pagimbagan daytoy a lubong, ket makitana nga adda panagkasapulan ti kabsatna, ken mangiserra kadagiti bituka ti asina manipud kenkuana, kasano nga agtaeng kenkuana ti ayat ti Dios?
- (Santiago 2:1-4,8,9) Kakabsatko, awan ti pammati ni Apotayo a Jesu-Cristo, ti Apo ti dayag, iti panagraem kadagiti persona. 2 Ta no umay iti gimongyo ti maysa a lalaki nga addaan iti singsing a balitok, a nakakawes iti napintas, ket sumrek met ti maysa a napanglaw a nakakawes iti naalas a kawes; 3 Ket raraemem ti agkawes iti kawes dagiti bakla, ket kunaem kenkuana, Pagtugawka ditoy iti nasayaat a lugar; ket ibagam kadagiti napanglaw, Agtakderka sadiay, wenno agtugawka ditoy iti baba ti pagbatayan ti sakak. 4 Saan kadi a mangidumdumakayo iti bagbagiyo, ket nagbalinkayo nga ukom kadagiti dakes a kapanunotan? 8 No tungpalem ti naarian a linteg sigun iti Nasantoan a Surat, Ayatem ti kaarrubam a kas iti bagim, nasayaat ti aramidem. 9 Ngem no raraemenyo dagiti tattao, makabasolkayo, ket makombinsirkayo iti linteg kas managsalungasing.
Hustisia
- ( Deut 16:19) Saanka a manglaban iti panangukom; dikayto raemen dagiti tattao, wenno mangala iti sagut: ta ti sagut bulsekna dagiti mata dagiti masirib, ken ballikugenna dagiti sasao dagiti nalinteg.
- (Prov 17:15) Daydiay mangipalinteg iti nadangkes, ken ti mangkondenar iti nalinteg, uray isuda a dua ket makarimon ken Jehova.
- ( Isaias 61:8) Ta siak nga APO pagay-ayatko ti panangukom, kagurak ti panagtakaw kas daton a mapuoran; ket iturongkonto ti trabahoda iti kinapudno, ket makitulagak kadakuada iti agnanayon.
Dagiti ganggannaet
- (Lev 19:33,34) Ket no ti maysa a ganggannaet ket makipagnaed kadakayo iti dagayo, saanyo a riribuken. 34 Ngem ti ganggannaet a makipagnaed kadakayo agbalinto kadakayo a kas iti nayanak kadakayo, ket ayatemto isuna a kas iti bagim; ta ganggannaetkayo idi iti daga ti Egipto: Siak ni Yahweh a Diosyo.
- ( Jer 7:4-7) Dikay agtalekka kadagiti ulbod a sasao, a kunkunayo, Ti templo ni Jehova, Ti templo ni Jehova, Ti templo ni Jehova, dagitoy. 5 Ta no naan-anay a balbaliwam dagiti dalanmo ken dagiti ar-aramidmo; no naan-anay nga ipatungpalmo ti panangukom iti nagbaetan ti maysa a tao ken ti kaarrubana; 6 No saanyo nga irurumen ti ganggannaet, ulila, ken balo, ket saanyo nga ibukbok ti dara nga awan basolna iti daytoy a disso, ken saankayo a magna a mangsurot kadagiti sabali a didiosen a mangdangran kadakayo. 7 Kalpasanna, pagnaedenkanto iti daytoy a disso, iti daga nga intedko kadagidi ammayo, iti agnanayon ken agnanayon.
Natataengan
- (Lev 19:32) Tumakderkanto iti sango ti nalabaga nga ulo, ket dayawem ti rupa ti lakay, ken agbutengka iti Diosmo: Siak ni Yahweh.
REFERENCES:
1. Joni Eareckson Tada: Oikeus elää, oikeus kuolla (When is it Right to Die?), p. 65 2. Gardner B P et al., Ventilation or dignified death for patients with high tetraplegia. BMJ, 1985, 291: 1620-22 3. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 91 4. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 126,127 5. Päivi Räsänen: Kutsuttu elämään, p. 106 6. Bernard Nathanson: Antakaa minun elää (The Hand of God), p. 130 7. Lääkärin etiikka, 1992, p. 41-42 8. Richard Miniter, ”The Dutch Way of Death”, Opinion Journal (huhtikuu 28, 2001) 9. Marja Rantanen, Olavi Ronkainen: Äänetön huuto, p. 7 10. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 38,39 11. Matti Joensuu: Avoliitto, avioliitto ja perhe, p. 12-14 12. Matti Joensuu: Avoliitto, avioliitto ja perhe, p. 12-14 13. http://telegraph.co.uk/comment/telegraph-view/3622559/Euthanasias-euphemism.html 14. Quote from article: Finlay, I.G. et.al., Palliative Medicine, 19:444-453 15. John Wyatt: Elämän & kuoleman kysymyksiä (Matters of Life and Death), p. 204,205 16. Pekka Reinikainen, Päivi Räsänen, Reino Pöyhiä: Eutanasia – vastaus kärsimyksen ongelmaan? p. 92 17. Joni Eareckson Tada: Oikeus elää, oikeus kuolla (When is it Right to Die?), p. 151,152 18. Rita L. Marker: New Covenant, January 1991
|
Jesus is the way, the truth and the life
Grap to eternal life!
|
Other Google Translate machine translations:
Minilion a tawen / dinosaur / ebolusion
ti tao? |
