|
|
|
This is a machine translation made by Google Translate and has not been checked. There may be errors in the text. On the right, there are more links to translations made by Google Translate. In addition, you can read other articles in your own language when you go to my English website (Jari's writings), select an article there and transfer its web address to Google Translate (https://translate.google.com/?sl=en&tl=fi&op=websites).
Jerovia cristiano ha derecho humano rehegua
Emoñe’ẽ mba’éichapa pe jerovia cristiana omoporãve derecho humano ha condición tapichakuérape
- (1 Cor 6:9) Ndapeikuaái piko umi hekojojáva ndohupytýiha Ñandejára Rréinope? Ani peñembotavy ...
- (2 Tim 2:19) 19 Upéicharõ jepe, Tupã pyenda oñemoĩ porã, ha oguereko ko sello: “Ñandejára oikuaa umi imba'évape”. Ha: “Opavave ombohérava Cristo réra toñemomombyry hembiapovaígui .”
- (Mat 22:35-40) Upémarõ peteĩva ijapytepekuéra, ha'éva abogado, oporandu chupe peteĩ mba'e, oipy'ara'ã chupe ha he'i: 36 Mboʼehára, ¿mávapa pe tembiapoukapy tuichavéva oĩva pe léipe? 37. Jesús he'i chupe:—Rehayhúta Ñandejára nde Járape nde py'aite guive, ne ánga pukukue ha ne akãme. 38 Kóva haʼe pe tembiapoukapy peteĩha ha tuichavéva. 39 Ha pe segundo katu ojogua: Rehayhu vaʼerã nde rapichápe ndejupeguáicha . 40 Koʼã mokõi mandamiéntope oñemoĩmbaite pe léi ha umi proféta.
- (Mat 7:12) Upévare opa mba'e peipotáva yvypóra ojapo penderehe, pejapo avei hesekuéra.
Peteĩ mba’e ojehecháva Occidente moderno-pe ha’e ojerrenuncia Ñandejárape ha jerovia cristiana he’iseha oñemoakãrapu’ã moralidad ha cultura. Umi tapicha liberal valor ha umi tapicha propenso peteĩ mundo jesareko naturalista-pe ikatu oimo’ã ko mundo sustancialmente iporãvéta peteĩ ojehekýivo Ñandejáragui. Ogueraha sãso, civilización, sociedad hekojojáva ha peteî espacio oñemomba'ehápe razón. Por lo menos upéicha opensa heta tapicha ombotovéva pe jerovia cristiana. Heta ikatu avei ogueru umi mbaʼe vai ojejapóva kristianísmo ha Ñandejára rérape ohechakuaaʼỹre haʼeha pe apostasía oúva Ñandejáragui térã ndojejapói hague Jesús ha umi apóstol omboʼéva. Ndahaʼéi ojesegi haguére Jesús ha umi apóstol omboʼe vaʼekue, síno ndojejapói haguére. Ko diferencia iñimportánteva nontendéi heta crítico jerovia cristiana rehegua. Péro, ¿mbaʼéichapa? ¿Oguerekópa impacto positivo térã negativo pe jerovia cristiana derecho humano ha dignidad humana rehe? Ko mba’e jajesareko mbovymi techapyrã rupive, taha’e kuña reko, jehai ha jehai, ñe’ẽ jehaipyre heñói hague, ha mbo’ehao ha tasyo ñemopyenda. Haʼekuéra ohechauka mbaʼéichapa pe jerovia kristiána oreko impacto porã heta mbaʼépe. Umi tetã pe jerovia kristiána ojapo haguépe peteĩ tembiapo iñimportánteva haʼe avei umi tetã oho porãvehápe umi hénte. Ipypekuéra, derecho humano ha condición económica generalmente iporãve ambue tendágui.
¿Omokangy térã omoporãvépa pe jerovia kristiána kuñanguéra posición? Primero, iporã ñañatende kuñanguéra estatus rehe, oĩháicha oargumentáva pe efecto perjudicial orekóva pe cristianismo kuña estatus rehe. Oataka hikuái jerovia cristiana rehe, he'ívo ha'eha patriarcal ha omokangy posición orekóva kuñanguéra. Ko acusación ojejapo especialmente umi miembro movimiento feminista ha ambue tapicha oadoptáva mentalidad ojoajúva. Ko’ã tapicha oimo’ã peteĩ kuña estatus odependeha ha’e o’actuávo exactamente peteĩcha kuimba’éicha (por ejemplo, pe sacerdocio kuña) ha ndaha’éi ha’eha digno ijehe ha especialmente Cristo rupive. Ko jehechahápe, kuña valor oñemedi ojoguágui kuimba'épe añoite ha ndaha'éi kuña ha'eño. Ha katu ojoavy umi miembro movimiento feminista-pegua voi he’íva orrepresentaha kuñanguérape, oempuja mbareteha aborto, ha’éva pe ñemboyke feminidad añeteguáva. Kuña añete ndoikéiva ojuka mitã sy ryepýpe térã okápe. Upéva rangue, pe relación estrecha sy ha mitã apytépe ha mitã ñangareko ha’e kuña hesãiva. Umi tendota ko'ágãgua movimiento feminista-gua hesarái chugui. Ambue apañuãi oúva upe rire actividad intensa movimiento feminista jave ha'e ojupíha sy soltera. Péva avei ojehechave ko generación ko’áĝaguápe, ojehejareívo umi principio cristiano ha pe matrimonio permanencia. Heta kuña oime tuichave mba'e pohýi guýpe oîva'ekuégui época movimiento feminista ko'ágãgua mboyve. Ndoguejyvéima, ha katu ivaive isituasión.
Actriz ha Escritor Eppu Nuotio ha investigadora Tommi Hoikkalaoñeñe’ẽ pe confusión rehe pe relación kuimba’e ha kuña rehegua. Hoikkala oñeporandu mba'érepa oñepyrû oñedesintegra familia nuclear kuñanguéra ohupytyvévo derecho. Oguerovia Finlandia pya'eterei ombohováita situación Suecia ombohováiva voi: forma familiar ojehechavéva ha'e peteî sy soltera ha imemby peteî. Kuñanguéra oñemosãsõse situación ndorekóiva libertad de elección ha oñemohu'ã situación ndorekóiva libertad de elección. (...) Heta kuña ikane’õ hembiapo ogapýpe, oñemoarandúgui ha omba’apo mbyky rupi. Hoikkala oimo'ã ko'ã apañuãi relación-pe oúva kuimba'ekuéra ndikatúigui oaguanta kuña oñemotenondéva. Oguejyvévo ohóvo umi hénte tolerancia, oguejy avei pe umbral orekóva ojedivorsia hag̃ua. Finlandia koʼág̃a oreko peteĩ kultúra ojedivorsia hag̃ua. 1) .
¿Mba’épa oje’e tembiasakue ha kuña reko rehe? Heta oataka jerovia cristiana rehe precisamente he'ígui omokangy hague kuñanguéra posición. Ha katu ko argumento ndogueropu’akái consideración histórica-pe. Pórke, oñembojojávo umi kuña oĩvare umi sosieda griega ha rrománape, tuichaiterei iporãve pe posición orekóva umi kuña kristiána. Peteĩ ehémplo yma guaréva haʼe vaʼekue ojeheja rei hague umi mitãkuñáme. Imperio rrománope ojepokuaavaʼekue ojejapo planificación familiar ohejávo umi mitã onase ramóva. Ha'e kuri destino mitãkuña'ikuéra en particular. Upéicha rupi ojedistorsiona pe monto de relación kuimbaʼe ha kuña, ha ojekalkula oĩha cien treinta kuimbaʼe rupi por cien kuñáme pe sosieda rrománape. Péro pe jerovia kristiána okambia pe situasión ha omoporãve umi kuña posición yma guarépe. Umi kristiáno ombotovérõ guare pe aborto ha ojejuka umi mitã onase ramóvape, upéva oafekta umi mitãkuña oikove hag̃ua. Mitãkuñakuéra rehe oñeñangareko mitãkuimba’eichaite. Péva ojapo pe cantidad de relación kuimba’e ha kuña rehegua peteĩchave. Ambue ehémplo haʼe hína umi mitã ñemenda ha umi matrimónio oñearregáva imitãme. Pe sociedad antiguo-pe, ojehecha jepi ojeovliga mitãkuña’ípe omenda haĝua ipubertad-pe gueteri térã upe mboyve jepe. Griego Casio Dio, ohaivaʼekue pe istória rromána, heʼi peteĩ mitãkuña oĩmaha preparáda omenda hag̃ua orekópe 12 áño guive: “ Peteĩ mitãkuña omenda vaʼekue ikumpleáño 12 mboyve, oiko chugui peteĩ socio legal ikumpleáño 12 - pe ”. Pe fe cristiana oreko impacto de manera opermitíva kuñanguéra omenda upe rire ha oiporavo icompañero. Ñande mbohapyha ehémplo oñeʼẽ umi kuña viúdare, isituasión ivai vaʼekue pe múndo antiguo-pe (oĩháicha India koʼag̃aguápe, ojehapyhápe voi umi viuda kuña oikovévape). Ha’ekuéra orrepresenta peteĩva umi grupo vulnerable ha sa’ive afortunado, ha katu pe cristianismo omoporãve avei hekovekuéra. Oñehenói comunidad-pe oñangareko haguã umi viuda rehe oñangarekoháicha mitãnguéra ojehejareíva rehe. Upéva oafekta pe kristianísmo oñemyasãi hag̃ua pe império rrománope. Umi Hecho ha Epístola, por ehémplo, ogueru umi viúda estado (Hechos 6:1, 1 Tim 5:3-16, Santiago 1:27) Irundyha, oĩ peteĩ mbo’epy Nuevo Testamento-pe umi ména ohayhuva’erã hembirekópe, Cristo ohayhu haguéicha tupaópe. Ko’ápe oĩramo mba’e vai kuñanguéra rehe, umi feminista contemporánea he’iva’erã ñandéve mba’épa oĩ vai hese. ¿Ndaha’éi piko peteĩ kuimba’e mborayhu hembirekóre exactamente opa kuña oipotáva peteĩ matrimonio-pe?
- (Ef 5:25,28) Ména, pehayhu pene rembirekópe, Cristo ohayhu haguéicha avei tupaópe, ha oñeme'ẽ ijehe hesehápe 28 Upéicha avei kuimbaʼekuéra ohayhu vaʼerã hembirekópe hete teeicha. Pe ohayhúva hembirekópe, ojehayhu ijehe.
Quinto, jaguerekova’erã en cuenta ymaite guive tuicha pe proporción kuñanguéra orekóva Jesús seguidor-kuéra apytépe. Péicha oiko vaʼekue umi síglo priméro aja ha upe rire. Pe jerovia kristiána ndoguerúririre peteĩ mejora hekovépe, ¿mbaʼére piko oikóta kuri upéva? Mba’ére piko ointeresa chupekuéra ko mba’e oikuaáramo pe jerovia cristiana omoĩha peteĩ kuñáme? Pe añetegua ha’e, en general omoporãve hekovekuéra. Avei, pe añetegua ha’e kuñanguéra tuicha ojapo hague heta movimiento cristiano revival-pe. Peteĩ techapyrã porã ha’e techapyrãme pe revival Pentecostal ha Ejército de Salvación. Kuñanguéra oguereko peteĩ rol importante ha omyasãi pe evangelio umi área ndaiporihápe suficiente kuimba’e.
Mbo’ehára sociología ha estudios religiosos rehegua, Rodney Stark, ohai peteĩ aranduka oñe’ẽva cristianismo okakuaa ha osẽ porã haguére, ha avei ohesa’ỹijo kuñanguéra significado cristianismo ñemyasãi rehe. Stark he'iháicha, kuña kristiána estatus iporã kuri umi etapa ñepyrũ guive cristianismo-pe. Haʼekuéra oreko vaʼekue peteĩ estatus ha proteksión ijyvatevéva, por ehémplo, umi hapicha ermána rrománagui, haʼekuéra oreko vaʼekue tuicha ijyvateve umi kuña griégagui. Avei ndojehejái umi aborto ha ojejuka mitã heñói ramóva umi comunidad cristiana-pe – mokõivéva oñembotove mbarete. Upéicha rupi, ojeguerohoryeterei kuña apytépe pe cristianismo, (Chadwick 1967; Brown, 1988) ha oñemyasãi, ko’ýte kuña posh rupive iménape.(2)
Avei, inútil ñanega, umi pagano opositor cristianismo jepe oadmiti abiertamente: ko religión pyahu ogueraha hague cantidad inusual kuñáme ha heta kuña ohupyty pe consuelo congregación ombo’évagui umi religión tuja ndaikatúiva ome’ẽ. Amombe’u haguéicha, Kelsos opensa pe tuicha proporción kuñanguéra rehegua umi cristiano apytépe ha’eha evidencia pe irracionalidad ha naturaleza vulgar cristianismo rehegua. Juliano otaky umi kuimba’e Antioquia-gua rehe ijescritura Misopogon-pe ohejágui hembireko omombo imba’ekuéra “galileño” ha mboriahúpe, upéva ñembyasýpe osẽ “ateísmo” cristiano ohupyty admiración pública. Ha upéicha oho hese. Umi pruéva oñeʼẽva pe kristianísmo ypykue rehe ndohejái directamente ojeduda haʼeha peteĩ rrelihión, tuicha ogueraháva kuñanguérape ha haimete ndojepysói va’erãmo’ã ha ndaha’éikuri pya’eterei ndorekóirire heta kuña. 3) .
¿Mba’épa oje’e pe sacerdocio kuña rehe ha pe actitud negativa hese? Heta kristiáno ontende la Bíbliagui ko mbaʼe kuimbaʼénte mbaʼeha (1 Tim. 3: 1-7; Tito 1: 5-9). Ndaha’éi peteĩ cuestión kuñanguéra ojehecháva inferior ramo ha katu kuimba’e ha kuña oguerekóva diferente rol. Iñimportánte avei jahechakuaa mbaʼéichapa Jesús ombaʼapo. Jepive umi hénte opensa Jesúspe iporãha, ha añetehápe haʼe ivuéno vaʼekue. Haʼe oreko vaʼekue segúro kuimbaʼe ha kuña. Péro peteĩ mbaʼe iñimportánteva jatopáva haʼe hína Jesús oiporavo hague kuimbaʼénte apóstolramo ( Mat. 10: 1-4 , ha ndahaʼéi kuñáme. Jesús ndosegíri ko’ápe umi feminista moderna modelo, jepémo katuete ohayhu opavave tapichápe, taha’e ha’éva género. Upéicharõ, ¿mbaʼére piko ñañatende vaʼerã pe ehémplo Jesús omoĩvare? Pe mba’e iñimportantevéva ha’e Jesús ndaha’éi hague yvypóra añónte ha katu Tupã oguerekóva pe capital G. Ha’e pe Tupã ojapova’ekue opa mba’e ha oúva yvágagui (Juan 1: 1-3,14). Jesús voi he'i: " Ha he'i chupekuéra: Peẽ peju yvýgui, che ha'e yvágagui, peẽ ko múndogua, che ndaha'éi ko mundopegua. 24 Upévare ha'e peẽme pemanotaha pende angaipápe ndapegueroviáiramo che ha'eha ha'e, pemanóta pende angaipápe". (Juan 8:23,24). Upévare oiméramo Jesús haʼe pe Ñandejára omoĩvaʼekue pe ehémplo umi apóstol ypykuépe g̃uarã, nañamboykeivaʼerã ko mbaʼe ha jaʼe ndorekoiha heʼiséva. Umi oñe’ẽva joja’ỹ rehe ko mba’épe ko’áĝa ha’ete omboykéva avei ambue mbo’epy Jesús ogueruva’ekue. Heta ijapytepekuéra ndogueroviái pe infierno ni ambue mbaʼe iñimportantevéva la Bíbliape Jesús omboʼevaʼekue. Haʼekuéra heʼi ijapuha ha opensa iñaranduveha Jesúsgui. ¿Ndahaʼéi piko kóva peteĩ aktitu arrogante? Peteĩ ikatu oporandu peichagua tapichápe mba’érepa nde ha’e miembro peteĩ barrio térã tupaópe ndapegueroviáiramo jepe umi mba’e básico Jesús ombo’eva’ekue? Ko'ãichagua tapicha ha'e pa'i mbujape ha ojoajúva "tendota ohecha'ÿva ohecha'ÿva" mba'e oîva'ekue Jesús tiémpope. mbaʼépa oĩ vaʼekue Jesús tiémpope. Ambue hendáicha, oiméramo nde ha’e pe tipo de persona noĩriva de acuerdo ko asunto-pe, ani remboyke pe vida eterna upévare! Ñandejára penerenói hína Irréino eterna-pe, upévare ani pemboyke ko ñehenói peichagua mba’ére!
Mitãnguéra estatus.
Ani rejuka peteĩ mitãme aborto rupive, ha ani rejuka jey chupe onase vove (Epístola de Bernabé, 19, 5)
Ani rejuka aborto rupive nde rye yva ha ani rejuka pe mitã heñóimavape (Tertullian, Apologeticum,9,8:PL 1, 371-372)
Mokõiha, cristianismo omoporãve derecho humano mitãnguéra orekóva. Yvate gotyo, ro’expresa mba’éichapa ojeheja rei umi mitã onase ramóva ndojeipotavéiva ha’e peteĩ práctica común sociedad antigua-pe. Ha’e kuri común opa clase social-pe, ha pe práctica general ha’e oheja pe familia túva odesidi primera semana pe nacido pyahu rekovépe ojehejátapa chupe oikove. Pe mitã haʼéramo kuñataĩ, discapacitado térã ndoipotáiva, heta vése ojeheja rei chupe. Oĩ mitã ojehejareíva sapy’ánte oñemongakuaava’ekue upe rire prostituta, tembiguái térã mendigo ramo, upéva ohechauka iposición vulnerable. Cristianismo omoporãve mitãnguéra estado. Upéicha rupi umi hénte oñepyrũ oheja ijepokuaa ojeheja rei chupekuéra, ha ojehecha umi mitãme haʼeha peteĩ persóna orekóva persóna kompletoite ha orekóva derécho kompletoite. Mitãnguéra ojehejareíva oñembyaty tape rehe ha oñeme'ê chupekuéra oportunidad pyahu hekovépe. Amo ipahápe oñemoambue avei léi: ary 374-pe, mburuvicha guasu Valentiniano tiémpope, ojeheja rei mitãnguéragui oiko peteĩ delito.
Tembiguái reko. Pe jerovia cristiana omoporãvérõ guare kuña ha mitãnguéra posición, omoporãve avei tembiguái posición ha ipahápe oipytyvõ okañy haguã ko institución. Imperio Romano-pe, tembiguái reko ojeipyso ha avei umi táva-estado griego-pe, 15-30 por ciento umi miembro sociedad-gua ha'e tembiguái ndorekóiva derecho civil, pero jerovia kristiána ogueru cambio situación-pe. Heta ko'ãga otaky Edad Media rehe ombohéra Edad Oscura, ha katu upe jave okañy tembiguái reko Europa-gui, ndaha'éiramo mbovymi región periférica. ¿Mbaʼépa ikatu jaʼe pe tembiguái reko époka pyahúpe? Ko’ãga ko’áĝaguápe, oñeñe’ẽ respeto reheve peteĩ época Tesakã rehegua, ha katu oñepyrũ jeývo tembiguái reko, ko institución oĩkuri tuichavévape Tesakã aja añoite. Haʼe vaʼekue peteĩ époka iñypytũva heta grúpo de persónape g̃uarã. Ha katu umi representante cristianismo revival-gua, ha'eháicha cuáquero ha metodista, oipytyvõ ojeprohibi haguã tembiguái reko Inglaterra ha ambue tetãme. Omoporãve yvypóra derécho:
Tembiguái reko osegi ha ojeipysove opaite Edad de Iluminación pukukue irundy década paha siglo XVIII- pe . Opa riremínte pe síglo ojejapo peteĩha proyecto de ley oñemboyke hag̃ua tembiguái reko umi colonia tuichavévape. Inglaterra-pe oñepyrũ peteĩ movimiento abolicionista, omoñepyrũva mokõi secta cristiana, cuáquero ha metodista. Según umi declaración ha veredicto orekóva hikuái pe tembiguái reko ojehecha particularmente peteĩ pekádo ndaha’éi algún tipo de violación derechos humanos rehegua. 4) .
Democracia ha sociedad jepytaso
- (1 Tim 2:1,2) Upévare amokyre'ỹ, tenonderãite, toñembo'e, ñembo'e, ñembo'e ha aguyje opavave rehehápe. 2 Mburuvicha guasu ha opa mburuvicha guasúpe guarã. ikatu haguã jaiko peteĩ tekove kirirĩ ha py’aguapýpe opa Tupãme ha tekopotĩme.
Pe primera kárta Timotéope ñanemokyreʼỹ ñañemboʼe hag̃ua umi autorida rehe ikatu hag̃uáicha jaiko pyʼaguapýpe. Iporãve oîgui sarambi sociedad-pe, dictadura ilimitado térã rebelión constante mburuvichakuéra rehe. Iporãve umi desarrollo económico ha ambue mba'épe guarã umi tendota oñeha'ã iporãva. Oî karai arandu he'íva ha'eha tembiapo misionero cristiano orekóva peteî rol positivo democracia ñemoakãrapu'ã ha sociedad estabilidad-pe. Péva ojehecha tetãnguéra Áfrika ha Asia-pe. Oĩ haguépe tembiapo misionero activo, pe situación ko’áĝagua iporãve umi área-gui pe impacto misionero-kuéra sa’ive térã ndaiporihápe. Oguahë en primer plano umi mba'e ha'eháicha economía umi área misión-pe oñemoakãrapu'ãvéva ko'ã árape, situación de salud relativamente iporãve, mitãnguéra omanóva mbovy, pokarê imbovyvéva, alfabetización ojehechavéva ha ojehupyty tekombo'e ndahasýiva ambue mba’épe. Europa ha Norteamérica-pe, ymaite guive oiko avei upéicha, ha katuete pe jerovia cristiana oreko impacto upévape avei.
Científico: Tembiapo misionero omoñepyrũ democracia
Péicha he'i Robert Woodberry, mbo'ehára asistente Universidad de Texas, impacto orekóva tembiapo misionero protestante década 1800 ha oñepyrüvo década 1900 democracia ñemoakãrapu'ã tuicha mba'e oñeimo'ãvagui iñepyrûhápe. Oguereko rangue peteĩ rol michĩva democracia ñemongakuaápe, umi misionero oguereko peteĩ parte sustancial upévape heta tetã África ha Asia-pe. Pe rrevísta Christianity Today omombeʼu ko mbaʼe. Robert Woodberry oestudia relación orekóva tembiapo misionero ha umi factor ohypýiva democracia haimete 15 ary. He'iháicha, upépe umi misionero protestante oreko influencia central. Upépe ko’ã árape economía oñemoakãrapu’ãve ha pe situación de salud relativamente tuicha iporãve umi área-gui, michĩve térã ndaipórihápe influencia misionero-kuéra. Umi área orekóva historia misional ojeipysóva, tasa de mortalidad infantil ko'ágã imbovy, sa'ive pokarê, alfabetización ojehecha ha ndahasýi oike haguã tekombo'épe, especialmente kuñanguérape guarã. Robert Woodberry he’iháicha, ha’e específicamente umi cristiano revival protestante orekóva efecto positivo. En contraste, umi clero empleado estatal térã misionero católico década 1960 mboyve ndorekói impacto ojoajúva. Umi misionéro protestante ndoikói vaʼekue pe goviérno poguýpe. “Peteî estereotipo central tembiapo misionero-pe ha'e ojoajúva colonialismo rehe. - - Ha katu umi mba’apohára protestante, noñefinanciáiva gobierno-gui, akóinte orreacciona crítica colonialismo rehe”, he’i Woodberry Christianity Today-pe. Woodberry rembiapo ipukúva ohupyty jeguerohory. Ambue apytépe, mbo’ehára investigador Philip Jenkins Universidad Baylor-gua ohechakuaa ko’ã mba’e Woodberry investigación rehegua: “Añetehápe añeha’ã ajuhu brecha, ha katu pe teoría oñemoañete. Tuicha oinflui umi investigasión ojejapóvape ko múndo tuichakuére pe kristianísmore”. Según rrevísta Christianity Today mas de diez estúdio omombarete umi mbaʼe ojuhúva Woodberry. 5) .
Delito ha imontaje
- (Mat 22:35-40) Upémarõ peteĩva ijapytepekuéra, ha'éva abogado, oporandu chupe peteĩ mba'e, oipy'ara'ã chupe ha he'i: 36 Mboʼehára, ¿mávapa pe tembiapoukapy tuichavéva oĩva pe léipe? 37. Jesús he'i chupe:—Rehayhúta Ñandejára nde Járape nde py'aite guive, ne ánga pukukue ha ne akãme. 38 Kóva haʼe pe tembiapoukapy peteĩha ha tuichavéva. 39 Ha pe segundo katu ojogua: Rehayhu vaʼerã nde rapichápe ndejupeguáicha . 40 Koʼã mokõi mandamiento ári oñemoĩmbaite pe léi ha umi proféta .
- (Lucas 18:20,21) Nde reikuaa umi tembiapoukapy , Ani remoakãratĩ, Ani rejuka, Ani remonda, Ani remombe'u japu, Emomba'e nde ru ha nde sýpe. 21 Haʼe heʼi: “Opa koʼã mbaʼe añongatu chemitã guive”.
- (Rom 13:8,9) Ani pedeve mba'eve avavépe, pejoayhu haguãnte, pe ohayhúva omoañetévo pe tembiapoukapy. 9 Upevarã, Ani reporomoakãratĩ, Ani rejuka, ani remonda, ani remombeʼu japu, ani reipotaiterei; ha oĩramo ambue tembiapoukapy, oñentende mbykymi ko ñe’ẽme, ha’éva: Rehayhuva’erã nde rapichápe ndejupeicha.
Nivel delito oreko impacto derechos humanos rehe. Sa'ive ramo delincuencia, oîve posibilidad peteî sociedad estable ha ndojejapói injusticia ambue tapicha rehe. Mbaʼépa ojapo pe jerovia kristiána pe delincuencia rehe? Haʼéramo añetegua, oipytyvõ vaʼerã okambia porã hag̃ua pe persónape ha saʼive pe inhustísia ojejapóva hapichakuérare. Heta oñe’ẽvai umi sociedad-kuéra mba’evaíre, ha katu pe evangelio ha pe ñehenói arrepentimiento-pe (ehecha Jesús ñe’ẽ, Lucas 13: 3: “... ha katu, napeñearrepentíriramo, opavave peñehundíta avei.) ha’e peteĩ fuerza positiva cambio-rã. Avei, jasegíramo pe mandamiénto tuichavéva jahayhu hag̃ua ñande rapichápe, omoirũvo ambue mandamiento, saʼiveta pe delíto. Ojehayhu ha oñemomba’ehápe peteĩ rapicha, ndaipóri mba’evai ojejapóva hese. Ojetrata porã peteî vecino ha'e base omboguejy haguã delito. Upévare peteĩ persóna opokóramo Ñandejárare, upéva ogueru vaʼerã peteĩ kámbio iporãva hese. Umi tapicha ñembyasy ha ipy’ahatãva ikatu oñemomba’eve, pe adicto ikatu ojoko droga jeporu ha ñemonda. Peteĩ jugador ohupyty interés ndaha’éiva juego, térã peteĩ terrorista ikatu ojoko actividad terrorista. Ha’e umi cambio ikatúva oreko impacto positivo ijehegui ha ambue tapicha rekovépe. Peteĩ ehémplo michĩva ohechauka mbaʼéichapa Ñandejára ikatu okambia heta hénte rekove. Pe ehémplo ohechauka mbaʼéichapa hetaiterei hénte okambia hyepýpe. Ko descripción ha'e siglo XIX-gui ha Charles G. Finney aranduka Ihmeellisiä herätyksiä -gui .
Ha’éma pe situación moral tuicha okambia hague ko revival rupive. Ko táva ipyahu, económicamente próspera ha emprendedora ha katu henyhẽ angaipágui. Pe población ha’e especialmente iñarandu ha ambicioso ha katu pe revival oñemosarambívo pe távape oguerúvo hetaiterei gente hechapyrãvéva, kuimba’e ha kuña, conversión-pe, oiko peteĩ cambio milagrosoiterei oñe’ẽva orden, py’aguapy ha moralidad rehe. Heta áño rire areko peteĩ diskúrso peteĩ avogádondi. Oñekonverti kuri ko revival-pe ha ha'e fiscal general umi káso penal-pe. Ko oficina rupi, umi estadística penal oikuaa porãiterei chupe. He'i ko revival época rehe, “Ahesa'ÿijo documento derecho penal ha ahechakuaa peteî hecho sorprendente: ñande táva okakuaa mbohapy jey tuichavévo umi época revival rire, ni peteî tercio umi acusación upégui ha’eva’ekue yma. Péicha milagroso efecto oreko pe revival ñande sociedad-pe”(...) (...) Oposición pública ha personal mbeguekatúpe oguejy. Rochester-pe ndaikuaái mba’eve upévagui. Pe salvación oguereko ivisita tuichaitereíva, umi revival ipoderosoiterei ha omýi tuichaiterei, ha umi tapicha oguereko tiempo oikuaa haĝua ijehe ha umi resultado chuguikuéra, péicha okyhyje ombocháke haĝua hesekuéra yma guaréicha. Umi saserdóte ontende porãve avei umíva, ha umi iñañáva ojerovia haʼeha Ñandejára rembiapokue. Ko idea hesekuéra haimete ojehecha jepi, hesakã porãiterei pe naturaleza sano umi conversión rehegua, añetehápe oñemoambuéva, “creación pyahu”, ha’e umi converso, upéicha oiko peteĩ cambio minucioso taha’e tapichakuérape ha sociedad-pe, ha upéicha permanente ha innegable ha’e pe yva.
¿Mbaʼépa ikatu jaʼe umi javy ojapóvare pe iglésia? Heta ateo ikatu oargumenta pe jerovia cristiana ndoguerúiha cambio positivo, ha ikatu oapunta miles de injusticia ojejapóva Ñandejára rérape, umi siglo ohasávape. Upévare, haʼekuéra oĩ segúro ndaiporiha Ñandejára. Haʼekuéra heʼi: “¿Ndahaʼéi piko ndovaléiva jajerovia Ñandejárare ojejapóramo jepe hérape hetaiterei inhustísia?”. Péro koʼã hénte ndoguerekói enkuénta
• umi hekojoja’ỹva ndohupytymo’ãiha Tupã Rréino: ¿ Ndereikuaái piko umi hekojoja’ỹva ndohupytymo’ãiha Tupã Rréino? Ani peñembotavy... (1 Cor 6:9) • Jesús ombotoveha omombe’u umi hembiapo vaíva: Ha upéi amombe’úta chupekuéra, araka’eve ndapeikuaái: pejehekýi chehegui, peẽ pejapova’ekue hembiapovai. ( Mat 7:23 ). • Jesús, Juan el Bautista ha umi apóstol omoherakuã hague oñearrepenti hague. Jesús he’i avei ”ha katu, napeñearrepentíriramo, opavave pemanóta avei” (Lucas 13:3). • Jesús oadverti hague ani hag̃ua ojejagarra pe kyse puku ha oñemoñeʼẽ hague ohayhu hag̃ua umi enemígope ( Mat. 26:52, 5: 43,44 ). • Heta oĩ avei nopenáiva Pablo heʼivaʼekuére oadverti haguépe umi lobo ipyʼahatãva oútavare oho rire. Koʼã Pablo heʼivaʼekue ohechauka porã mbaʼéichapa oñemoakãrapuʼã pe istória. Haʼekuéra omombeʼu umi síglo ha inhustísia ojejapóva Ñandejára rérape. Ndaikatúi ñanega Pablo naiporãi hague. Hiʼarive Pablo ohechauka umi mbaʼe ojejapóva ikatuha otestifika yvypóra kóntrape. Haʼe voi ikatu avei heʼi ótrope: ”Hermanokuéra, peiko chemoirũ oñondive ha pemarka umi oguatávape peẽ ore ehémploramo”. , Flp 3:17 -pe.
- (Hechos 20:29-31) Che aikuaa ko'ã mba'e, che aha rire oiketaha pende apytépe umi lobo iñañáva, ndoiporiahuverekóiva ovecha atýpe. 30 Pendejehegui avei opu'ãta kuimba'e oñe'ẽ vaíva, omomombyrývo hemimbo'ekuérape hapykuéri. 31 Upévare pemaña ha penemanduʼáke, mbohapy áño aja ndahejavéima hague amomarandu peteĩ pyhare ha ára tesay reheve.
- (Tit 1:16) Ha'ekuéra he'i oikuaaha Ñandejárape; ha katu hembiapokue rupi onega chupe, ha'e rupi oporombojeguarúva, ha naiñe'ẽrendúi, ha opa tembiapo porãme oñemboyke.
Tekombo’e ha alfabetización ndojoajúi directamente derecho humano rehe, ha katu tetãnguéra ndahasýiva ojehupyty haguã tekombo’e ha alfabetización jepiveguaicha avei oñemotenonde derecho humano rehe. Upéicharõ, ¿mbaʼéichapa ojoaju pe jerovia kristiána pe témare? Heta oĩ peteĩ punto ciego ko’ápe. Ndoikuaái hikuái heta ñe’ẽ ojehaíva Europa ha ambue tetãme -ha avei heta mbo’ehao ha mbo’ehaovusu- heñói hague jerovia kristiáno poguýgui. Por ehémplo, koʼápe Finlandiape, Mikael Agricola, pe Reformador de Finlandia ha pe literatura ru, oimprimi pe primer lívro ABC-pegua ha avei Nuevo Testamento ha párte ambue lívro oĩva la Bíbliape. Umi hénte oaprende olee hag̃ua umíva rupive. Heta ambue tetãnguéra mundo Occidental-pe, desarrollo oiko peteĩ proceso ojoguáva rupive:
Cristianismo omoheñói civilización occidental. Umi Jesús seguidorkuéra opytarire peteĩ secta judía ikangyvaicha, heta pende apytépe araka’eve noaprendemo’ãikuri mba’éichapa olee ha umi hembýva oleéta umi rróllo ojekopia va’ekue ipo rupive. Teología oñeinventáva’ỹre progresión ha joja moral reheve, ko’áĝaite ko mundo oĩta peteĩ estado-pe, oĩháme umi sociedad ndaha’éiva europea haimete década de 1800-pe: Peteĩ mundo orekóva hetaiterei astrólogo ha alquimista, ha katu ndorekóiva científico. Peteî mundo despótico ndorekóiva universidad, banco, fábrica, anteojo, chimenea ha piano. Peteĩ mundo, la mayoría mitãnguéra omanohápe cinco años mboyve ha heta kuña omanótahápe imemby haguére – peteĩ mundo oikótava añetehápe umi “Edad Oscura”-pe. Peteĩ múndo koʼag̃agua heñói umi sosieda kristiánagui añoite. Ndaha’éi pe reino islámico-pe. Ndaha'éi Asia-pe. Ndaha’éi peteĩ sociedad ”secular”-pe – ndoikói haguéicha peichagua mba’e. 6) .
Ni umi tasyo ndojoajúi directamente derecho humano rehe, ha katu omoporãve tapichakuéra estado ha bienestar. Ko área-pe, jerovia cristiana tuicha oipytyvõ, heta tasyo (Cruz Roja avei) heñóiva influencia orekóvagui. Pe mborayhu Ñandejára ome’ẽva ñande rapicha rehe ha peteĩ deseo ñaipytyvõ haĝua tapichakuérape oĩ la mayoría umi hospital rapykuéri:
Edad Media aja umi tapicha, ha’éva Orden del San Benedicto-pegua, omantene dos mil tasyo ári Europa Occidental-pe añoite. Siglo XII ha’e kuri notablemente signigicant ko’ã mba’épe, especialmente upépe, omba’apohápe Orden de San Juan. Techapyrã, Hospital tuicháva Espíritu Santo oñemopyenda ary 1145-pe Montpellier-pe, pya’e oiko chugui centro de educación médica ha centro médicol Montpellier-pe ary 1221. Oĩve atención médica, ko’ã tasyo ome’ẽ hi’upyrã umi iñembyahýivape ha oñangareko umi viuda ha tyreʼỹre, ha omeʼẽ limosna umi oikotevẽvape. 7) .
Mbovymi ehémplo oúva Áfricagui ohechauka mbaʼeichaitépa iñimportánte pe jerovia kristiána. Heta oĩ otakýva tembiapo misionero rehe, ha katu ogueru tuicha cambio ha estabilidad umi sociedad africana-pe. Upéicha rupi oñepyrũ avei okakuaa economía ha ojupi tapichakuéra rekove. Peteĩha umi comentario ha’e Nelson Mandela. Ko ipahaguéva ohai Matthew Parris, político, autor ha periodista británico ojekuaáva The Times-pe, hérava “Ateo ramo, añetehápe arovia África oikotevêha Ñandejárape”, ha subtítulo guýpe, “Misionero-kuéra, ndaha'éi subvención, ha'e umi... solución África problema tuichavévape - gente mentalidad pasiva aplastante”. Parris oĝuahẽkuri ko mba’épe oiko rire imitãme opaichagua tetã África-pe ha ojapo rire peteĩ jeguata tuicháva ko continente pukukue. Ha’e voi ningo peteĩ ateo, ha katu ohechakuaa pe tembiapo misionero orekoha efecto positivo. Pe trabajo social añónte térã pe compartición de conocimientos técnicos ndaha’éi probable osẽ porã, ha katu ohejáta pe continente peteĩ combinación maliciosa Nike-pe, peteĩ paje, peteĩ celular ha peteĩ cuchillo ka’aguýpe.
Matthew Parris: Cheinspira, ombopyahúvo che jerovia oguejyvéva filantropía tetãnguéra okakuaáva rehe. Ha katu, aviaha Malaui-pe ombopyahu avei ambue percepción, peteĩ añeha’ãva’ekue amosẽ che rekove pukukue, ha katu ha’e peteĩ observación ndaikatúiva ajehekýi che mitã guive África-pe. Ombotavy che concepto ideológico, ombotove iñakãhatãme oike haĝua che mundo visión-pe, ha ombotavy che jerovia okakuaáva ndaiporiha Ñandejára. Ko’áğa, peteĩ ateo ojepokuaávaicha, aime convencido pe tuicha impacto orekóvare pe evangelismo cristiano África-pe – completamente separado umi organización cívica secular-gui, umi proyecto gubernamental ha umi esfuerzo de ayuda internacional-gui. Koʼãva ndahaʼéi sufisiénte. Tekombo’e ha mbo’epy añoite ndaha’éi suficiente. Áfrikape, pe kristianísmo okambia umi hénte korasõ. Ogueru cambio espiritual. Pe nacimiento jey ningo añetegua. Iporã pe ñemoambue. ...Che ha’éta ha’eha peteĩ vergüenza pe salvación ha’eha parte pe paquete-gui, ha katu umi cristiano blanco ha morotĩ omba’apóva África-pe omonguera hína umi hasývape, ombo’évo tapichakuérape omoñe’ẽ ha ohai haĝua; ha pe tapicha secularizadovéva añoite ikatu omaña peteĩ hospital térã mbo’ehao misional-re ha he’i ko mundo iporãvétaha hese’ỹ... Ojepe’ávo pe evangelio cristiano ñemyasãi pe ecuación africana-gui ikatu oheja pe continente pe nefasto combinación poriahuverekópe : Nike, pe paje, pe celular ha pe machete.
Tesãi ha tekoporã
- 1 (Juan 3:11) Pe marandu pehenduva'ekue iñepyrũmby guive, jajoayhu haguã.
- (1 Pedro 2:17) 17 Pemomba'e opa yvypórape . Pehayhu pe joyke’y. Pekyhyje Ñandejáragui. Pemomba'e guasu mburuvicha guasúpe.
Tesãi ha tekoporã ha’e umi mba’e hi’aguĩva derecho humano-gui. Ko’ýte pe bienestar mental odependeiterei ambue tapichakuérare, he’iséva, mba’éichapa jarreacciona ambue tapicha reko ñandejehe. En general, peteĩ mitã oguerekóramo peteĩ ambiente de crecimiento oipytyvõva, angirũ ha tuvakuéra ohayhúva, oiméne okakuaáta peteĩ adulto-pe oaseptáva ijehe ha ambue tapichápe. Hi’ánga ha iñakã oĩ porã oñemomba’e ha ojehayhúgui chupe. Upéicha avei oiko, katuete, umi kakuaávape g̃uarã. Haʼekuéra avei oĩ porã ojeasepta ha oñemombaʼéramo chupekuéra. Mba’épa pe impacto orekóva pe jerovia cristiana salud mental rehe? Ko área-pe, oñeme’ẽ ñandéve instrucción hesakãva; jahayhuva’erã ñande rapichápe ha ñamomba’eva’erã opavavépe, por ehémplo umi versículo ohasava’ekue ohechauka. Oguereko peteî base iporãva salud mental ha avei derecho humano-pe guarã. Ha katu yvypóra rekoporã odepende avei umi mba’e físico rehe, ndaha’éi mental añónte. Ofaltáramo chupe hi’upyrã, hesãi vai ramo, térã ndohupytýi tratamiento hasy jave, péva omboguejy tekoporã. Ko'ã mba'e heta jey ndoikói umi sociedad nomomba'éiva derecho humano orekóva ambue tapicha. ¿Mbaʼépa la Biblia ogia oñeñeʼẽvo umi hénte ijetuʼúvare? Oĩ hetaiterei mbo’epy ha versículo ko tema rehegua Nuevo Testamento lado-pe. Umíva ojekuaa Jesús ha apóstol omboʼévape. Ha’ekuéra ñanemokyre’ỹ ñaipytyvõ haĝua tapichakuéra imboriahúvape, hasýva térã iprovlémavape. Pe problema añoite ha’e mbeguekatu ñamoañetévo umíva. Ñande jerovia ndaha’éi siempre práctico ikatu hağuáicha ojeipyso ñande rapichakuérape:
- (Marcos 14:7) 7 Akóinte niko nendive umi mboriahúpe, ha reipotáramo ikatu rejapo porã chupekuéra.
- (1 Juan 3:17,18) Ha pe oguerekóva ko mundo mba'e porã, ohecháva iñermáno oikotevẽha, ha omboty ipy'a poriahuvereko, mba'éicha piko oiko ipype Ñandejára mborayhu? 18 Che raʼykuéra, ani jahayhu ñeʼẽme, ni ñeʼẽme; ha katu tembiapo ha añeteguápe.
- (Santiago 2:15-17) Peteĩ ermáno térã ermána opíramo, ha ndoguerekóiramo tembiʼu káda día, 16 Peteĩva pende apytégui he'i chupekuéra: Peho py'aguapýpe, penembopiro'y ha penerenyhẽ. jepémo napeme’ẽi chupekuéra umi mba’e oikotevẽva hete rehegua; mba’épa ohupyty? 17 Upéicha avei pe jerovia, ndojapóiramo tembiapo, omanóma, haʼeño.
- (Tt 3:14) 14 Ñande mba'éva avei ñaaprende jajapo haguã tembiapo porã tekotevẽvape guarã, ani haguã hi'a'ỹ.
Péro oĩ osegíva la Biblia omboʼevaʼekue yma. Upéicha rupi heñói heta organización benéfica kristiána. Por ehémplo, pe Cruz Roja onase peteĩ kristiáno ipyʼaporãva, hérava Henri Dunant, ohechávo mbaʼéichapa ohasa asy umi herido ñorairõhápe ha oñepyrũ oinventa mbaʼéichapa ikatu ombovevýi upéva. Florence Nightingale, peteĩ kristiáno piadoso orreformavaʼekue atención médica militár ha general, oopera avei upe lugárpe voi. Ojekuaa avei William Booth, omoheñóiva’ekue Ejército de Salvación, ha Eglantyne Jebb, omoheñóiva’ekue Save the Children. Ko organización paha oñepyrũ Jebb omba'apo jave mitãnguéra Europa Central-pegua omanóva ñembyahýigui Primera Guerra Mundial rire. Peteĩ techapyrã ohechaukáva jerovia práctica ha’e John Wesley, ha’eva’ekue peteĩ predicador ojekuaáva ha túva movimiento metodista siglo XVIII-pe. Ha’e influencia rupive, Inglaterra ikatukuri ohasa renovación social añetegua tuicha mejora política, social ha económica reheve. Omboguejy hikuái injusticia ha mboriahu sociedad-pe, ohupi nivel de vida miles de personas. Pe istoriadór J. Wesley Bready oestima voi pe movimiento de reforma umi ermáno Wesley ojoko hague Inglaterra-pe oike hag̃ua peteĩ revolusión ha violénsia ojoguávape oikovaʼekue Fránciape:
Wesley mensaje omomba’eguasu pe evangelio comprensibilidad. Ndaha’éikuri suficiente yvypóra ánga ojesalva haĝua, ha katu avei iñambueva’erã apytu’ũ, hete ha yvypóra rekoha. Wesley ohecha rupi, hembiapo Gran Bretaña-pe ndaha’éikuri heta mba’e evangelización-gui. Oipe’a peteĩ farmacia, peteĩ aranduka tenda, peteĩ mbo’ehao libre, peteĩ refugio umi viuda-pe ĝuarã ha opu’ã oñemoĩ haĝua tembiguái reko rehe heta ára heñói mboyve William Wilberforce, pe ojekuaáva opositor tembiguái reko rehe. Wesley omotenonde libertad civil ha religiosa ha omokyre'ÿ gente ohecha haguã mba'éichapa brutalmente ojeipe'a mboriahúgui. Omohenda taller de hilado ha artesanía ha avei oestudia ijeheguiete pohãnohára oipytyvõ haguã umi oikotevêvape. Wesley ñeha'ã omotenonde mejora mba'apohára 'derecho avei omoheñóivo normativa de seguridad umi mba'apohápe. Ex primer ministro británico David Lloyd George he'i mas de cien años, umi metodista ha'e umi tendota predominante movimiento sindical-pe. ... Robert Raikes osẽ pe idea oñepyrũ haĝua Escuela Dominical ome’ẽségui umi mba’apohára mitãnguérape oportunidad oho haĝua mbo’ehaópe. Ambuekuéra ojeafectáva Wesley revival orreforma orfanato, hospital mental, hospital ha cárcel. Florence Nightingale ha Elizabeth Fry, techapyrã, ojekuaa omoheñói ha modernización atención médica ha sistema cárcel. 10) .
References:
1. Pirjo Alajoki: Naiseus vedenjakajalla, p. 21,22 2. Mia Puolimatka: Minkä arvoinen on ihminen?, p. 130 3. David Bentley Hart: Ateismin harhat (Atheist Delusions: The Christian Revolution and its Fashionable Enemies), p. 224,225 4. Pekka Isaksson & Jouko Jokisalo: Kallonmittaajia ja skinejä, p. 77 5. Matti Korhonen, Uusi tie 6.2.2014, p. 5 6. Rodney Stark: The victory of reason. How Christianity led to freedom, capitalism and Western Success. New York, Random House (2005), p. 233 7. David Bentley Hart: Ateismin harhat (Atheist Delusions: The Christian Revolution and its Fashionable Enemies), p. 65 8. Lennart Saari: Haavoittunut planeetta, p. 104 9. Parris, M., As an atheist, I truly believe Africa needs God, The Times Online, www.timesonline.co.uk, 27 December 2008 10. Loren Cunningham / Janice Rogers: Kirja joka muuttaa kansat (The Book that Transforms Nations), p. 41
|
Jesus is the way, the truth and the life
Grap to eternal life!
|
Other Google Translate machine translations:
Millones de años / dinosaurios / yvypóra evolución? |
