eutanasia, kunas pasaspa eutanasia ukax katuqatäspa ukhaxa?

This is a machine translation made by Google Translate and has not been checked. There may be errors in the text.

On the right, there are more links to translations made by Google Translate.

In addition, you can read other articles in your own language when you go to my English website (Jari's writings), select an article there and transfer its web address to Google Translate (https://translate.google.com/?sl=en&tl=fi&op=websites).

Eutanasia ukatxa pacha chimpunaka

Eutanasia ukax kamsañs muni, kuna yänakas chiqapar uñjañatakix apnaqasiwayi, ukat kawkirus katuqañax puriyi uk yatxatañamawa

Aka yatichäwix eutanasia jan ukax khuyapayasiñ jiwatat parli, ukax chiqpachanx mä usutarux jiwañar puriyañ sañ muni, jupax jan ukax yaqhanakax janiw jakäwip jakañax askïkaspas ukham uñjapkiti. Mä tema ukawa, awisax wasitat uñstaski kunapachatix yaqhip jaqinakax legalizatäñapatak mayipxi ukhaxa. Inas tʼaqesiñanak jaytañataki, qollqe toqet jan waltʼayasiñataki, jan ukajj jiwañan jachʼañchatäñatak chʼamachasiñatakïchispa. Aka tuqinx wali wakiskir arunakax akanakawa:

Eutanasia voluntaria ukaxa jaqina mayitaparjama jiwayaña sañ muni. Ukax yanapt’at jiwayasiñamp sasiwa.

Eutanasia no voluntaria ukax maynir jiwayañ sañ muni, jiwañax wali askiwa sasin amuyasa. Yaqha jaqinakax ukham ajllisipxi, kunatix jan walt’ayat jaqix janiw amuyunakap arsuñjamäkiti.

Eutanasia involuntaria ukax mä jaqir jan munañaparjam jiwayañawa.

Eutanasia activa ukax mä acta tuqiw jaqi jiwayañ sañ muni, jiwayir veneno churañjama.

Eutanasia pasiva ukax qullañ jaytañampi jan ukax manq’añanaka ukat uma jan puriñamp jank’ak jiwaña sañ muni. Moral tuqitxa janiw eutanasia activa ukat jayankkiti, kunatix panpachaniw jiwañar tukuyañatak amtata.

Ukampis ¿kunjamas aka jach’a tema ukar jak’achasiñaxa, ukax jakäwin wali ch’ullqhi jiskt’awinakaruw llamkt’i: jaqin jakäwipax, t’aqhisiñanakas ukat jaqi masinakas kuna askinakas utji? Ukanakax akham uñakipt’atawa. Amtäwix nayraqatax juk’amp arsuwinakat aruskipañawa, ukax eutanasia ukar arxatañatakiw apnaqasiwayi.

¿Kunas suma jakañaxa ? Mä justificación eutanasia ukax akawa, maynitix mä jach’a discapacidad jan ukax usunïchi ukhax jark’iwa mä jach’a jach’a tukuñ ukhamarak mä aski jakawi. Jupan suma jakawipax janiw satisfacción ukat kusisita ukhamäkaspati sasaw amuyasi.

Ukampis wali wakiskir jisktʼajj akawa, ¿khitis maynin sum jakasiñapatak qhanañchi? Amuyt’añataki, walja jaqinakax yurïwitpach discapacitados ukanipxi (jan ukax síndrome de Down) jakäwipanx kusisita ukat satisfechos ukhamaw jikxatasipxaspa. Jupanakajj jakʼankirinakaruw kusisiyapjjaspa, inas jakäwinakapajj mayninakat sipansa jukʼamp jiskʼächispa. Janiw suma jakäwinïpkiti sañax janiw walïkiti. Jiwasatix jiwasan valores ukanakas eficiencia ukampiw tupuñäni, ukhamax jaqi kankañat armasxañäniwa.

¿Kunas usuchjasiñ qullanaka ukat qullañ tuqit yanaptʼanakax suma jakasiñatakix kamsasmasa? Wali muspharkañawa, eutanasia tuqit aruskipäwix jichha pachanakanwa uñstawayi, kunawsatix usuchjasiñanak askichañatakix condicionanakax nayrat sipans juk’amp askiwa. Jichhax qullanakampi janchi tuqit usuchjasiñanak askichañax facilakiwa. Waljaniw jan waltʼäwinakan usuchjatäpki jan ukajj tʼaqhesiyatäpki ukanakajja, kusisit jakasiñatakiw ukanak apnaqapjjaspa. Jila partejja, jan waltʼäwejj janiw llakisiñatakïkiti, jan ukasti llakisiñaw utji, ukaw maynirojj jiwañ munañar puriyi. Ukampis llakisiñat waliptañax wakisispawa, ukat sinti jan waltʼäwinakax anestesia tuqiw uka usux apaqasispa. Taqinipuniw jakäwipanx mä qawqha pachanakax llakimp janchit usuchjasiñamp uñjasispa.

Yaqhipanakax sapxarakispawa, juk’amp pachaw jakañatak churasi, samaña maquinas ukat tubos ukanakan yanapt’apampi (mä suplemento phaxsi Helsingin Sanomat, 1992 / 7 – mä qillqata “Eläköön elämä” [Hurrah jakäwi]) - ukax walja arkirinakawa de eutanasia ukax jaqin jach’anchawiparux jisk’achañjama ukat jan askïkaspas ukham uñjapxi. Ukatwa, taqi jaqinak layku arsuñax janiw walïkiti, yaqhip usunaka jan ukax jan ch’amanïñax jupanakan suma jakawiparux jark’iwa. Inas uka pachpa jaqenakajj qhepat qʼal waliptapjjchïna jan ukajj walja phajjsinakatjja coma manqhat sartasipjjchïna. Ukham jan walt’awinakax uñt’atarakiwa.

Muspharkañawa, sociedad ukax jañchin suma ukat amuyt’ir jaqinakarux ranking de calidad de vida ukarux wali jach’aruw uñt’ayi, yaqhip pachax juk’amp jan kusisitäpkchisa.

Maysa tuqitxa, sociedad ukax pisin jakasirinakan suma jakawip jisk’akiwa, awisax jupanakax juk’amp satisfechos ukhamäpkchisa. 1) .

Mä wakiskir k’umiwix tratamiento voluntad ukarux amuyasispawa, ukax walja kutiw mä suma k’umara jaqix mä jach’a usu qullañatakix kunjams amuyi uka tuqit arsu. Uka tuqitxa jaqinakan amuyunakapax mayjtʼiwa, ukax wali uñtʼatawa. Kʼumaräki uka jaqejja, janiw usut jaqenakjam ajlliskiti. Jakañax jukʼaptxi ukhaxa, jakäwix jukʼamp valoranïkaspas ukhamwa amuyasi. Cáncer usump usuntat mä doctorax irnaqir masiparux jiwayir inyección churañapatakiw mayïna, kunattix uka usux jukʼampiw jilxattawayxi. Ukatxa, cáncer usux jukʼamp jan waltʼayasxäna ukhaxa, usutax ajjsarasaw jan atinisxäna, ukatwa usuchjasiñ qullanak inyeccionanaksa jan munkänti.

Ukampis jila parte sinti discapacitado usutanakajja, jiwañat sipansa jakañwa ajllisipjje. Uka jan walt’äwi qhipatxa, ventilador ukamp qhispiyat tetraplégicos (cuadriplégicos) ukanakat maynikiw jiwañapatak jaytañ munäna. Pä usutanakax janiw yatipkänti, ukampis 18 usutanakax wakischi ukhax wasitat mä juk’a pachatak ventilador ukan yanapt’atäñ munapxäna. 2) (3) .

Waljaniw usuchjasipxi jan ukax yuripxi mä defecto de nacimiento, eutanasia tuqit parltʼañax llakisiñjamaw amuyasipxaspa. Ukhampachasa, eutanasia ukar arkirinakax arst’awinakapanx munasiñat arsupxi, jupanakax jupanakan amuyuparjamaw kuns uñakipapxi. Jupanakan amuyunakapax jan waltʼäwin jikxatasir jaqit sipansa mayjäspawa. Aka qillqatax uka tuqit mä suma uñacht’äwiwa:

Jiwasan markasanx jan ch’amanïpki ukat jan ch’amanïpki ukanakax janiw juk’amp ch’amanchañax wakiskiti jaqinakan uñnaqaparu kunatix jiwasatakix luratawa k’ari aljirinakampi ukhamarak uñt’ayirinakampi atipt’asiwi, deporte, k’umaräñ, suma uñnaqt’ani, jasak jakaña – ukat jasak jiwaña.. . Jiwasatakix arxatatawa mä discapacitado jaqix discapacitado ukhamakiw ukat janiw pachpa pachanx k’umara ukhamarak jaqi ukat juk’ampinaka. Mä wali wakiskir armax khitinakatix apnaqapki ukanakan amuyunakap jan chhaqhañapatakix jan yanapt’asirïñax ukat dependencia ukax jan walinakakiwa sasin amuyt’añarakiwa. Ukhamarakiw mä jan walt’ayir armax mä suma jakawit arsusirakiwa - khitinakatix apnaqapki jupanakax ukham utjiw sapxiwa ukat ukjatx kunjamas ukx qhanañchapxi. Jichhüru,

Representante ukat consolidador de la corriente principal de pensamiento típico ukax Jorma Palo ukawa, kunapachatix jisk’achasiñat qillqt’i, mä discapacidad ukamp t’aqhisiñax sinti ch’amawa. Jila parte jaqenakarojj jiskʼachasiñajj kunayman razonanakatwa jakäwipan mä jukʼa tiempon juti. Jiwasax yattanwa, jisk’achasiñax qhispiñatakiw yant’asispa ukat janiw sañjamakiti jan ukax vengasiñas utjaspawa, ukampis juk’anikiw amuyapxtanxa, nayraqatar uñkatasiñax utjaspawa ukat jan t’ijt’asa. Jiwasax janiw mä jamuq utjkiti, ukax amuyun jikxataspawa kunapachatix wakiski ukhaxa, kunjamas jisk’achasiñ taypin jilxattaspa ukat machaq wakiskir yänak jikxatañataki. Chiqansa, yaqha jaqir jiskʼachañax janiw walïkiti, ukax mayj mayjawa. Nayan amuyt’atajax Palo jupan lurawinakapax niyaw wali jak’ankxi, sinti discapacidad ukan jaqinakar jisk’achañataki. Ukampisa, jakäwix jiskʼachañawa, janiw jan walinak lurir jaqir uñtaskiti. Mä discapacitado jaqis uñjatäki ukasa, kunjamsa maynix jupanakar uñjaski ukarjamaw jan waltʼäwix mayj mayjäkaspas ukham amuyasi. 4) .

Yaqha uñachtʼäwix kunjamsa jaqinakax kʼumaräpki ukhaxa, janiw sum irnaqtʼañ puedipki ukhaxa, mayj amuyapxaspa uk uñachtʼayi. Jila parte cuadriplegias sat jaqenakajj jakañwa munapjjäna. Jila partejja, janiw usunakajj jakañ munañar jan waltʼaykiti, jan ukasti llakisiñaw utji. Janchi tuqit kʼumaräpki ukanakas llakimp tʼaqhisiyasipxaspawa.

Mä yatxatäwinxa, kʼumara wayn tawaqunakaruw jisktʼapxäna, mä chijir purisax wiñayatak jan sarnaqañ munapxaspa ukhaxa, wali qullañ utan jaktayañ munapxasmati. Niya taqiniw jiwañax jukʼamp askixa sasaw jaysapxäna. Kunapachatï cuadriplejía usump usuntat 60 wayn tawaqonakar jisktʼapjjäna, jupanakajj mä akatjamat jan chʼamanïpjjänwa, jupanakat maynikiw jan jaktayañapäkänti sasaw säna. Pänix janiw jaysañjamäkänti, ukampis taqiniw jakañ munapxäna. Jupanakajj paralisis usunïpkchïnsa, mä suma jakañwa jikjjatapjjäna. 5) .

Qullqichäwi. Eutanasia ukax qullqi tuqit razonanakampiw chiqapar uñjataraki. Ukax yaqha jach’a arsuwiwa, ukax eutanasia ukar yanapt’añatakiw apnaqasi. Nazi sat jaqenakajj propaganda lurapkäna ukhajj uka pachpa arunakwa apnaqapjjarakïna.

Ukampis qullañ tuqit ukat yaqha qullqinak tuqit jakthapiwinakat pächasiñax kunatsa utji. Costo ahorro ukax janiw taqpachanitak tukuykiti:

Kunjamatix nayrax lurapxirïk ukhamarakiw contadores ukanakax arknaqapxistu, kisukamaw armatapxi, qhana mayiwinakampi, qullqinak jisk’achañataki. Chiqans, taqiniw uñjañ testamentonakak utjaspäna, hospicio ukan uñjañax juk'amp suma wakicht'atäspa, ukat "jan wakiskir" (uka arun kun sañs muni uk amuyt'añatakix jank'akiw kutt'anipxä) qullañanakax sayt'ayatäspa ukhax phuqhasispawa. Febrero phaxsin 1994 maranx Emanuel ukat Emanuel jupanakax Harvard Medical School ukan irnaqirinakax mä jach’a uñakipäw uñt’ayapxäna, uka tuqit qillqt’at qillqatanakat uraqpachan uñt’ayapxäna, ukat akham tukuyapxäna: “Janiw sapa maynix jakäwi tukuyanx qullqi imañas utjkiti - qullañ testamentos, hospicio ukan uñjañamp jan ukax jaytañamp jan wakiskir uñjaña - ukax amtañawa. Taqi kunas pachpa chiqaruw uñacht’ayi: qullqi imañanakax qullañ tuqit medidas ukanakan jakäwip tukuyañamp chikt’atax janiw jach’äkiti. Kuna qullqitï inas agresivos ukanakar jiskʼachasax qhispiyatächispa, . jiwañar purir usutanakatakix jakäwip ch’amanchañatakix 3,3% ukjaw taqpach k’umaraptañ qullqit sipanx juk’ampi”. Ukhamaw jiwañan qullqi imañataki; mä estricto enfoque moral utilitario ukat ch’ama, bioético jan walt’awinakar puriñkama, ukax jichhax k’umaraptañ tuqit aruskipäwinx utjiwa. Aka mä jan walt’äwinx jichhax kayunakasat t’ijtxapxta. 6) .

Ukhamatwa qullañ tuqit ukat yaqha qullqi tuqit jakthapiwinakax jiskt’asispa. Ukampirus, chiqpachapuniw qullañanakax sueldonakjam qullqinakax utji, juk’ampinaka, pachpa qullqix sociedad ukarux kutt’awayxaniwa. Hospitalan irnaqirinakax impuesto payllapxi, manq’añanaka ukat yänak (taqi ukanakax impuesto a valor agregado ukamp chika) yaqha jaqinakjamaw alasipxi. Yaqha tuqitxa, jupanakar irnaqäwit jaqunukuñawa ukat jan irnaqäwinïñatakisa qullqi churañawa, ukampis ¿ukax walikïskiti? Ukax jan irnaqäwinakar jilxatayañakiw utjaspa ukat economía ukax mä samart’awiruw puriyaspa. Taqi kunat sipansa juk’amp jan walt’ayat solución ukhamäspawa.

Irnaqawix jilxataspawa, sector salud uksan juk’amp irnaqirinakaruw contratasispa, jichhax walja irnaqirinakax juk’amp irnaqapxi. Taqi yaqha impuesto payllasirinakan impuesto nómina Finlandia markanxa, sañäni, (2 millones de trabajadores, ingreso promedio 35 000 euros) ukax sapa patakatx 0,5 ukharuw jilxataspa ukatx juk’amp irnaqirinakaruw contratañatakix apnaqasispa, ukax ca. 7000 jaqinakawa (janiw manu qullqix contratacionatakix apnaqatäñapäkiti). Ukatx uka qullqix circulación ukat sociedad ukaruw kutt’añapäna impuesto ukat yaqha payllawinakampi.

Helsinki ukham markanx (500 000 jaqinakaw) ukax ca. 700 machaq irnaqirinaka, ukatx Lahti ukham chiqan (100 000 jaqinaka) 140 machaq irnaqirinaka, sapa mayni. Impuesto a la nómina ukax 0,25 % ukjaruw jiltayaspa, ukax chikat uka jakhüwinakat sañ muni. Ukham walja irnaqirinakax sector de atención sanitaria ukar mantapxi ukhax irnaqañax juk’amp kusiskañawa ukat mä askiw jilïr irpirinakaru ukhamarak usutanakar juk’amp jaqirjam uñjañ churañataki. Uñakipt’atawa jilpach jaqinakax juk’amp impuesto payllañ munapxi servicios de calidad ukar ch’amanchañataki.

Sarnaqäwi ukat qullañ tuqit yatxataña. Occidental uraqpachan qullañ tuqit sarnaqäwipat amuyt’asax Juramento Hipócrático, uka jak’an lurat saräwinakamp wali ch’amanchataw uñjasi, ukat ukhamarak ética tuqit amuyunakax cristiano jaqinakan jaqinakar amuyatapat uñstayatawa. Uka aspectonakax mä thakhinjam ch’amanchawayi, jaqinakax jaqin jakäwip qalltatpachaw wali askit uñjapxi, mä arunx usurïñ pachatpachaw wali askit uñjapxi. Wali wakiskir kamachinakax akanakawa: jaqinakan jakawip qhispiyaña, ukhamarak llakinak askichaña, wali suma. Uka amtax Asociación Médica Finlandesa ukan Lääkärin etiikka [Doctoran ética] sat libropanw qhanstayi , uka libronxa, mä usutarux janipuniw jan qullatäñapäkiti sasaw qhanañchi:

Jakañ jayarst’ayañatak lurañanakax jaytatäspawa, kunapachatix jiwañax chiqpachapuni suyt’atäki ukat usutax jan qullatäkaspa ukhaxa. Ukax jiwañar yanapt’añ pasiva satawa, ukampis mä qullirin irnaqawipat jiskt’awiwa, kawkhantix amtawinakax sapa kutiw lurasiñapa, usutarux kuna qullañ thakhis juk’amp askïspa uk ajlliñatakiwa. Maysa tuqitxa, eutanasia activa, mä arunxa, jankʼak jiwaña, usutarux jiwayañ munki ukhaxa, kuntï mayiski ukarjamaw lurasispa. Finlandia markanx qullirinakax yanapt’at jiwañ tuqitx kunjams amuyapxi ukax wali uñisiñawa. Mä qullirin nayra ética ukax janiw qullañ tuqit yatiñanak apnaqañx iyawskiti, ukhamat jaqir amuyuparjam jiwayañataki. Código Penal ukaxa jaqiru jiwayañatakixa wali mutuñawa utt’ayata, ukaxa jaqina mayitaparjama luratäkchisa. Walja jaqinakaw amuyapxi, taqpach eutanasia uka amuyunakax jaytañaw wakisi, kunatix ukax qullirix usutarux jiwayañat sipans jiwatapat uñacht’ayañakiw wakisi. Kuna usunakas utji, janiw qullañjamäkiti, ukampis usutax janipuniw jan qullatäsax qhiparkiti. 7) .

¿Jichhürunakan kunas pasaski? Walja filosofía círculos ukanakax suma ukat jan kuna usun saräwip t’unjañ munapxi, ukax tunka maranakaw qullañ tuqinx utjawayi. Nayrïr amtawix uka thakhinjam sarañatakix aborto legalización ukar mayiñawa. Janiw qullañ tuqit yatxattʼat jaqinakax mayipkänti, jan ukasti jupanak pachpatak kusistʼañ culturar arkirinakaw mayipxäna. Mä wawar awk taykan amtanakapar jan waltʼayaspa ukhajj jiwayañajj walikïskiwa sasaw amuyapjjäna. Aka urunakanx niya taqpach abortos ukanakax razones sociales ukanakat luratawa, janiw taykan jakäwipax jan walt’äwin uñjasispati. Sañäni India markan ukhamarak China markanx imill wawanakax abortos ukan jiwayataw uñjasipxi, occidental uraqpachanx panpachaniw género ukar jiwayapxi.(India markanxa sapa 1000 chachanakatxa 914 warminakakiw utji. Niyakejjay wawajj kunjamsa chacha warmïpacha uk nayratpach uñakiptʼasispa, ukatwa millón millón janïr yurki uka imill wawanakarojj aborto lurapjjäna).

¿Kunas machaq thakhixa? Inas taykan purakapan mä wawar jiwayañ katuqañax pachpa purakat anqan katuqatächispa. Mä wawar purakapan jiwayañax walikïskchi ukhaxa, kunatsa puraka anqäxan lurañax mayjäspa sasaw amuytʼasi. Yaqhep markanakanjja, jichhak nasit wawanakan, coma usut jaqenakan ukat sinti discapacitadonakan jakäwip tukjañatakejj nayratpachwa parltʼasiwayi. Ukham arsutanakax aborto arxatañatakix apnaqatäna, ukax eutanasia ukar yanapt’añatakiw apnaqasiski. Kunjamakitix aruskipäwix nayrar sartaski ukhax kunatix fronteras ukanakax juk’amp jisk’akiwa, kunatix mä aski jakawix utjki uka tuqita. Círculos filosóficos ukanakax desarrollo ukat aruskipäwinak mä chiqaruw apapxi, kawkhantix jaqin jakäwipan valor absoluto ukax juk’amp jan wakiskirïtapa.(Holanda markanxa, kawkhantix uka lurawix juk’amp jayaruw apasiwayi, tunkat jila jilïr jaqinakaw qullirinakapax jan munañaparjam jiwayapxañap axsarapxi sasaw sapxi. [8] Waranq waranq jaqinakaw ukanx mä tarjeta bolsillonakapar apt’asipxi, ukanx janiw ukhamäkiti sasaw qhanañchi hospitalar mantapxani ukhaxa, jan munañaparjam jiwayatäñ munapxi.) Albert Schweitzer chachax akham sänwa:

Kunapachatï maynix kuna kasta jakañarus jan respetki ukhaxa, janiw taqpach jakäwirus respetxiti. 9) .

Jichha pacha nayrar sartawix janiw machaqäkiti ni jichha pacha amuyunakakiti. 1920 ukat 1930 maranakan Alemania markar kuttʼañäni ukhajja, janïr nazis sat jaqenakajj apnaqañ qalltapkäna ukhasa, uka cheqanjja, ukhamarakiw utjäna. Hitler chachajj janiw ukham amuytʼañ lurkänti, jan ukasti filósofo jaqenakan mesapat jutäna. Mä wakiskir amtawix juk’ampirus Alfred Hoche psiquiatra ukat Karl Bilding juez jupanakan 1920 mara qalltan apsut librow utjäna, uka librox jan kunatak askïki uka jaqinakat ukat jan jakañjam jakañ tuqitw arsu. Ukampi ukat nazis ukanakan propagandapampiw jaqenakajj jiskʼa jakañan amuyunakap katoqapjjañapatak thak jistʼarawayi. Taqi kunas mä jisk’a qalltatpach qalltawayi. Ukatjja, teología liberal ukat evolucionismo satäkis uka tendencianakajj wali chʼamampiw qhepat uñstarakïna. Jupanakax Alemania markanx 1900 mara qalltanx walpun yanapt’apxäna.

Ch’axwäwin jan walinak yatxatir jaqinakatakix qhanaw amuyasïna, aka jach’a jiwayawix mä juk’a mayjt’awinakatw qalltawayi. Qalltanx qullirinakan sarnaqawipax mä juk’a mayjt’awikiw utjawayi. Jakañax janiw jakañax wakiskiti sasin amuytʼañax iyaw satäxänwa. Qalltanjja, ukajj jan sinti usuntat jaqenakarukiw llakisiyäna. K’achat k’achat jaqinakan alcancepax, jiwayañjam uñjata, jach’aptawayi, socialmente jan askinjam uñjata, khitinakatix differnt ideología ukanipki, racial discriminados ukat qhiparux taqpach jan alemanes ukanakaru. Wali askiw amuyañaxa aka tren de pensamiento ukax mä jisk’a mayjt’äwit qalltawayi jan suyt’äwin usutanakar uñjasa, jupanakax janiw juk’amp rehabilitación ukarjam uñjatäpxañapäkänti. Ukhamajj doctoran amuyunakapan ukham mä jiskʼa mayjtʼäwipajj yatjjatañaw wakisi. 10) .

¿Kunjamsa nayrar sartawix lurasi? Kunawsatix sociedad taypin mayjt’awinakax utjawayi área de moralidad tuqin – aborto ukar iyawsaña, libres relaciones sexuales, ukat juk’ampinaka – mayjt’awinakax walja kutiw pachpa uñacht’awimp arktasi. Uka pachpa uñacht’awix walja kutiw wasitat uñacht’ayasiwayi, ukatx jaqinakan amuyunakapax mayjt’ayawayiwa. Aka modelo ukanxa, juk’ampi wakiskir lurawinakawa aka tuqinakata: 1.1.

1 . Mä qawqha jach’at jaqinakax machaq sarnaqäw yatiyapxi, kunatix tunka maranakaw chiqaw sasin uñjatäki uka sarnaqawinak jan iyawsapkiti. Ukax 1960 mara tukuyanw lurasiwayi, kunawsatix libre sexuales ukat aborto uka amuyunakax yatiyatäna. Ukhamaraki, homosexualidad ukax nayrax mä distorsión ukhamaw uñjasirïna ukatx kunayman jan walt’awinakatw amuyasi, jichhürunakanx wali askiwa. Eutanasia ukax mä uñtasitawa aka aruskipäwinxa:

Kimsa maraw markajat jayarstʼawayta, 1965 marat 1968 marakama, 1968 maran otoño phajjsin kuttʼanjjayäta ukhajja, jaqenakan parltʼasiñan mayjtʼäwinakap uñjasajj wal muspharta. Ukajj kunjamsa parltʼasipjjäna ukat jisktʼanakajj kunjamsa enmarcapjjäna uka toqetwa parläna.

(...) Yatiqirinakan pachanx khitinakatix justificación de relaciones sexuales mayipkän ukanakax trombones ukanakap jach’at phust’apxirïna. Amuyt’añataki, yuqall wawanakax imill wawanakax universidadan dormitorionakapan jan jaqichatäpkchisa, mayacht’asis jakasipxañapawa sasaw sapxäna.

Liga de Adolescentes ukax machaq irpirinakan apnaqatäkaspas ukhamaw amuyasïna, jupanakax janiw socialismo ukat democracia escolar ukakip yatiyapkänti, jan ukasti libres relaciones sexuales uka amuyunak yatiyapxarakïna.

Taqi kunat sipansa, kunatix machaqäki ukax grupos de referencia ukanakaw utt’asiwayi, jupanakax juk’amp qhananw género tuqit arsupxäna, nayrax jaqinak nayraqatan costumbre ukar uñtasita, sociedad ukat Iglesia ukanakarux doble normas ukarjam juchanchasa. 11) .

2. Medios de comunicación ukanakax machaq moralidad ukan irpirinakaparux mä chiqawj churapxi, jupanakarux mä kasta heroes ukham uñjasa:

Convivencia no legalizada ukan jakasir chacha warminakax jaqinak nayraqatan entrevistatänwa, mä kasta heroes machaq moralidad ukankirinakjama, jupanakax mä sociedad burguesa degenerada ukan moralidad ukar saykatañ atina. Ukhamarakiw homosexuales ukanakarux entrevistapxäna ukat inakiw aborto lurapxañapatak mayipxäna (12) .

3. Gallup ukan encuestas ukanakax mayjt’awinak chiqanchapxi. Kunjamakitix juk’amp jaqinakaw machaq lurawimp yanapt’añatak kutt’apxi, ukax yaqhanakaruw jan walt’ayi khitinakatix uka encuestas uñakipapki ukanakaru.

. _ Ejército de Salvación ukan uttʼayiri William Booth sat chachajja, Jesusajj janïr kuttʼankipanwa ukajj pasani sasaw säna. Legisladoranakaw sartasipxaspäna, jupanakax janiw mä jukʼsa Diosarusa ukat kamachinakapar respetapkiti. Desarrollo ukax uka tuqir saratapax janiw sañax ch’amakiti.

1. "Ukatx jan Diosan política ukaw utjani... Mä uruw purini, uka urux política estatal oficial de todo el mundo occidental ukax ukhamaw utjani, janiw khitis kuna nivel gobernante ukanx Diosar axsarxaniti... machaq generación de líderes políticos". Europa marka apnaqani, mä generación ukax janiw mä juk’s Diosar axsarxaniti;

Jiwayaña. Eutanasia ukar arxatasaxa, suma arunakampiw apnaqasispa, munasiña, jach’añchat jiwaña, yanapt’at jiwaña, jank’ak jiwaña, suma jiwaña jan ukax jan wali jakañat qhispiyasiña. Kunjamtï nazis ukanakax 1930 maranakan propaganda lurapkäna uka pachpa arunak apnaqapxi.

Ukampirus nayra juchanakax jaqir jiwayañ tuqitwa. Ukatjja, mä suma jan ukajj jachʼañchat jiwañat parlktan ukhajja, kunatï cheqpachapun sañ munki ukajj jakañawa. Qhipa pachanakan jakañax wali askïspawa jan ukax jan walirakiwa, ukampis jiwañax pachpaw taqinitak límite ukat mä ratukiw lurasi.

Ukatwa aru apnaqañax wali wakiskirixa, ukatwa aka qilqt’at qillqatax uñt’ayi. Muyu arunakax chiqa arunakat sipansa, jukʼamp jasakiw sinttʼasiñ yanaptʼistu.

2004 maranjja, Asociación Británica de Eutanasia sat organizacionajj Dignity in Dying sasaw sutip mayjtʼayäna. Aka qillqt’añ pachanx sitio web jupanakanx wali amuyumpiw “eutanasia”, “suicidio” jan ukax “khuyapayasiñ jiwayañ” ukham chiqap arunakat jithiqtawayi. Ukhamakipansti, jan qhan arsutanakaw apnaqasiwayi, “mä jach’anchata jiwaña juk’a t’aqhisiñampi”, “kunjams jiwañasa uk ajlliñ yatiña ukat apnaqañ yatiña”, “yanapt’at jiwaña” ukat “jan aguantañjam t’aqhisiñanak tukjañ amtäwi” uka lantix apnaqasiwayi.

Janiw taqinix uka amtampix iyawsayapkiti. Daily Telegraph ukan mä comentaristax akham sänwa: "Kunapachatix mä tamax mä muyu arump uñt'ayasiñapäki ukhax mä juk'a arsu. Sociedad de Eutanasia ukax jichhax Dignidad en Muerte sasaw sutichañ amti. ¿Khitis jiwasanakat jan dignidad ukamp jiwañ munkaspati? Janiw ch'amäkiti". eutanasia ukar ch’amanchirinakax (chiqpachansa!) kuntix chiqpachan auto apnaqapki uk chiqak sañ axsarapxi, mä arunx jaqinakar jiwayañ ajjsarapxi” (13)

Mä enfermera de hospicio ukax suicidio asistido ukan qhanañchäwiparux “jiwañ yanapt’ata” uka arumpiw jaysatayna: "Parteranakax ususiñ yanapt'apxi, ukat enfermeras de cuidados paliativos ukanakax cuidados paliativos especiales ukan yanapt'apxi. Yanapt'añax janiw jiwayañamp pachpäkiti. 'Jiwañ yanapt'at' uka arux jupanakaruw chuym ust'ayi". jiwasanakat khitinakatix suma uñjañ tukuyañkama.Ukax mä sallqjawiwa, jiwayañax sanitizado ukhamawa, ukhamat taqinitak juk’amp askiñapataki. Ukax sañ muniw mä jaqix jiwayatäspa ukhakiw jach’anchata jiwaspa". (14) (15) .

Chiqansa, eutanasia ukanx jiwayañ jan ukax jiwañat jiskt’asiñawa. Janiw wiñay jaqinakätasa, luratanakasat juchañchatäñasa, jaqi jiwayirinakax Diosan reinopat anqäxan juchañchatäñsa amuykiti. Inas yaqhepajj uka jan walit parlapjjchispa, ukampis ¿kunjamatsa uka toqet parlir aka jiskʼa tʼaqanakajj jan cheqätap uñachtʼayapjjaspa? Ukanakax wali askit uñjatäñapawa, janiw jiskʼachatäñapäkiti:

- (Marcos 7:21-23) Jaqenakan chuymapatpachaw jan wali amuyunaka, wachuq jucha lurañanaka, wachuq jucha lurañanaka, jaqi jiwayañanaka,

22 Lunthatasiñanaka, qullqi munañanaka, ñanqha lurañanaka, sallqjañanaka, q'añu lurañanaka, ñanqha nayranaka, Diosar jisk'achaña, jach'a jach'a tukuñanaka, jan amuyt'asiñanaka.

23 Taqi uka jan walinakax chuymapat juti, ukat jaqirux q'añucharaki.

- (1 Tim 1:9) Yatipxaraktwa, kamachix janiw aski jaqitaki luratäkiti, jan ukasti jan wali jaqinakataki, jan ist'irinakataki, jan wali jaqinakataki, juchararanakataki, jan wali q'añu jaqinakataki, awkip jiwayirinakataki, taykap jiwayirinakataki. jiwayirinakataki, .

- (1 Juan 3:15) Khititix jilapar uñiski ukax jaqi jiwayir jaqiwa, jumanakax yatipxtawa janiw khiti jaqi jiwayiris wiñay jakañanïkiti.

- (Apo 21:8) Ukampis ajjsaririnakasa, jan iyawsirinakasa, ajjtaskañanakasa, jiwayirinakasa, wachuq jucha luririnakasa, layqanakasa, idolonakar yupaychirinakasa, taqe kʼarisirinakasa, ninampi, azufrempi nakhantat qotan chikachasipjjaniwa payïr jiwata.

- (Apo 22:15) Anqanxa anunaka, layqanaka, wachuq jucha luririnaka, jaqi jiwayirinaka, idolonakar yupaychirinaka, khitinakatix munapki, k'arinak parlapki ukanakas utjarakiwa.

Kunapachas jan qullañaxa ? Jiwañampïpki ukanakar uñjañ tuqit parlkasaxa, qhipa pachanakan uñjañ tuqit parlkasaxa, hospicio ukan uñjañ tuqit nayrar sartañax walikïskiwa. Ukax taqpachanx iyaw satawa. Sapa usutax suma uñjatäñapataki ukhamarak sapa mayni uñjatäñapatakix mä jan kuna usun uñjatäñapataki, ukat kawkhantix usuchjasiñanakapax juk’aptayasiñapatakix medidas ukanakaw lurasiñapa. Ukax jichha pacha qullañ yanapt’ampiw phuqhasispa ukat enfermeranakax waljanipxchi ukat jupanakax chiqap amuyunïpxchi ukhaxa. Ukax tunka maranakaw mä lurawimp amtäwimp uñt’ayasi, sañäni, enfermería finlandesa ukanx ukhamarakiw walja yaqha markanakanx.

¿Maynix qhanpachax niyaw jiwxi ukat waliptañapatakix janiw suytʼäwinïkiti, ¿kunsa lurasma? (Jichhax jiwañax mä qawqha horanakat mä qawqha urunakkamaw utji. Jiwañax qalltawayiwa kunapachatix maynix jank’ak jan ch’amanïki ukat janiw waliptañapatakix suyt’äwix utjkiti.) Ukham jan walt’äwinx chiqpachans walikïspawa cuidados intensivos ukar jaytañaxa, kunatix ukhamawa janiw askïkiti jan ukax jan waliruw puriyistaspa. Janiw eutanasia ukakiti, jan ukasti inamaya qullañ tukuyañawa. Uka pä tuqit yaqhachañax wali askiwa. Ukampis uka jan walinakansa, jan sinti llakisiñatakix wali amuyumpiw uñjasispa.

Ukampis sapa usutarux mä pachaw purini, qullanak apnaqañax usutarux askipat sipans jukʼamp jan waliruw puriyaspa. Ukhamächi ukhaxa, hospicio ukan uñjañ yanapt’ampiw mä suma ukat jan usuchjat jiwañar ch’amanchañax mä suma qullañ resultadowa. Maysa toqetjja, ina chʼusat qollatäñasa ukat jaya tiempo jiwañasa, qollañ toqet wali pantjasïwiwa. Ina chʼusat qollayasiñ jaytatäni ukhajja, janiw doctoran Diosan lurañanakap katoqañapajj wakiskiti. Ukham jan walin uñjasisin qullañ jaytañax janiw jukʼamp muspharkañäkiti, ina chʼusat qullañ qalltañat sipansa. Natural ukhamawa, uka amtawinakax qullañ equipo ukan aruskipt’añapawa, ukat kuna razonanakas qullañ jaytañataki ukat jaktayañ jaytañatakix taqi ukankirinakaruw qhan yatiyañapa. 16) .

Joni Eareckson Tada jupax juk’amp qhanañcht’i (17):

Tatajan jiwatapatjja, yatiñkankañ thaqhañwa familiajarojj yateqäna. Awkijarux tukuyañkamaw jakañapatak yanapt’añ munapxta, ukat jiwañapatak jaytañ munapxta, kunapachatï pachax purinkani ukhaxa. Manq’at awtjatanakar manq’añanak churaña, umat pharjatanakar uma churañax jaqinakan wali wakiskiriwa. Tatajajj niya jiwañampïskatap qhan amuykchïnjja, jupar sum jikjjatañwa munapjjayäta. Diosan yatiñ kankañapajja, khuyaptʼayasiña ukat khuyaptʼayasiñawa. Vecinonakar uñjañax Biblian taqpach kamachinakapat maynïriwa.

Ukampis doctoranakax familiajarux sapxiwa, yaqhip pachax mä usutar manq’ayañasa ukat uma churañasa, laka tuqis jan ukax tubos tuqis lurasispa, ukax inamayakiwa, ukat uka patxaruxa, usutarux wali llakiskañawa. Rita Marker jupax mä comité internacional de trabajo antieutanasia ukan irnaqiriw akham siwa:

Kunapachatï mä usutax jiwañar wali jakʼankxi ukhaxa, liquidonakax jan walinak jilxatayaspawa, kunattix cuerpopax janiw ukanak apnaqañ puedxiti.

Manq’anakax janiw digerirïkiti, kunapachatix jaqin janchipax “jist’antañ” qalltxi kunapachatix jiwañ thakhix qalltawayxi ukhaxa. Mä pachaw purini, ukapachax chiqpachapuniw jaqix jiwaski sañjamawa. (18) .

Mä sociedad ideal ukhamawa. Kunawsatix mä sociedad ideal ukar amtktan ukhax qullqi tuqitx mä jach’a valoraniw uñjasi. Ukanakax wali jach’añchatawa ukat valorapax janiw jisk’achatäkaspati. Economía ukax jan walir purispa ukhax taqpach sociedad ukan ordenap desestabilizaspawa. Ukajj walja kutiw nayratpach pasäna.

Ukampirus mä sociedad ideal ukar puriñatakikix kunatix juk’amp wakiskirïki ukax jaqinakan manqhan amuyupawa: maynit maynikam llakisipxpachati jan ukax chuymapax jupanak pachpataki, uñisiñampi ukat jan munasiñampi phuqt’atati? Taqi kunat sipansa, jach’a jan walt’awinakax markasanx janiw qullqi tuqitkiti, jan ukasti jaqi masinakasar jan wali amuyunakapatw uñstapxi: pisinkirinaka, usutanaka, chuyman jaqinaka, yaqha markankirinaka, jan ch’amanïpki, juk’ampinaka, nivel de la sociedad ukax kunjams uñji ukarjamaw tupuñaspa ukanakampi ukhamaraki yaqha tamanakampi. Mä sociedad ideal ukanx taqi jaqinakaw uñjata ukat wali askit uñjata, kunayman saräwiparjama, ukampis yaqha tuqir sarañax jaqinakarux jan waliruw puriyi. Sociedad ukax mayni thakhinjam saraspawa, kawkir amuyunakas jaqinakan amuyupar phuqhantataparjama.

Uka toqet mä qhawqha jiskʼa tʼaqanak uñjañäni. Jupanakax chiqapar uñjañ tuqitwa ukat jaqi masipar chiqapar uñjañ tuqitwa uñjapxi. Aka iwxt’awixa wali phuqhatäni ukhaxa, taqpacha markana suma jakañapatakixa jilxatayarakiniwa. Mayni kamachinakarjam sarnaqañax pachpa chiqaruw puriyi (Marcos 10:19,20: Jumax yatisktawa kamachinakxa, Jan wachuq jucha lurañamti, jan jiwayamti, jan lunthatasimti, Jan k’ari arsumti, jan sallqjamti, Awkimar taykamarus jach’añcham. Jupasti sarakïnwa: —Yatichiri, nayax waynäkasin taqi ukanak uñjta.

Vecinos ukanakar uñjañ

- (Mat 22:35-40) Ukat jupanakat maynïrejj abogadot mä jisktʼa jisktʼäna, yantʼasa, akham sänwa:

36 Yatichiri, ¿kawkïris kamachin jach'a kamachipaxa?

37 Jesusasti juparux sänwa: —Tatitu Diosamaruw taqi chuymamampi, taqi almamampi, taqi amuyumampi munasiñama .

38 Akax nayrïr jach'a kamachiwa.

39 Payïristi akham sarakiwa: Jaqi masimarux juma kipkarjam munasim” sasa .

40 Uka pä mandamientonjja, taqe leyinakas profetanakas warktʼatawa.

- (Gál 6:2) Maynit maynikam q'ipinak apasipxam, ukhamat Criston kamachip phuqhapxam.

Uka pisinkirinaka

- (Marcos 14:6,7) Jesusasti sänwa: —Jichhax jaytanukupxam ; ¿kunatsa jupar jan waltʼayasma? jupax nayatakix mä suma irnaqäw lurawayi.

7 Pobrenakajj jumamp chikäpjjapuniwa, kunapachatï munapkäta ukhajj jupanakarojj askinak lurapjjarakismawa, ukampis nayajj janiw sapürus utjktamti.

- (1 Juan 3:17) Ukampis khititix akapachan aski yänakanïki, jilapar jan walt'ayat uñjki, ukat khuyapt'ayasiñapataki, ¿kunjamarak Diosan munasiñapax jupan utjpachasti?

- (Santiago 2:1-4,8,9) Jilatanaka, janirakiw Jesucristo Tatitusaru, jach'a kankañan Tatituparux iyawsapxamti, jaqinakar respetompi.

2 Tantachäwiman mä jaqix quri anillo apt'ata, suma isimpi isthapt'ata jutaspa, ukat mä pobre jaqis jan wali isimp isthapt'ata mantanispa.

3 Ukatsti chacha warmi isimpi isthapt'atarux respetapxtaxa, ukat sapxaraktawa: “ Akan mä suma chiqan qunt'asipxam ; ukatsti pisinkirinakarux sapxam: “Ukan sayt'asipxam, jan ukax akan kayujan qunt'asipxam” sasa.

4 Ukhamasti, ¿janit jumanakax maynit maynikam yaqhachasipxtaxa, jan wali amtanakarus juchañchir tukupxtaxa?

8 Jumatix reyin kamachip phuqäta, Qillqatarjama: “ Jaqi masimarux juma kipkarjam munasiñamarakiwa ” sasa.

9 Ukampis jumanakatix jaqinakar respetapxätaxa, juchar purt'asipxtaxa, kamachi p'akintirinakjam iyawsapxaraktawa.

Justisya

- ( Deut 16:19) Janiw juchañchäwirux ch'axwañamäkiti; janirakiw khitirus respetapxätati, janirakiw mä churäwsa katuqapxätati, mä waxt'äwix yatiñan jaqinakan nayranakap juykhuptayi, aski jaqinakan arunakapsa mayjt'ayaraki.

- (Prov 17:15) Khititix jan wali jaqinakar chiqapar uñjki, chiqapar uñjir jaqinakar juchañchki ukaxa , panpachaniw Tatitun ajjtaskapxi.

- ( Isaías 61:8) Naya Tatitux taripañ munaraktwa, lunthatasiñax nakt'ayat sacrificiot uñistwa; Nayaw jupanakan luräwinakap chiqaparu irpä, jupanakamp wiñay arust'äwi lurarakï.

Yaqha markankirinaka

- (Lev 19:33,34) Mä yaqha markankir jaqitix jumamp chika uraqiman jakaskchixa, janiw jupar chuym ustʼaykätati.

34 Ukampis jumamp chik jakasir yaqha markankir jaqisti jumanak taypin yurir jaqir uñtataw uñjasini. Jumanakax Egipto uraqin yaqha markankir jaqinakäpxtawa, nayätwa Tatit Diosamaxa.

- (Lev 24:22) Jumanakax mä sapa kamachinïpxäta, yaqha markankir jaqitaki, markamankir jaqitaki, naya Tatitu Diosamaxa.

- ( Jer 7:4-7 ) Jan k'ari arunakampi atinisimti, akham sasa: Tatitun templopa, Tatitun templopa, Tatitun templopa, akanakawa.

5 Jumanakatix sarnaqäwinakamsa, luratanakamsa sum askichapxäta; jumatix mä jaqimpi jaqi masipampiw taripañ sum phuqhasma;

6 Jumanakatix yaqha markankirinakaru, awkinakaru, viudanakaru jan t'aqhisiyapkäta, janirak jan juchani wila wartapxätaxa, janirakiw yaqha diosanakar arkapxamti jan walinak lurapxañamataki.

7 Ukapachaw nayajj aka cheqan jakapjjäma, kawkïr oraqtï nayra awkinakamar churkta uka oraqen wiñay wiñay jakapjjarakïma.

Jilïri

- (Lev 19:32) Jumax ch'iyar p'iqin nayraqatapan sartasim, ukatsti jilïr jaqin ajanupar jach'añchäta, Diosamarus axsararakïtawa, naya Tatituxa.